- Bibliografia
- Filmografia
- Biogram
- Adres
Michał Kleofas Ogiński
*25 IX 1765 Guzów k/Warszawy, †15 X 1833 Florencja
Michał Kleofas Ogiński - kompozytor, dyplomata, piastował funkcję podskarbiego wielkiego litewskiego. W dzieciństwie uczył się gry na fortepianie i na skrzypcach (początkowo u I. M. Jarnovicia w Warszawie, następnie w 1798 u G. Viottiego w Paryżu). Muzykował w majątkach arystokracji grając dzieła Haydna, Mozarta a nawet wczesne kompozycje Beethovena. U stryja Michała Kazimierza w Słonimiu poznał wystawiane tam w latach siedemdziesiątych opery włoskie i francuski.
W latach 1790 - 1791 jako dyplomata podróżował do Hagi, Amsterdamu i Londynu. Uczestniczył aktywnie w ówczesnym życiu politycznym kraju, biorąc udział w obradach Sejmu Czteroletniego. W 1792 roku opowiedział się po stronie konfederatów targowickich, należał także do grupy magnatów, którzy podpisali z Rosją i Prusami traktaty rozbiorowe. W 1794 wziął jednak udział w zakończonym klęską powstaniu kościuszkowskim, co spowodowało konfiskatę majątku a jego samego zmusiło do wyjazdu za granicę, do Wenecji. Na lata 1797 - 98 datuje się paryski epizod w życiu Ogińskiego, kiedy to osobiście poznał Napoleona Bonaparte. Pod koniec 1801 roku powrócił w rodzinne strony i zamieszkał niedaleko Wilna. Po zakończeniu kampanii w 1812 roku, podczas której opowiedział się po stronie cara Aleksandra I, działał w środowisku wileńskim, organizując koncerty i przedstawienia. W 1823 roku przeniósł się do Florencji, gdzie pozostał aż do śmierci, pochowany został w bazylice Santa Croce.
Swą postawę artystyczną i poglądy na muzykę określił Ogiński w obfitej korespondencji. Daje w niej wyraz uwielbieniu dla Bacha i Haydna, szacunkowi dla Mozarta. Z twórczości Beethovena cenił jedynie utwory wczesne, pomijał całkowicie spuściznę Schuberta i wczesne dzieła Schumanna., nie akceptując rodzącej się w początkach XIX wieku estetyki romantyzmu. Nie doceniał talentu Moschelesa i Hummla, kunsztu Paganiniego, spośród wykonawców wyróżniał natomiast Marię Szymanowską, jako wybitną, godną uznania artystkę, lekceważąco odnosił się do kunsztu wielkiej śpiewaczki Angeliki Catalani.
Należy do reprezentantów okresu sentymentalizmu, uprawiających przed Chopinem taneczne miniatury fortepianowe i wytyczających ich drogę rozwojową. Główną pozycję w dorobku Ogińskiego stanowią polonezy, obok nich także mazurki, walce, menuety, marsze. Prócz miniatur tanecznych pisał pieśni i romanse w stylu galant o sielankowym charakterze, skomponował też jedną operę Zélis et Valcour ou Bonaparte au Caïre.
Historia poloneza sięga wieku XVI, wielką popularnością taniec ten cieszył się już
w wieku XVII i w początkach XVIII. Typowe może cechy poloneza wykształciły się w XVIII wieku, kiedy to skrystalizowały się rytmiczne formuły otwierające oraz końcówki polonezowe. W XVIII wieku stał się reprezentatywnym tańcem szlachty polskiej. Polonezy Ogińskiego należą do nurtu tanecznych miniatur użytkowych, nie mają jednak owego majestatycznego, dostojnego charakteru, który cechował polonezy pierwszej połowy XVIII wieku. Pojawiają się w nich nowe jakości wyrazowe: melancholia, smutek, liryzm. Na przełomie XVIII i XIX wieku wykształcił się podział na polonezy liryczne i bohaterskie (uprawiane m.in. przez K. Kurpińskiego) - te ostatnie rozwinięte przez Chopina w typ poloneza heroicznego.
Polonezy Ogińskiego nawiązują w warstwie technicznej do osiągnięć Clementiego
i Mozarta. Odznaczają się nieskomplikowaną fakturą, prostymi środkami techniki pianistycznej, mają schematyczną, trzyczęściową formę z triem. Dzięki owej prostocie weszły do popularnego repertuaru domowego, amatorskiego. W latach młodości Chopina cieszyły się ogromną popularnością, stanowiły kanon ówczesnej literatury muzycznej.
Prócz utworów typowo użytkowych Ogiński pisał także polonezy, w których wyraziste cechy tańca ulegały zatarciu, czym rozpoczął proces stylizacji tego tańca, doprowadzony do szczytu mistrzostwa przez Chopina w późnych polonezach i Polonezie-Fantazji.
Warto zauważyć, że nazwisko Ogińskiego nie pojawia się ani razu w listach czy pamiętnikarskich zapiskach Chopina. W latach młodości bowiem bardziej niż popularna wówczas twórczość rodzima fascynował Chopina nowopoznany styl brillant. Rezonans polonezów Ogińskiego w twórczości polonezowej Chopina pojawia się jedynie w pierwszych utworach należących do tego gatunku, zwłaszcza w Polonezie B-dur WN 1, w którym łatwo dostrzec pokrewieństwo ze słynnym Polonezem a-moll "Pożegnanie Ojczyzny" Ogińskiego. W istocie to, co Chopin zawdzięcza Ogińskiemu, to podjęcie pierwszych prób stylizacji poloneza a także wykształcenie typu poloneza lirycznego, elegijnego.