Shinkansen

Shinkansen serie E5

Shinkansen serie 0, het oudste model, met ronde neus.

De Shinkansen (Jp. : 新幹線) is een netwerk van hogesnelheidslijnen in Japan, waarop de beroemde kogeltreinen (Japanse hogesnelheidstreinen) rijden.

De Shinkansen wordt geëxploiteerd door vier maatschappijen van de Japan Railways-groep (JR), de geprivatiseerde nationale spoorwegmaatschappij van Japan.

Naamgeving[bewerken]

De benaming Shinkansen betekent letterlijk "Nieuwe (stam)lijn". De naam duidt dus de spoorlijn aan en niet de trein zelf, die officieel "Super Express" genoemd wordt. De treinen zijn in Japan bekend als Shinkansentreinen. De benaming "kogeltrein" (Engels: bullet train) is in het Westen uitgevonden, vanwege de kogelvormige neus van de eerste versie van het materieel. De naam wordt nu meestal geassocieerd met de snelheid, omdat de neus van het latere materieel helemaal niet meer op een kogel lijkt.

Spoorwijdte[bewerken]

Japan was het eerste land ter wereld dat zich toelegde op de bouw van hogesnelheidslijnen. Vanwege de vele bergen had het bestaande spoorwegnet een spoorwijdte van 1067 millimeter (Kaapspoor). Dit smalspoor is echter niet geschikt voor hoge snelheden. Dit maakte de noodzaak van een nieuw en snel spoorwegnet in Japan veel groter dan in andere landen. De Shinkansen heeft een spoorwijdte van 1435 millimeter (normaalspoor).

Geschiedenis[bewerken]

In oktober 1964 werd de eerste Shinkansen in gebruik genomen tussen Tokio, Nagoya en Osaka. De Tokaido-express, zoals de treinen op deze lijn genoemd werden, reden met 200 kilometer per uur, wat later verhoogd werd naar 220 kilometer per uur. Tegenwoordig (2010) wordt er door sommige typen shinkansentreinen 300 kilometer per uur gereden. Daarmee is de shinkansentrein iets minder snel dan de ICE en TGV die beide in de dagelijkse dienst 320 kilometer per uur rijden.^[bron?]

De Shinkansen staat internationaal bekend om de stiptheid waarmee de dienstregeling wordt uitgevoerd. De vertraging per jaar wordt gemeten in seconden. Tijdens een aardbeving op 23 oktober 2004 is een Shinkansentrein ontspoord, wat de eerste ontsporing was in de veertigjarige geschiedenis van de Shinkansen.

Lijnen in Japan[bewerken]

Kaart van de lijnen

De belangrijkste Shinkansen-spoorlijnen zijn

Lijn	Beginpunt	Eindpunt	Lengte	Uitbater	Opening
Tōkaidō Shinkansen	Tokio	Shin-Ōsaka	515,4 km	JR Central	1964
Sanyō Shinkansen	Shin-Ōsaka	Hakata	553,7 km	JR West	1972-1975
Tōhoku Shinkansen	Tokio	Shin-Aomori	674,9 km	JR East	1982-2010
Jōetsu Shinkansen	Ōmiya	Niigata	269,5 km		1982
Nagano Shinkansen (Hokuriku Shinkansen)	Takasaki	Nagano	117,4 km		1997
Kyūshū Shinkansen	Hakata	Kagoshima-Chūō	256,8 km	JR Kyūshū	2004-2011

Twee lijnen, die bekendstaan als Mini-Shinkansen (ミニ新幹線) zijn gebouwd door bestaande spoorlijnen op te waarderen:

Yamagata Shinkansen (Fukushima-Shinjō)
Akita Shinkansen (Morioka-Akita)

De volgense Shinkansen lijnen zijn in ontwikkeling:

Hokkaidō Shinkansen (in aanleg, Shin-Hakodate-Shin-Aomori)
Hokuriku Shinkansen (in aanleg, Nagano-Kanazawa)
Kyūshū Shinkansen (in aanleg, Takeo-Onsen-Isahaya)
Chūō Shinkansen (magneetzweeftrein, in ontwikkeling)

De meeste Shinkansen-spoorlijnen die voorgesteld werden tijdens de toptijd in de jaren 70 van de twintigste eeuw, zijn onbeperkt uitgesteld. Dit betreft onder andere een verbinding met Shikoku over de Honshu-Shikoku-brug, een verbinding vanaf Tokio naar het nieuwe internationale vliegveld. Aan de route die de hele westkust van Honshu zal bestrijken, vooral aan het traject Niigata/Shin-Osaka, wordt momenteel gewerkt.