You are here::
 
 
Sproloquio 2013

Sand.: Mudnés ed Mòdna, Mudnés da la riga blò e Mudnés da la riga zala, Zemian col bollino dop: “denominazione di origine protetta”, zitadein seinza lavor o in lésta d’atesa cun muiéra, fiô e mutuo a caregh, licenzièe, esodèe e in casa integrazioun:a-v salut tótt quant in màsa!!! A salut anch tótt chi èter: qui che nonostant la crisi, i tiren avanti abasta bein e qui che la crisi i-n l’han gnanch vésta mò i zighen listàss per a-n der in dl’occ.

Un salut anch a cla povra geint ch’l-a vin in Italia a zerchèr fortuna: i emigrant e i extracomunitari, che dap soquant dè ch’i en chè, i capèssen che l’America l’è da tótt’ètra pert.

Zemian, préma ed tachèr al mê sproloqui lasèm mander un salut ai Mudnés ed la basa che per via dal teremot i han pers quesi tótt qual ch’i gh’iven; e a purter via qual ch’a gh’è armes a g’ha pensèe i noster ministrador ed Ráma, che pur ed fer casa in guerden in ghégna a nissun. Dounca Zemian cum’andamia? Mè a stagh abasta bein anch se a-m sun tant inspavintèe con la prevision di Maya ch’a gh è vlû la stanghèda ed l’IMU per fèrem pasèr al pensér dla fin dal mand.

Sgur.: Popà, a sam propia stèe furtunèe!!

Sand.: Sicur, che del stanghed cun la scusa dal “spread”,i disen lór, i s n’han dèe un bel poch, meno mèl che nueter Mudnés a-n mulam mai... perciò Zemian sò col morel: sàmm’i-a o a-n sàmm’i-a gli eredi ed Giulio Cesare, Giuseppe Garibaldi e Daniele Sitta, alora tulam l’eseimpi dai grandi condottieri ch’i han fat la storia e avanti coi carri.

L’è vera ch’a sàm un poch piò mègher per via ch’a magnàm meno cherna e piò legumi, ma arcurdámes che l’important l’è la salut, cum-a giva qual ch-l’è mort ed fam, san come un curai.

Mudnés come al solit scusèe al riterd, ma csa vliv i m’iven méss ‘na paura adòs per tótti el ciacher chi han fat sul stréssi blò, ch’a-n durmiva gnanch a la not. Aviva pensèe ed ferem passèr per invalid,perchè a gh seint poch,e parchegèr in dla riga zala, mò i m’han détt che quàla d’éser sord l’è ‘na malatìa ch’a g’ha anch i noster ministrador e alora a-i-ho lasê pérder.

A-v dirò ch’a sun gnû a Mòdna cunvint ed vàder risolt al problema di parcàgg. Difati a-m sun presentèe cun la caroza in piaza d’èrem e a-m sun mèss davanti a la sbara per ander in un ed chi tant tumbein ch’i han fat per gl’avtomobil, ma Erio, al noster caval, al s’é rifiutée d’ander zà per al blisgoun e dato ch’l-è un caval cun dal capéss, a-m sun dett: “ Se là sàtta a-n g-vol menga ander el besti vôt ch’a gh vaga vluntera i cristian? Po’ pian pianein cun dla chelma, a Erio a g’ho descors in ‘n’uràcia, a g-hò spieghèe ch’a sam a dû pas da la Ghirlandèina... che ‘na sgambadeina per ariver in ceinter la fa bein a la salut….. oh!!! A-n ghe cherdrî menga ma a forza ed cunteregh del fóti a l’ho cunvint e a-l s’è lasê parchegèr.

Sgur.: Oh,Erio a-n n’è menga un sumèr…

Sand.: I noster ministrador i cràden d’aver risolt al problema dla sosta con l’aumeint dal stréssi blò. I disen che adesa in ceinter a-s cata di post vod…. San Merch!! Sol t’et férem per fer dû pass e un poch de spesa sàtta la Ghirlandèina, chi azideint ed chel machinàti cun l’arloi i-t voden al portafoi; ma almeno che chi sold l’è i andessen per al bein dla comunitèe, vest ch’i en sold noster... gninta: i van a dla maraia ch’a-n savam gnanch chi sien!! Quand a peins ch’i han méss insàm tótt el testi piò qualifichedi ed Mòdna a studier il piano auto, per ariver a fer di parcàgg in du-a gh è di elber o di merciapê col muràtt…. mè a dégh ch’a spindam bein i noster sold....

Sgur.: E i gh’han dèe anch un premi.....

Sand.: Và mo là ch’a sàm méss bein!!

Pulo.: Sandroun a-n t’arabir! Té-n’a-l sèe ch’i han cambièe l’assessor al trafich perché i given ch’a-l gh’iva di problema ed comunicativa cioè a-n–s’capiva brisa qual ch’a-l giva e gnanch qual ch’a-l vliva fer e adesa….

Sand.: Ma va là Pulonia, csa vót chi aven cambièe...i han fat al zogh dal trê chert per màtter dal fómm in di occ ai Zemian, ma chi cmanda l’è seimper sol quàl... Ecco a-m vin un nervos…

Pulo.: Stà chelem Sandroun, t-è sintî al dutor ch’a-l t’ha dét ed fer ‘na véta tranquéla seinza strèss e senza forti emozioun, a proposit cum’a stet incô?

Sand.: Cuma vót ch’a staga, anca tè. A stagh come seimper, a g-hò la pression elta e la pension basa, quand a-m lév a la mateina a sun cunteint se a g’ho sol i mèl dal gioren préma, a-m seint di dulor da per tótt, l’unich quel, ch’a-m me fa brisa mèl, a-n serev piò a gninta... dé mò tè se a-s pol tirer avanti a cla manera chè? Aiva pensèe d’andèr al Policlinich a fer ‘na bela visita in cardiologia, ma quand a-i-ho savû che a qui ch-i gh’iven bisàgn sol d’un elettrocardiodramma, adiritura i gh feven un trapiant.... a sun armès a cà in attesa di tempi migliori.

Certo, Mudnés, che la véta l’è dvinteda complichèda dimandi causa la crisi ch’l’a-n finess piò. I-en finî i teimp dello spreco selvaggio e dal zeini fora porta: adesa bisàgna turner a tgnir da cat tótt!!!

Pulo.: Sé e l’è anch inutil che tótt i gran cógh i vaghen seimper adré a dir che per fer economia bisàgna riciclèr; el rezdori dla mè etê, i a-l san che con i avanz dal lass aiam seimper fat del pulpàt, e coi meltaièe con i fasô armès da mezdè el fritèli...

Sand.: Bisàgna turner a magner al pan d’un dè e stricher la zengia, bisàgna che i zoven i capéssen ch’i-n polen menga dvinter tótt di dutor o di avochet, ch’a-n savam piò in do màtri..... Bisàgna ch’a-s rindàma count che i déven fer i artigian, tór a man la campagna e anch el muieri el déven turner a tgnir adrée a la cà e badèr ai sô vecc e ai ragazô…. di sold al badanti che’l vinen ded via a gh n’am bèle dèe abasta!!! L’è ora ch’a s’arvuiama sò el mandghi e ch’a-s fàma passèr la pòza sàta al nes.

Sgor.: Mè a-n sun menga d’acord; lavurer in campagna a-s fa fadiga perché la tera l’è bàsa dimandi, mei fères mantgnir dai genitor e andèr a l’universitèe… vót màter quàl ch’a cócca dal ragazi un ch’a l stodia da avochet con quàl ch’a cócca un cuntadein!? Mè a l’ho càpida e a végn seimper a Mòdna al festival dla Filosofia a mesdèrem cun tótt i zoven che hanno fame di cultura.

Sand.: Secand mè la fam la g’armagn!! Ecco anch al miracol dla filosofia a-n l’ho ancàra capî.Mè a sun sol un Sandroun e a sò poch ed lattra Chè in piaza Granda a vin tant ed cla geint ch’a per d’éser ai giardein pubblich per feragast, ma là almeno a gh’è ‘na ragioun: i dan da magner a gratis!!! Chè invece i vinen per asculter di professor che al stass lavor i s’a-l counten un divers da cl’eter. Et vedrèe, Sgurgheghel, che quand ueter zoven a-i-avrî capi che cun la filosofia a-n s’impéss brisa seimper la panza,a duvrî pensèr anch a lavurer cun el man oltre che cun la maruga.

Pulo.: Et gh’è propria ragioun!!!

Sand.: Sicura, Zemian, che al teremot l’è steda ‘na bela stangheda!! Un disaster adiritura.... la préma scossa dla not a cherdiva che la Pulonia l’a-s foss desdeda cun degl’idei.... invece: tera véret... a trabalèva incosa.... Chi giva ch-l’è stè un magnitudo 4,9 scala Richter, chi giva magnitudo 7 della scala Mercalli. L’è andeda a finir che, magna tu che magno anch’io, a chi pover teremotèe ed tótt chi sold ch-i gh’iven impruméss a gh’è arivèe sól el brîsli ...

Sgur.: Popà a s’ha dét la mestra a scola che al teremot l’è tótta colpa dl’Africa che s’avvicina...

Sand.: Mò gh’è bisàgn ch’a-l déga la mestra... l’è tant ch’a s’i-n sam acort! Basta fer dû pass in dla zona Tempio per randrèss count che l’Africa ormai l’è chè e s-te vèe pò in viale Gramsci, a gh’è anch l’Asia e l’America latina. Comunque al teremot l’è seimper ‘na catastrofe... Figurev che nueter a n’avam avû dû! Un in dla basa e un a Mòdna in cunséli comunel. V’arcurdev Zemian che in zogn a pariva ch’a saltéss per aria tótt al baracoun dla zunta, tant che al noster sendech l’è andèe in tv coi occ rass a dir la sua? A iam schivèe al falimeint per miracol, mò a gh pensèv éch dan se tótt i assessor i avessen dèe el dimission?

Pul.: Dio!!!!! che disgrazia. A-n gh voi gnanch pensèr. Però Giorgio a-l g’ha ragioun quand a-l dis che per salvères bisàgna ch’a tulàma del stredi novi.

Sand.: Stredi novi? Mò s’i-n giosten gnanch chel vèci. S’a vlam esser sincer un quelch lavor i l’han fat, ad esempi per màter in sicurazza dal teremot la Ghirlandèina i han fat gnir a Mòdna ‘na delegazioun ed cines ch’i han muntèe un accelerometro ch’l’è po’ un ed chi macàgg moderen che sol che la tàr la s-mova, a-l souna e a-l dà l’alèrem.

Sgor.: Vaca s’a-m pies, mè al muntarev anch atac el scran di dipendeint pubblich, s’a-l souna sol che un a-s léva sò, set tè ech musica in piaza Granda, in via Santi e in tant palaz dal Stèt. Eter chè al conzert ed Pavarott.

Pulo.: Dio al conzert ed Pavarott….. quand a-gh peins a vagh ancàra in pèla d’oca. A ghe vliva propria un gran spettacol per arcurder al noster Luciano. A gh’era tótt i sô amigh cantant, l’orchestra Italiana, i tenor e i sopran in lésta d’atesa, insàma, qual ch’a-s dis... un gran bel quel. Mè a-m sun comossa perché Luciano, nueter Mudnés, a gh-l’avam seimper in dal cor. Pchèe che chi poch Zemian ch’i gh-l’han caveda ad aver al bigliatt, dap eser stèe in fila sàta l’aqua per degl’or, strifflèe in mez a la maraia, i aven sbatû tótt in galeria e lugioun strichèe come del sardeini… gnanch ch’a-n fossen a ca’ nostra….. Al comunel a-n-n’è al noster teater? Giorgio et capì l’antifona… guerda mò stetr’an ed rimedier al strabòch...

Sand.: Scolta Pulonia tè n t-lamintarèe menga per la mancanza ed musica? Adesa a Modna a gh’am al conzert ed l’ultem ed l’an, quàl dal 29 ed setamber, al conzert ed Nadel, quàl d’agast, qui ed l’istèe in piaza venti, seinza cunter tótt chi gabian che a la not i péccen in di bidoun dal rosch e i tinen desdèe i Zemian dal ceinter.

A sunam e a cantam come se el cosi egli-andessen bein; a-m vin in meint cla canzoun ch’la giva: “Sù cantiam sù cantiam evitiamo di pensar” O cl’etra ch-l’è adrée a turner ed moda:“ Se potessi avere mille lire al mese”..... Ma turnam a la nostra bèla Mòdna.... Chè a-n s-descàr piò ed gninta... Ma chi proget lighèe a la nova architettura ch’i aviven da lancer la nostra zitèe in dal mand, eni andèe tótt a bergnéch?

Férem i lavor per liberer piaza Ráma, férem i lavor in piaza Mateoti e piaza Mazini,férem anch al recuper del fonderî ed Mòdna e férma la zona AMCM, che a causa dla porcheria ch’a ghè lè d’atorna, a sam stèe méss in piaza in tótta Italia dal Gabibbo in Striscia la Notizia.

Sgor.: ‘Na bela figura ed merd....

Pulo.: Mò csa dit? Tàca bein vhe...

Sand.: Insama per a-n la fer tante langa tótt i lavor important i en férem in un cassàt in atesa ch’a torna fora al sól.

Sgor.: Il sól dell’avvenire.?

Sand.: Al sól dla ripresa, sumer!!

Sgur.: Popà al set che i noster ministrador, per mantgnir Mòdna pulida e risolver al problema del cèch ch’a lassa in gir i fumador, i g’han avû l’idea lungimirante ed dèr a tótt ‘na busteina ed plastica da cazèr in dal rosch ‘na volta impìda ed zàndra.

Sand.: Eh, mò che bela idea!!!! Mè invece, vest ch’a-n gh’è brisa di cesso publich, a darév a tótt i Zemian chi vinen in ceinter un papagal ed cartoun da matter in dla differenziata ‘na volta chi l’han druvèe. Ogni modo parlam ed cosi seri. Zemian, a sun preocupèe, e menga poch, per la delinqueinza ch’a ghè in gir. I g’han al bel da dir che Mòdna la g‘ha la criminalitè sàta la media, mò s’a-m i-n frega a mè!!! A sò sol ch’a-n s’è più tranquél gnanch in cà, peinsa mò per streda . Ma possibil ch’a-n se gh la chèva menga a tór ded l’è tótt sti delinqueint? Eh…mò l’è anch colpa nostra, avam tolt deinter rósch e bósch e, a-s capéss, in mèz al zestoun a gh’è anch di pàm merz. Certo che se invece ed màter sò sol del cinepresi i mitessen anch piò poliziot la partida la srev diversa. Sgnor Questor, dato ch’l’è frasch ed nomina, al faga mò spesa ed granèd e al daga ‘na bela pulida perché vádel, a-n vrev menga che i Mudnés, stóf ed fères rapiner, i dvintessen tótt di poliziot in burghes.

Al vest che al noster ceinter l’è seimper sul giornel? ‘Na volta per ‘na rapina, ‘na volta per un scippo: i commerciant i g’han ragioun a tóres ded lè; tra la crisi, el tàss e la delinqueinza, chi gh’a-l fa fer et tirer sò la sranda a la mateina!!

Pulo.: S’andam avanti acsè tótt i negozi i andran a finir in man ai cines come a càpita bèle coi bar, el parucheri e i massaggi tailandesi che, per zunta i fan, tótt per dû sold...

Sgor.: Mè i cines a i mitrev tótt in di vigil urban a vàder se i fan el multi a metê prézi...

Sand.: A proposit Zemian, cum’el andèe a finir cal lavor che per risparmier di sold i noster rezdor ed Ráma i vliven scanzlèr del provinci e feren òna in d’a gh n’era dô? Secand me i-n n’en menga el provinci che gli en tropi, egl’i en el scrani che gl’i en dimandi!!! Cun sti cèr ed luna i stan l’è a discutèr per cambier nam a la provincia? Quand i Estensi i han fat al trasloch da Frera i l’han ciamèe il ducato di Modena e Reggio e, adesa, un quelch-i-d’un a ghè gnù la bela idea ed ciamerla: provincia di “Reggio e Modena” Ma gh’è bisàgn de ster tant a studièregh sovra.... anch cun l’unioun, la difereinza l’a-s vàd: a tulî la via Emilia o l’autostreda, atraversèe cal beli campagni pini de spagnèr.... fin ch’a vdî i baloun rotand a sî in provincia ed Mòdna, quand a vdî el bali dal fein quadredi a sî arivèe a Razz... oh a-n degh menga che Razz l’ha sia ’na bróta zitè... ‘na volta la geint la dvinteva mata per andèregh a ster.

Sgur.: E adesa no?

Sand.: I han srèe i manicomi...

Sgur.: Popà, ma s’i-n fan piò egli union dal provinci, chissà qui ed Castelfranch cuma i gh stan mèl....i vliven turner bulgnés, tant’è vera che i m’han dét a la dutreina che come diocesi i èn seimper stèe sàta a Bulàgna

Sand.: Csa vot, Sgurgheghel, i noster cusein ed Castelfranch i-s seinten piò avsein al dutor Balanzoun che a Sandroun, difati i-s dan degli arî e i descaren in bulgnés anch se i en sàta a Modna..... Mò la và bein acsè.. Lassa pòr chi peghen el tàssi a Modna e ch’is vaghen a fer bendir a Bulàgna...

Pulo.: Speta Sandroun ch’a voi saluter el mè amighi... Ragazoli cum’a-stev? Mè a-n me lameint brisa anch perchè ander seimper adrée a se dveinta del fati borsi....I-v sintî chi gh’è a presenter San Remo: a gh’è cla spéppla dla Littizzetto... l’a gh là caveda.... a tor al post a cla farfaleina dla Belèn.... i l’han seimper dèt ch’a pziga de piò un gran ed pever che... l’è anch vera che la Lucianina la ciama el cosi col sô nàm, ma per tv davanti a tanti dann timoredi come mè l’a-m per un pò sfazèda...

Sgur.: Amigh Mudnés, tifos di Canarein, polisportiv dla dmànga, podisti,ciclisti,bocciofili,nuotatori,cestisti,pallavolisti e maratoneti:un salut dal voster Sgorghi....e seimper forza Modena!!! Anch perchè st’an, la nostra zitèe, l’è la capitale Europea dello sport, perquindi sò da la testa perchè bisàgna ch’a-s fáma cater in forma....a-n tulîdi menga esempi dai noster canarein che dòp ch’i én stèe una stmana a Ischia a fer le cure termali i ciapen seimper la pèga. Curagg Mudnes che al 2013 a-l srà l’an dla riscossa!!!! Dap al teremot,la siccitèe e i Maya, la desgrazia piò gròsa ch’a-s possa capiter l’è che al Sassol al vaga in serie A e al Modna l’armagna in B.

Sand.: E-t finî?? Làsem mander un salut al nov rezdor dl’Academia, al generel Tota

Surg.: Al Trota, al fiol ed Bossi??

Sand.: A-i-ho dét Tota, galbéder!! E stà in campana perchè al generel l’è un bersaglier, abituèe a correr.....

Zemian a-s duvam saluter, bisagna ch’a s’ardusáma vers cà prema ch’a-s végna ados la fumana e anch perché d’mateina prest a voi tirer zà i bass comèd per vàder ed risparmier quel in dl’IMU vést che l’an pasèe al stalein dal caval i-m l’han fat pagher come un “pied a tèr” a Cortina.... E speram che di teremot a-n i-n végna piò....ma se propria propria al duvéssa capiter, magari Dio speram ed no, ch’a-l tira a Montecitorio....a vedrî ch’a gh’andrà tótt i Talian ed corsa a purter via i rutam e a fer piaza pulida!!!! Basta col besti vèci da lat... baraca nova!!! Mitam sò del manzoli e di turàt.... mèl ch’la vaga a faram dal brasoli e dal bistàch....E a m’arcmand tgnî d’occ al lunari...a-n vrév menga ch’a ve scapéss l’apuntameint dal 24 ed ferver... e se infin a l’ultem a sî indecis....zerchèe al meno péz... se nò al vot dèmel a mè: Sandroun Paviroun dal Bosch ed Sàta che,a v’al mát per iscrét, a sun piò onest ed chi ciocapiat ch’a gh’è a Ráma ch’i s-li counten come ch’él fossen veritèe.... i disen chi g’han del bouni intenzioun mò pian pianein i-s màten tótt in bulàta.... A m’arcmand, Mudnés, parlèe cum’a magnèe, in dialàtt, al noster dialàtt s-ciet e sincer cum-a sam nueter...E incô piò che mai tgniv stréch a la piopa, ch’l’è pò cla piopa elta e sacca pianteda in dl’umbreghel ed Mòdna e ch’l’a-s ciama Ghirlandèina!!!