Guyana

Co-operative Republic of Guyana
(Details) (Details)
Basisgegevens
Officiële landstaal	Engels
Hoofdstad	Georgetown
Regeringsvorm	Republiek
Staatshoofd	Donald Ramotar
Religie	Christelijk 50%, hindoe 35%, Moslim 10%
Oppervlakte	214.969 km²  (8,4% water)
Inwoners	751.223 (2002) 739.903 (2013) (0000003442 3,4/km² (2013))
Overige
Volkslied	Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains
Munteenheid	Guyaanse dollar (GYD)
UTC	-4
Nationale feestdag	23 februari
Web | Code | Tel.	.gy | GUY | 592
Voorgaande staten
Brits-Guiana 1966 (onafhankelijkheid)
Portaal    Landen & Volken

Guyana, officieel de Coöperatieve Republiek Guyana, is een land in het noorden van Zuid-Amerika dat grenst aan Suriname, Brazilië en Venezuela. Guyana heeft een grensgeschil met Suriname en met Venezuela.

§Geschiedenis

Guyana is in feite onderdeel van een groter gebied dat Guyana (of Guiana) werd genoemd - naar het Indiaans voor "land van vele wateren". Het huidige Guyana bestond in de 17e eeuw en 18e eeuw uit de drie Nederlandse koloniën Essequibo, Demerara en Berbice. Na de Napoleontische oorlogen werden deze koloniën bij het Congres van Wenen in 1815 officieel overgedragen aan het Verenigd Koninkrijk. Deze drie koloniën werden in 1831 samengevoegd tot Brits Guiana.

Net als in Suriname, had de afschaffing van de slavernij in Guyana grote gevolgen. Deze leidde onder andere tot immigratie van veel contractarbeiders uit India die werk verrichtten op de suikerrietplantages. De voormalige slaven trokken veelal naar de steden. Deze etnisch-culturele scheiding bestaat nog steeds en zorgt voor een turbulente politieke situatie.

Na de Tweede Wereldoorlog werd de People's Progressive Party (PPP) opgericht door de hindoe-tandarts Cheddi Jagan. In 1953 was Jagan zes maanden premier, maar moest, toen hij arbeidswetgeving wilde moderniseren, onder druk van de Britse autoriteiten aftreden. De Britse gouverneur, Sir Alfred Savage, verbood de jeugdafdeling van de PPP en stelde Cheddi Jagan tot 1957 onder huisarrest, vanwege zogenaamde "communistische activiteiten."

De PPP was bedoeld als multi-etnische partij, maar in 1957 scheidde de Afro-Guyaanse Forbes Burnham zich van de PPP af en richtte het People's National Congress (PNC) op.

In 1957 werd Jagan opnieuw minister-president en bleef aan tot 1964. Hoewel hij de verkiezingen van dat jaar won, gaf gouverneur Sir Richard Luyt de formatie opdracht aan Forbes Burnham van de PNC die een regering vormde met een kleine conservatieve, blanke partij.

Op 26 mei 1966 werd Guyana een onafhankelijke staat binnen het Britse gemenebest. Op 23 februari 1970 verklaarde premier Burnham Guyana tot een coöperatieve republiek. Burnham benadrukte het niet-gebonden karakter van de republiek en zijn streven om van het land een socialistische staat te maken. In de jaren '70 probeerde Forbes Burnham Guyana minder afhankelijk te maken van de Verenigde Staten en zocht hij toenadering tot de Sovjet-Unie en Cuba.

In 1978 was Guyana wereldnieuws door het bloedbad in Jonestown. Sekteleider Jim Jones van de People's Church gaf zijn volgelingen opdracht om collectief zelfmoord te plegen na de moord op de Amerikaanse senator Leo Ryan.

De betrekkingen tussen de PNC-regering en de andere partijen, de Progressive People's Party van Jagan en de Working People's Alliance van Walter Rodney waren eind jaren zeventig en begin jaren tachtig bijzonder slecht. In 1979 werd de Jezuïet en kritische journalist Bernard Darke vermoord. De oppositie wees met beschuldigende vinger naar de regering die zij tevens beschuldigden van schendingen van de mensenrechten.

In 1980 werd een nieuwe grondwet aangenomen waarbij het ambt van premier qua macht werd ingeperkt en het uitvoerend presidentschap werd ingevoerd. Forbes Burnham werd nu president. In 1985 overleed Forbes Burnham en werd als president opgevolgd door Hugh Desmond Hoyte, tot dan toe premier. In december 1985 werd Hoyte tot president gekozen. In 1987 verklaarde hij dat de PNC geen marxistische partij was, maar een sociaaldemocratische partij. Sindsdien voerde hij een gematigde koers.

In 1992 werden de eerste vrije en eerlijke presidentsverkiezingen gehouden. Deze werden gewonnen door Cheddi Jagan, de voorzitter van de PPP. Deze keuze wekte veel beroering bij PNC militanten die voor rellen zorgden in de hoofdstad Georgetown. Jagan voerde een economisch beleid gebaseerd op vrije markt principes. Jagan overleed in 1997. Premier Samuel Hinds volgde hem als interim-president en in december 1997 werd Janet Jagan, de weduwe van Cheddi Jagan, een geboren Amerikaanse, tot president gekozen. In augustus 1999 trad Janet Jagan om gezondheidsredenen af en werd Bharrat Jagdeo tot president gekozen.

Op 19 maart 2001 werd Bharrat Jagdeo tot president van de republiek herkozen.

In 2004 was er sprake van een ernstige politieke crisis toen een boer, George Bacchus zei bewijs te hebben dat minister van Binnenlandse Zaken Ronald Gajraj, betrokken zou zijn geweest bij de moord op 400 mensen. President Jagdeo schoof de beschuldigingen ter zijde, terwijl de oppositionele PNC een onderzoek eiste. Op 24 juni 2004 werd Bacchus die als kroongetuige optrad in de rechtszaak in zijn slaap vermoord .

In de jaren tachtig werkten veel Guyanezen als gastarbeiders in Suriname, maar in de jaren negentig groeide de economie van Guyana fors, en keerden de Guyanese arbeiders uit Suriname naar hun eigen land terug.

§Grensgeschillen met Suriname

Tussen de rivieren de Nieuwe Boven-Corantijn en de Coeroeni/Koetari ligt het Tigri-gebied dat door Guyana en Suriname wordt betwist. In 1969 viel Guyana het gebied binnen. Toen de Nederlandse regering weigerde de TRIS in te zetten, stuurde Suriname politieambtenaren naar het gebied die echter door Guyana werden verjaagd. Sindsdien wordt het Tigri-gebied vanuit Guyana bestuurd.

Ook de benedenloop en monding van de Corantijn werden betwist. Suriname beschouwde de linkeroever van de Corantijn als grens, terwijl Guyana het midden van de rivier als grens beschouwde. Een oplossing van dit laatste geschil werd urgent door olievondsten in de monding van de Corantijn. In 2000 werd een boorplatform, dat door de Canadese oliemaatschappij CGX werd gebruikt, door Surinaamse schepen weggesleept. Op 25 februari 2004 begon de regering van Gyuana een geschillenprocedure en in de loop van 2006 werd het geschil voorgelegd aan het Internationaal Zeerechttribunaal (ITLOS) in Hamburg. Op 20 september 2007 stelde een commissie van het Permanent Hof van Arbitrage de jarenlang betwiste maritieme grens tussen Guyana en Suriname vast. De jurisdictie over de monding van de Corantijn en de wateren ten oosten van een lijn in een hoek van 10° ten opzichte van de kust werden aan Suriname toegewezen.

§Geografie

Kaart van Guyana (CIA)
(Betwist gebied weergegeven als behorend tot Guyana.)

• lengte landgrenzen: Brazilië 1119 km, Suriname 600 km, Venezuela 743 km
• kustlijn: 459 km
• laagste punt: Atlantische Oceaan 0m.
• hoogste punt: Roraima, 2835m.

§Bestuurlijke indeling

Guyana is ingedeeld in tien regio's.

§Bevolking

De Guyanezen bestaan uit meerdere volksgroepen. De twee meest dominante etnische groepen zijn de afstammelingen van Afrikaanse slaven (30,2 %) en de Hindoestanen, afstammelingen van contractarbeiders uit Brits-Indië (43,5 %). Er is een oplopende spanning geweest tussen de Afrikanen en Hindoestanen. Verder leven er ook een aantal Indianen (9,1 %). De rest van de bevolking bestaat uit mensen van gemengde afkomst.

De grootste religies in Guyana zijn het christendom en het hindoeïsme. De islam heeft een kleinere groep aanhangers.

Het Engels is de officiële taal. Lokale varianten van het Engels-Creools worden echter het meest gesproken.

§Politiek

De politiek in Guyana vindt plaats in een kader van een semipresidentiële representatieve democratische republiek, waarbij de president van Guyana regeringsleider is, en van een meerpartijenstelsel. De uitvoerende macht wordt uitgeoefend door de overheid. De wetgevende macht berust bij zowel de overheid en de Nationale Assemblee van Guyana.

Historisch is de politiek een bron van spanning in het land, en er zijn vaak gewelddadige rellen uitgebroken tijdens de verkiezingen. Tijdens de jaren 1970 en 1980, werd het politieke landschap gedomineerd door de People's National Congress.

In 1992 werden de eerste 'vrije en eerlijke' verkiezingen gehouden onder toezicht van de Verenigde Staten, en de People's Progressive Party heeft sindsdien het land geleid. De twee partijen zijn voornamelijk georganiseerd langs etnische lijnen en als gevolg daarvan vaak botsen op kwesties in verband met de toewijzing van middelen.

§Economie

De belangrijkste economische activiteit in Guyana is de landbouw, waar in het grootste deel van de beroepsbevolking werkt. In de polders van de kust liggen de rijstvelden, andere gewassen voedsel en fruit.

De belangrijkste exportproducten zijn cacao en bovenal, de suiker. De activiteit vissen wordt begunstigd door het continentaal plat, hierdoor de verkoop van garnalen in het buitenland. Afgezien van de landbouw, is de andere rijkdom van het land de bauxiet. Er zijn ook deposito's van goud en de opmerkelijke reserves hout.

Volgens de CIA World Factbook leefde in 2006 35% van de bevolking van Guyana onder de armoedegrens.

§Externe links

• Bureau van de President van Guyana
• Officiële website van De Instantie van het Toerisme van Guyana

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Guyana van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Landen in Zuid-Amerika
Argentinië · Bolivia · Brazilië · Chili · Colombia · Ecuador · Guyana · Paraguay · Peru · Suriname · Uruguay · Venezuela Frans overzees departement: Frans-Guyana Overzees gebied van het Verenigd Koninkrijk: Falklandeilanden · Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden

5° 44′ NB, 59° 19′ WL