Hafriyat, taş toprak kaya gibi yerleri yumuşatma kırma taşıma işlerine verilen isimdir. Hafriyatta değişik maksat ve şartlarda çalışan çeşitli iş makinaları kullanılmaktadır.
- Yükleyiciler: Önlerinde geniş bir kova bulunan paletli yahut lastik tekerlekli hafriyat makinalarıdır. Hidrolik kumandalı ön kovaları aşağı yukarı eğilip kalkabilir. Yükleyicinin öne hareketi ile toprak, moloz vs. dolan kova kaldırılıp kamyon veya uygun yer üzerine aşağı eğilerek boşaltılır. Umumiyetle kayalık, beton, moloz gibi engebeli arazilerde paletli yükleyiciler, düzgün zeminlerde ise tekerlekli yükleyiciler kullanılır. Lastik tekerlekli yükleyicilerin arkasında bir hidrolik kepçe ve ön tarafında yükleme ve tesfiye kepçesi olan modelleri çok yaygın kullanılır.
- Buldozer: Ön tarafında hafriyatı iterek, kazıyan bir bıçak monte edilmiş hafriyat makinasıdır. Bıçağın hareketi hidrolik mekanizma ile sağlanır. Zemin seviyesinin altında tutulan bıçak, buldozer ileri hareket ettikçe hafriyatı kazar. Zemin seviyesinde toprağı ön tarafındaki bıçağın haznesinde iterek taşır. Bıçağın yukarıda tutulmasıyla hafriyat serme işinde kullanılır. Buldozer çeşitli hafriyat işlerinde kullanılan bir iş makinasıdır. Sığ kazı, yakın mesafe toprak taşıma, kamyonların döktüğü toprağı dağıtma, ağaç sökme, kaya çıkarma, araç kurtarma, zemin düzeltme gibi işlerde kullanılır.
- Skreyper: Ön tarafı açıktır, açık tarafın alt kenarı keskin geniş bir kazana benzer. Keskin kenar aşağıda, kazma yukarıda tutularak taşıma yapılır. Kazanın arka ucunda bir tekerlek, ön tarafta ise iki yahut dört tekerlekli yahutta paletli çekiciler tarafından taşınır. Öne çekilen kazan, keskin açık ucu tarafından toprakla dolar. Skreyper ancak bir buldozer tarafından itilerek kazı işlemi tam kapasite ile yapılabilir. Kazanı dolan skreyper, kazanın ön kapağını kapatarak yükünü boşaltacağı alana gider ve düzgün bir şekilde toprağı yayarak boşaltır. Greyder: Ön ve arka tekerlekleri arasında 3-4 metrelik bıçak taşıyan bir hafriyat makinasıdır. Bıçak mekanik ve hidrolik olarak her iki tarafta öne, arkaya, aşağı, yukarı eğilebilir. Bu hareketiyle sıyırdığı yükü sağa ve sola dağıtabilir. Açılan yolların son düzeltmesinde kullanılır.
- Ekskavatör: Çeşitli kazı işlerinde kullanılan önemli bir makinadır. Paletli veya lastik tekerlekli modelleri vardır. Mafsallı kol ve kazıcı kepçe, paletlerin veya tekerlek tablasının üzerinde 360 derece dönebilen bir platforma bağlıdır. Mafsallı kol, genellikle hidrolikle veya kablolu
olarak tahrik edilir. Küçük tiplerde kepçe, aracın ön veya arkasına hidrolik olarak tahrik edilen mafsallı kollarla bağlıdır. Arkaya takılan kepçeler, toprağı ters yöne hareketle doldurarak kaldırır ve başka bir yere boşaltır. Uzun hidrolik kollarla tahrik edilen bu tip ekskavatörler kanal kazma işlerinde kullanılır. Ön tarafa monte edilen yüz kepçesi öne itilerek kazma yapar. Genellikle sert yerlerin kazılmasını gerektiren ağır işlerde bunlardan istifade edilir. Sürücü kabini ve motorun da bulunduğu bir döner platform üzerine monte edilen kablolarla idare edilen büyük kepçeli ekskavatörler büyük hafriyat kapasiteleriyle kendi alanlarında rakipsizdirler. Bunlarda döner platform, yürütücü sistemi ihtiva eden tertibatın üstünde bulunduğundan kepçe istenilen yöne serbestçe dönebilir. Hafriyat işlerinde yapılan değişik birçok işlem için çeşitli araçlar da kullanılır. - Delme: Sert kayaların hafriyatı seyyar matkaplarla delinerek dinamit ile patlatılarak parçalanır. Taşınabilir evsafa getirilen kayaların hafriyatı Delme işlemi sonrası yapılır.