Euromos Zeus Tapınağı (Zeus Lepsynos)

Kalıntıları günümüze kadar gelebilen Zeus Lepsynos Tapınağı Anadolu’daki en iyi korunan yarım düzine tapınaktan biridir. Korint düzenindeki tapınak M.S 2.yüzyıl’a aittir. Yapı,14.40 X 26.80 ölçüsünde stylobat üzerine oturan, ön ve arkada 6,yanlarda 11’er sütunu olan bir peripterostur.

Bir tepenin yamacında, çevresinin sakin yatay hatları içinde, ayakta duran 16 sütunun delici ve dinamik görünüşü tabiatla çok iyi bir kontrast meydana getirmekte, dışarıdan bakan gözü kuvvetle etkilemektedir. Tapınağın arka kısmı bütününe kıyasla en iyi plan veren yeridir ve bir opisthodomosun varlığı açıkça bellidir. Tapınakla ana yapı temelleri ile peristasis temelleri ayrı ayrı inşa edilmiştir. Ana yapı temelleri, yapı konturunu takip etmek zorunda olduğundan doğal olarak radie-general olarak yapılmıştır. Opishodoms duvarının dış yüzünde ve taş yıkıntılarının arasında kaçak kazı yapanların 1967 yılında açtıkları çukur sayesinde tapınağın alt yapısını tespit etmek mümkün olmuştur.

Tapınağın kuzeye ve batıya bakan cephelerindeki sütunların üzerlerindeki panolarda yer alan yazıtlarda bu sütunların adak sütunları oldukları anlaşılmıştır. Sütunların beşi, fizikçi ve kamu görevlisi Menekrates ile kızı Tryphaina, yedisi Leon Quintus adında başka bir kamu görevlisi tarafından sunulmuştur. Bu yazıtlardan birisinin çevirisi şöyledir: “ Leon’un oğlu Leon Quintus Stephanephoros’ken söz verdiği gibi bu sütunu, kaideyi ve başlığı ( bağışladı).

Tapınakta gerçekleştirilen kazı çalışmalarında yaklaşık 800 parçadan oluşan, klasik arkeoloji dünyasında bugüne kadar bilinen en büyük arkaik mimari terrakotta grubu ortaya çıkarılmıştır.Euromos Arkaik Miamari Terrakottaları; M.Ö 6.yy’ın ortalarından başlamak üzere, yüzyılın son çeyreğine dek uzanan bir zaman diliminde, birden çok yapıya ait çatı bezeme elemanın var olduğunu kanıtlamaktadır.

Tapınak alanında, Helenistik Döneme ait yüceltme amaçlı bir yazıt ele geçmiştir. Yazıt; tapınağın Zeus Lepsynos’a ait olduğunu ve tapınağın şehre hediye edilen ilk yapı olmadığını söyler. Lepsynos sıfatı yenidir ve Osogos gibi Yunan dışı bir isimdir. Bu yazıt tapınak için önemli bir buluntudur.