You are here

Kasteel Henegauw (Luikersteenweg 427 / 467)

Description

Het afgebrande kasteel was vroeger de priorij van het Heilig Graf. Die werd rond 1145 door de graaf van Loon gesticht, en bevond zich in Wimmertingen, vlak bij de Mombeek.

De kanunniken van het Heilig Graf ontvingen tienden van de heer van Mombeek in 1309. Ze verhuisden hierna naar Henegauw, omdat de Mombeek regelmatig de weg naar Hasselt overstroomde en omdat die te druk werd bereden. Ze bouwden hier in 1316 een eerste, en in 1546 een tweede, grotere kerk. Toen begin 17de eeuw de mannelijke tak van de orde uitstierf, vestigden zich hier de zusters van het Heilig Graf uit Luik. In 1731 werd het goed verkocht. Vanaf toen werd het verfraaid met onder meer een dreef in zuidelijke richting.

De latere eigenaars lieten midden 20ste eeuw een groot deel van het domein verkavelen tot Henegauw I en II, dat zich tot villawijk ontwikkelde. In 1974 brandde het kasteel af.

In een put van het kasteel werd een zeldzaam dekseltje van een Romeinse urne uit het begin van de 2de eeuw teruggevonden. Dat is nu te bezichtigen in Het Stadsmus in Hasselt. Men vermoedt dat op Henegauw een heidens kerkhof gelegen zou hebben.

De ondergrondse rupeliaanse kleilagen veroorzaken de vochtigheid van dit hoger gelegen gebied (ca. 60 meter boven de zeespiegel). Bij ideale weersomstandigheden is van hieruit de basiliek van Tongeren zichtbaar.

Langs de Luikersteenweg heeft men een goed zicht op het park en de ruïne.

Uit: Wandelen in Rapertingen (2007)

* 1945: "Goed woonhuis met hof voor gezin, vrouw kunn. dienst doen; zich wenden m. getuigschriften tot M. Nijs, Kasteel Henegouw, Luikersteenweg, Hasselt. (3)

* Op 22 maart 1954 kocht dokter J. Bisoux 2 ha van het domein, te weten het kasteel, de grote schuur en de hoeve. Datzelfde jaar kocht een immobiliënmaatschappij uit Brussel 16 ha boomgaarden in de omgeving en in 1961 nog eens 20 ha van de resterende gronden.

Op 2 november 1974 werd het kasteel grotendeels door een brand vernield. In deze desolate toestand ligt het er vandaag nog bij.

* 1975: "(...) Op 27 juni 1786 verkochten de afstammelingen van de familie Gramme de Montpellier de Moniot de priorij Henegho aan de familie Jan van der Straeten-Swaen, burger-handelaar en schepene van de stad Hasselt. Sinds 1805 behoort het goed aan de familie Cox. Godfried Cox werd burgemeester van Hasselt en stierf op het kasteel van Henegauw. De afstammelingen van Godfried Cox, de juffrouwen de Teuven, verkochten het goed aan Casimir Nijs, rechter te Hasselt, die er een distillerie uitbaatte. Het was tijdens de 19e eeuw dat de priorij werd hervormd tot een fraai kasteel. De kerk verdween net voor of tijdens de Franse revolutie. Het park en het bos waren verfraaid met beeldhouwwerken en het geheel was zeer goed onderhouden. Prins Henri de Bourbon, toenmalig hertog van Normandië en kroonpretentent van Frankrijk, en zijn echtgenote gravin Caroline de Kervel huurden het van de heer Nijs (1910-1914). Louis de Bourbon, zoon van voornoemde, dichter en schrijver, woonde er en overleed onlangs in Arnhem. Tijdens de Ie wereldoorlog verbleef er de Generale Staf van von Bulow en in 1918 betrok Pierre Nijs-Croonenberghs het kasteel, grond en bijgebouwen, ongeveer 2 ha groot, die het nadien verkocht aan de familie Bisoux-Desquiens (dokter te Hasselt) terwijl 16 ha boomgaarden, gekend als Henegauw I werden verkaveld. (…) In 1961 werd Henegauw II aangekocht (ca 20 ha) en verkaveld. De huidige eigenaars hebben gedurende 20 jaar hun werk en vermogen besteed ten einde het kasteel van Henegauw zo goed mogelijk naar eigen visie in zijn oorspronkelijke vorm te herstellen. Na de ramp van november jl. lijkt een nieuwe heropbouw door de ontmoedigde eigenaars volledig uitgesloten. (…)" (4) / "De Nederlandse dichter en schrijver Louis de Bourbon is te Arnhem na een langdurige ziekte overleden. Hij was 66 jaar. De Bourbon maakte in 1931 zijn debuut met de dichtbundel «Reisverhalen». Later volgden o.m. «Zwerving» (1932, gedichten), «Het licht achter Golgotha» (1934 novellen), «In Extremis» (1935, gedichten), «Vrouwen» (1937, novellen) «In ballingschap» (1939 gedichten), en nocturne» (1944, novellen). Na 1950 publiceerde hij ook vier romans." (5)

(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt (2) Inventaris VIOE - geraadpleegd op 24-11-2009 (3) Het Belang van Limburg, 05-10-1945, p. 3. (4) Het Belang van Limburg, 22-05-1975, p. 8. (5) Het Belang van Limburg, 11-01-1975, p. 4.

Fiche

Naam van het gebouw nu: 
Kasteel Henegauw
Periode of stijl: 
19de eeuw
Eigenaars / huurders voor 1900: 

- bonnefanten

- 1723: juffrouw Gramme de Montpellier

- (?): erven voorgaande - verkopen aan

- 1786: grootindustrieel Jan van der Straeten X Francisca Amelia Coletta Swaen grootindustrieel

- 1791: koopman Jan Antoon van der Straeten, zoon voorgaande, X Maria Margareta Joanna Cox

- begin 19de eeuw: Pierre Gerard Teuwens (Teeuwen) (1744-1833), groothandelaar en jeneverstoker; schoonzoon voorgaande

- tot 1835 (+): Godried Cox-Wagemans

- (?): erven voorgaande - verkopen aan

- (?): gebroeders Michel Nys-Ponet (1814-1899) en rechter Casimir Nys-Craeyebeckx (1819-1891), jeneverstokers - Zuivelmarkt 25

Eigenaars / Huurders sinds 1900: 

- 1910-1914: prins Henri de Bourbon, hertog van Normandië, X gravin Caroline de Kervel, & hun zoon Louis de Bourbon, dichter en schrijver

- 1914-1918: Generale Staf van von Bulow

- 1918: Pierre Nys X Augusta Croonenberghs

- 1954: dokter Jean Bisoux X Marie-Louise Desquiens

Huidige functie: 

kasteel (ruïne)

Vorige functie(s): 

hoeve, priorij 

- jeneverstokerij

- woonhuis

Beschrijving buitengevel: 

1975 - Zeer oude site (prehistorische en Romeinse vondsten). In XII schonken de graven van Loon het goed aan de kanunniken van het H.-Graf, die hier vanaf 1250 een hoeve bezaten, later uitgebouwd tot priorij. In 1593 werd deze priorij eigendom van Les Bons Enfants van Luik. In 1731 werd het goed verkocht aan Mevr. Gramme de Montpellier, en bleef sindsdien in privébezit. Tijdens XIX werd de priorij omgebouwd tot het huidige kasteel. Het kasteel is een classicistisch opgevat gebouw van elf traveeën en twee bouwlagen met l. een rotonde van twee bouwlagen gedragen door vier zuilen, oorspronkelijk door een torentje bekroond. Beschilderd bakstenen gebouw met strenge geleding voorzien van hoge, rechthoekige beluikte vensters in vlakke omlijsting van kalksteen. Rechthoekige beluikte deur in identieke omlijsting en erboven een balkon van gesmeed ijzer over drie traveeën. Schuine r.zijgevel met een klein rechthoekig venster en een oculus. Hier was de aanzet van de voormalige kapel. Achtergevel van negen traveeën met halfcirkelvormige uitbouw. Er zijn talrijke sporen van de oudere kern: drie ontlastingsbogen wijzen op de vroegere kloosterkozijnen, H.-Graf kruisen van donkere baksteen zijn zichtbaar tussen de vensters van de drie laatste traveeën op de tweede bouwlaag, alsook oude gesmeed ijzeren muurankers; l. staat een oud houten poortje in omlijsting met negblokken waaraan een adelaar van gesmeed ijzer is bevestigd en daarboven een steen met stierekop. Tot loods verbouwde schuur, haaks op het kasteel. Bakstenen gebouw van één bouwlaag onder gebogen schilddak met drie dakkapellen, voorzien van smalle verluchtingsgaten, rechthoekige vensters in hardstenen omlijsting en een rechthoekig venster onder houten latei; rechthoekige deur in hardstenen omlijsting en een grote rechthoekige inrijpoort. In de r.zijgevel een laadvenster met zadeldak. Losstaand gebouw ten W. van het kasteel, acht traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamse pannen), bestaande uit een berging, een stalling en een schuur. Versteende houtbouw met resten der timmer. Een rechthoekige deur en twee rechthoekige vensters voor de berging; twee rondboogvensters en een deur in houten omlijsting voor de stalling; een houten deur en een houten inrijpoort voor de schuur. In de achtergevel, twee rondboogvensters en een klein rechthoekig venster in hardstenen omlijsting. De l.zijgevel vertoont drie traveeën en rechthoekige vensters, de r.zijgevel een grote oculus. Voormalige schuur ten Z.W. van het kasteel (...). (2)

Beschrijving tuin: 

uitgestrekte tuin

Algemeen: 

- open bebouwing
- perceelgrootte: 1181 m2 + 13746 m2 (tuin)

Kadastraal nummer: 
4-E-703-R-2 / 4-E-701-N (tuin)
Kapakey nummer: 
71324E0703/00R002 / 71324E0701/00N000 (tuin)

Referenties

52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)
Titel: 

52 waardevolle Hasseltse gebouwen en monumenten (1977)

Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
1977
Cover: 
Beeldenstorm in Hasselt 1567 (1989)
Titel: 

Beeldenstorm in Hasselt 1567 (1989)

Ondertitel: 
Achtergronden en analyses van een rebellie tegen de prins-bisschop van Luik
Plaats van uitgave: 
Leeuwaarden
Jaar van uitgave: 
1989
Eigenaar bouwt kasteel Henegauwberg weer op (2012)
Titel: 

Eigenaar bouwt kasteel Henegauwberg weer op (2012)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
25/04/2012
Pagina's: 
35
Hasselt extra muros (2013)
Titel: 

Hasselt extra muros (2013)

Ondertitel: 
Hasselt buiten de stadswallen, beschreven aan de hand van het bunderboek van Petrus Vanpaesschen (1782)
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)
Titel: 

Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)

Ondertitel: 
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen
Plaats van uitgave: 
Gent
Jaar van uitgave: 
1981
Kasteel «Henegauw» te Hasselt bedreigd door slopershamer? (1975)
Titel: 

Kasteel «Henegauw» te Hasselt bedreigd door slopershamer? (1975)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
22/05/1975
Pagina's: 
8
Uit Hasselt’s verleden / Henegauw (1962)
Titel: 

Uit Hasselt’s verleden / Henegauw (1962)

Jaar van uitgave: 
1962
Naam Tijdschrift: 
De Hasselaar
Volume: 
24 (lentenummer)
Pagina's: 
z.p.
Vuur verwoest kasteel van Henegauw (1974)
Titel: 

Vuur verwoest kasteel van Henegauw (1974)

Naam van de krant: 
Het Belang van Limburg
Datum van uitgave: 
04/11/1974
Pagina's: 
1
Wandelen in Rapertingen (2007)
Titel: 

Wandelen in Rapertingen (2007)

Ondertitel: 
Wijkwandelingen Erfgoedcel Hasselt
Datum van uitgave: 
2007
Redactie: 
Lene Rock
Cover: 
Wimmertingen / Warm aanbevolen (2009)
Titel: 

Wimmertingen / Warm aanbevolen (2009)

Ondertitel: 
Vroeger en nu
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2009
Downloads

Eigenaar bouwt kasteel Henegauwberg weer op (2012)

Download (1.61 MB)

Overlijdensbericht Augusta Croonenberghs (1977)

Download (40.14 KB)

Overlijdensbericht Jean Bisoux (1985)

Download (50.7 KB)

Overlijdensbericht Marie-Louise Desquiens (1998)

Download (30.38 KB)

Recent toegevoegd

In de ondertussen afgebroken Villa Christiane in de Jan Palfijnlaan 1 woonde Arnoldus Mathijs...
Het Kapelleke op de hoek van de Sint-Truidersteenweg en de Kapelhofstraat in Sint-Lambrechts-Herk werd...
Jean Leonardi Hasselius was hoogleraar theologie. Hij werd in 1551 naar het concilie van Trente gezonden...
Gaspar Ammonius studeerde in Italië, was vanaf 1485 prior van het augustijnenklooster in Lauingen (D) en...
Johannes de Hasela was een dominicaan. Van hem is geweten dat hij in een klooster in Leuven verbleef...
Frans Dussart werd geboren in 1908 in Hasselt als zoon van schilder Jean (Hasselt 1868-1958) en van...
René Seghers werd geboren in 1904 in Hasselt als zoon van handelsreiziger Jean (°Nieuwkerke 1879) en van...
Roland De Marès werd in 1874 in Hasselt geboren als zoon van Jean Nicolas Guillaume (°Hasselt 1844) en...
Benedictus Van de Poel, geboren in 1893 in Diepenbeek, was doctor in de wiskunde, natuurkunde en...
Theo Van Stichel studeerde af als licentiaat in de Romaanse filologie in Gent. Van 1936 tot 1945 was hij...