Hacele

Rzymska statuetka przedstawiająca grającą dziewczynkę.

Hacele (także: hacle, sztole, sztulki, sztule, ciupy, krypcie, koble) – podwórkowa gra towarzyska, popularna wśród dzieci i młodzieży, zwłaszcza w latach 80. XX w. Etymonem nazwy gry, jest hacel, czyli element do podków końskich. Gra polegała na podrzucaniu rozłożonych na dłoni haceli (lub kamyków) i łapaniu ich na wiele wymyślnych sposobów. Wymagała od gracza koordynacji ruchów, zwinności i spostrzegawczości, doskonale wyrabiała refleks. Do gry używano najczęściej pięciu elementów.

Zasady

Dowolna ilość graczy (poczynając od dwóch, kończąc zazwyczaj na czterech) potrzebuje pięciu niewielkich rzeczy. Najlepiej nadają się do tego kamyki, ale mogą być tez orzechy, kostki lub inne małe przedmioty.

Gra dzieli się na część punktową i bez punktową. W pierwszej kolejności każdy gracz musi wykonać zadania z części bez punktowej. Nazywane kolejno "jedynki", "dwójki", trójki", "czwórki" i "piątki". W części punktowej wykonywane są tzw. "łapki". Każdy gracz wykonuje kolejno zadania aż do pomyłki, kiedy to traci swoja kolejkę.

• Jedynki - gracz rzuca hacle na podłoże po czym wybiera jeden z nich. Podrzuca wybrany hacel do góry a międzyczasie podnosi jeden z hacli z podłoża tak by nie dotknąć pozostałych hacli a następnie łapie podrzucony wcześniej hacel. Tak zebrany hacel odkłada na bok i powtarza czynność z pozostałymi haclami.
• Dwójki - jak jedynki tyle że gracz zbiera po dwa hacle.
• Trójki - jak jedynki (czy dwójki) tylko do zebrania jest trzy i jeden hacel. W dowolnej kolejności.
• Czwórki - jak jedynki tylko do zebrania są wszystkie cztery hacle naraz.
• Piątki - jak jedynki tyle, że tym razem gracz nie odkłada zebranych hacli na bok, tylko cały czas trzyma je w ręku.
• łapki (też dziesiątki) - wszystkie hacle trzymane są w dłoni nachwytem (tak by wierzch dłoni był do góry). Gracz podrzuca hacle tak by spadły na wierzch dłoni. Następnie podrzucić te hacle, które były na ręku i załapać je nachwytem. Cały czas mając grzbiet dłoni ku górze. Aby zdobyć punkty za złapane hacle należy bez pomyłki wykonać część nie punktowaną zaczynając od jedynek gdy złapało się jeden hacel, dwójek gdy dwa itd. Wyjątkiem jest gdy gracz złapie wszystkie pięć hacli, wtedy punkty zaliczane są od razu. W zależności od wariantu gry za łapkę nalicza się dziesięć punktów lub sto.

Można grać również rundami. W pierwszej rundzie, łapie się po kolei po jednym kamyku, w drugiej po dwa, w trzeciej trzy plus jeden, w czwartej wszystkie cztery.

Ciekawostki

• W rzeczonym czasie, metalowe hacele, jako mało precyzyjny produkt metalurgiczny polskich hut, posiadały ostre, niedopracowane krawędzie, stąd podczas gry często dochodziło do lekkich obrażeń i obtarć wierzchnich stron dłoni zawodników.
• Hacele wymieniane są jako jeden z symboli PRL.

Linki zewnętrzne

• Zasady gry, galeria (Dostęp: 14 stycznia 2010 r.)