Agamen
| Agamen | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||||||
| Vechtende mannetjes van de soort kolonistenagame (Agama agama). | |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
|
|||||||||||||
| Familie | |||||||||||||
| Agamidae Gray, 1827 |
|||||||||||||
Afbeeldingen Agamen op  Wikimedia Commons
|
|||||||||||||
Agamen op  Wikispecies
|
|||||||||||||
|
|||||||||||||
Agamen (Agamidae) zijn een familie van hagedissen uit de orde schubreptielen (Squamata). De groep werd voor het eerst wetenschappelijk beschreven door John Edward Gray in 1827.
Agamen hebben een groot verspreidingsgebied binnen Azië, Afrika en Australië maar ontbreken in Noord- en Zuid-Amerika. Agamen zijn in vergelijking met andere families van hagedissen een zeer gevarieerde groep waarbij uiteenlopende lichaamsvormen voorkomen. Agamen zijn insecteneters, ze worden meestal niet vegetarisch als ze ouder worden zoals bij de leguanen het geval is.
Agamen behoren tot de leguaanachtigen (Iguania). Ze zijn sterker verwant aan de leguanen dan aan andere hoofdgroepen van hagedissen zoals de gekko's of de skinkachtigen. Binnen de leguaanachtigen zijn agamen meer verwant aan de kameleons en de anolissen dan aan de 'echte' leguanen.
Inhoud
Uiterlijke kenmerken[bewerken]
Agamen zijn een zeer diverse groep van hagedissen, er is een grote variatie in lichaamsvorm, lengte en verschillende andere aanpassingen, zoals keelzakken, kammen en stekelrijen. Bij de agamen komen stekels op de kop, nek en op de staart relatief veel voor. De meeste soorten blijven klein, zo'n 20 tot 30 centimeter, maar er zijn agamen die tot een meter lang kunnen worden. Mannetjes zijn vaak spectaculair gekleurd, met name in de paartijd. Hierdoor worden sommige soorten door de plaatselijke bevolking onterecht als giftig gezien en gedood.
Sommige agamen hebben een leguaanachtig uiterlijk met een langgerekt lichaam dat zijdelings is afgeplakt, zoals de loendoek (Calotes cristellatus). Andere hebben juist een sterk gedrongen uiterlijk met een plat lichaam en een korte staart zoals de padhagedissen uit het geslacht Phrynocephalus.
Verspreiding en habitat[bewerken]
Agamen hebben een groot verspreidingsgebied, ze leven in Azië, Australië, Afrika en Europa. In Europa komen slechts enkele soorten voor, de meest bekende Europese agame is de hardoen (Laudakia stellio). In Noord- en Zuid-Amerika komen geen soorten voor, deze continenten zijn het domein van de leguanen.[1]
Agamen komen voor in tropische of subtropische gebieden, enkele soorten hebben zich aangepast aan koelere of juist drogere en hete omstandigheden en leven in steppen en woestijnen. In tegenstelling tot de 'echte leguanen' (Iguanidae) is een betrekkelijk groot deel van de agamen bodembewonend, maar er zijn ook soorten die in bomen leven.
Afbeeldingen[bewerken]
| Voorbeelden van verschillende agamen | |||
|---|---|---|---|
 |
Bergduivel Australië, leeft in woestijnen en eet uitsluitend mieren. Is zeer traag en heeft door de vele stekels een bizar uiterlijk. |
 |
Kraaghagedis Azië en Australië, bodembewoner die zijn grote kraag kan opzetten om te dreigen. Kan ook op de achterpoten wegrennen. |
 |
Vliegend draakje Azië, leeft in bomen en kan met de huidflappen aan de zijkanten van het lichaam van boom tot boom stukjes zweven. |
 |
Baardagame Australië, woestijnbewoner die zijn grote stekelige baard kan opzetten om te imponeren. Deze soort wordt vaak als huisdier gehouden. |
Levenswijze[bewerken]
Agamen zijn carnivoor eten insecten en andere kleine dieren, eieren van andere dieren zoals hagedissen worden eveneens gegeten.[2] Een aantal soorten eet net zoals leguanen voor een deel plantendelen zoals bessen maar volledig vegetarisch zijn ze in tegenstelling tot leguanen echter zelden.
Agamen kennen verschillende vormen van communicatie, de bekendste methode is het zwaaien met de poten. Veel soorten kunnen ook hun gemoedstoestand uitdrukken in de lichaamskleur, net als bij kameleons voorkomt. De mannetjes van dergelijke soorten zijn vaak agressief en bewaken hun territorium fel tegen concurrentie.[2] De meeste agamen zijn eierleggend, sommige soorten zijn eierlevendbarend.
Taxonomie en indeling[bewerken]
Er zijn 55 verschillende geslachten en in totaal ongeveer 455 verschillende soorten. Achttien geslachten zijn monotypisch en worden vertegenwoordigd door slechts een enkele soort. [3]
Geslachten[bewerken]
Alle geslachten op twee na behoren tot de onderfamilie Agaminae, de geslachten Leiolepis en Uromastyx behoren tot de onderfamilie Leiolepinae (ook wel Leiolepidinae). Tegenwoordig wordt deze onderfamilie ook wel als familie gezien (Leiolepididae), onder andere vanwege de sterk afwijkende bouw van de betreffende soorten. Onderstaand een lijst van geslachten van agamen, zie voor alle soorten de lijst van agamen.
Familie Agamidae
Bronvermelding[bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
Referenties
Bronnen |
| Families van hagedissen (Lacertilia) |  |
|---|---|
|
Agamidae · Amphisbaenidae · Anguidae · Anniellidae · Bipedidae · Blanidae · Cadeidae · Carphodactylidae · Chamaeleonidae · Cordylidae · Corytophanidae · Crotaphytidae · Dactyloidae · Dibamidae · Diplodactylidae · Diploglossidae · Eublepharidae · Gekkonidae · Gerrhosauridae · Gymnophthalmidae · Helodermatidae · Hoplocercidae · Iguanidae · Lacertidae · Lanthanotidae · Leiocephalidae · Leiosauridae · Liolaemidae · Opluridae · Phrynosomatidae · Phyllodactylidae · Polychrotidae · Pygopodidae · Rhineuridae · Scincidae · Shinisauridae · Sphaerodactylidae · Teiidae · Trogonophiidae · Tropiduridae · Varanidae · Xantusiidae · Xenosauridae |
