تاریخچه تاتها در خراسان

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد با بیان این كه قوم تات جزو گروه نژادی اقوام آریایی و خانواده بزرگ قوم هند واروپایی محسوب می شود می گوید: موطن اصلی هند و اروپایی ها و زمان دقیق مهاجرت تاریخی آن ها بر ما روشن نیست. شبه جزیره اسكاندیناوی، شمال آلمان، جنوب دانمارك، آسیا و مناطق اطراف تاجیكستان كنونی و دامنه های پامیر، اطراف رود دانوب و اروپای مركزی سرزمین های مختلفی هستند كه به عنوان خاستگاه اولیه آن ها مطرح شده است.دكتر «رجبعلی وثوقی مطلق» اظهار می دارد: «راسل هینلز» معتقد است اقوام هند و اروپایی ساكن اروپای مركزی بودند كه در گذر زمان ملیت های خاص را شكل دادند، آریایی ها كه بخشی از این مردم بودند راه جنوب شرقی را در پیش گرفتند و در هزاره اول و دوم پیش از میلاد ایران و هند را مورد تهاجم قرار دادند و بر این سرزمین ها تسلط یافتند.وی با اشاره به این كه گروهی بر این عقیده هستند كه اقوام هند و اروپایی در جنوب سیبری روسیه زندگی می كردند كه به دلایل مختلف از جمله پیشروی یخبندان، كمبود مراتع و ازدیاد جمعیت در هزاره سوم قبل از میلاد مهاجرت كردند اظهار می دارد: گروهی راه غرب را در پیش گرفتند و در نقاط مختلف اروپا پراكنده شدند و گروهی به طرف جنوب آمدند، مدتی در فلات پامیر اقامت گزیدند و آن گاه بر اثر كثرت جمعیت و تنگی جا از هم جدا شدند و برخی به هند و برخی به ایران عازم شدند.وی اضافه می كند: از دوشاخه مزبور آن هایی كه عازم ایران شدند ابتدا در مشرق فلات ایران سكنی گزیدند و نام خود را بر این فلات گذاشتند.وی تصریح می كند: آریایی های ایران بعد از مدتی وارد فلات مركزی ایران و به 3شاخه پارت ها، مادها و پارس ها تقسیم شدند.این استاد تاریخ با بیان این كه پارت ها در خراسان، مادها در غرب ایران با مركزیت همدان و پارس ها در جنوب با مركزیت پارسه ساكن شدند اظهار می دارد: بدین ترتیب ساختار سیاسی ایران به عنوان یك كشور مستقل شكل گرفت.«وثوقی» ادامه می دهد: مطالعات باستان شناسی و زبان شناسی دلالت بر آن دارد كه اقوام تات، ترك، كرد، لر و بختیاری همه از خانواده آریایی ها محسوب می شوند.وی با بیان این كه واژه «تات» شكل تغییریافته «تازی»، «تاژ» و «تاجیك» است و تات و تاجیك هر دو یك معنا را می رساند اظهار می دارد: در فرهنگ های لغت كلمه تات و تاجیك به معنای «غیرعرب و ترك، مردم فارسی زبان و فرزند عرب كه در عجم پرورش یافته و بزرگ شده باشد، آن كه به زبان فارسی تكلم كند، بیشتر در مقابل ترك استعمال می شود.»وی كه زبان «تاتی» را لهجه ای از زبان فارسی می داند كه ریشه در زبان دری دارد می گوید: با این حال تات های ایران در هر نقطه ای از ایران با لهجه ای خاص تكلم می كنند كه بعضا با لهجه تات های سایر نقاط متفاوت است.وی اظهار می دارد: روی هم رفته می توان گفت تات به كسی گفته می شود كه به زبان فارسی صحبت می كند.وی بیان می كند: تات ها در نقاط مختلف ایران بلكه در ماوراءالنهر، تاجیكستان و افغانستان پراكنده اند چنان كه «عبدالعلی كارنك» كتابی پیرامون تات های آذربایجان، مرحوم جلال آل احمد كتابی درباره تات نشین های بلوك زهرا و علی عبدلی كتابی پیرامون تات های تالش به نگارش درآوردند.وی اضافه می كند: در كشور آذربایجان نیز عده ای به زبان تاتی صحبت می كنند.وی با بیان این كه در استان های خراسان و از جمله در خراسان شمالی اقوام تات پراكنده اند اظهار می دارد: این كه آن ها چگونه در این مناطق حضور پیدا كردند مجهول است با این حال می توان احتمال داد كه از بازماندگان پارت های آریایی باشند كه زمانی در خراسان سكونت یافتند و دولت اشكانیان را بنیان گذاری كردند.این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد بجنورد بیان می كند: ساكنان رویین، اركان، كسرق، بیدواز، نیش كیش، گنجدان كوران، قلعه ثور در اسفراین، گیفان، طبر، راز، محمدآباد در بجنورد و مهرآباد، برزل آباد، حصار سه یك آب، فیض آباد، اسلام آباد، امان آباد، كارخانه قند، منصوران، امام زاده مشهد طرقی، برزلی، گلیان، مشهد طرقی علیا و سفلی و ورك در شیروان به زبان تاتی صحبت می كنند كه طبق آمار سال 65 تعداد آن ها در شیروان 14 درصد است.استاد زبان و ادبیات فارسی تربیت معلم امام محمدباقر(ع) نیز اظهار می دارد: پس از مهاجرت آریایی ها به ایران یك گروه از آن ها به شمال شرق خراسان آمدند.«حسن اسعدی» تات را ادامه قوم پارت می داند كه قوم پارت با هم بستگی و اتحاد خود موفق شدند سلوكیان را از ایران بیرون و بار دیگر یك دولت ملی و ایرانی به نام اشكانیان را در تاریخ ایران بنا كنند.وی اضافه می كند: تات قوم بومی خراسان است و مهاجر نیست.یك نویسنده و پژوهشگر با بیان این كه تاریخ آمدن قوم تات به خراسان شمالی مشخص نیست می گوید: اما قدمت قوم تات جلوتر از ترك های گرایلی است كه بومی های اولیه خراسان شمالی بودند و در زمان شاه اسماعیل و شاه عباس صفوی كرمانج ها آمدند.«محمداسماعیل مقیمی» با اشاره به این كه طبق اسناد معتبر در كتاب «اوستا» نخستین ساكنان خراسان اقوام سكاها و داهها بودند كه با ورود آریایی ها به این ناحیه و آمیختگی این اقوام نژاد پارت به وجود آمد اظهار می دارد: در حدود 250 سال قبل از میلاد نخستین هسته زندگی اجتماعی توسط این قوم در منطقه خراسان پا گرفت.وی اضافه می كند: پارت ها كه در تاریخ به دلاوری، شجاعت و جنگ جویی معروف هستند در دره های سرسبز و حاشیه رود اترك پراكنده شدند و سرزمین خود را پارت نامیدند و دولت مقتدر اشكانی را پایه ریزی كردند.صاحب كتاب «تاریخ جغرافیای شیروان» با بیان این كه در خراسان قبل از اسكان هیاطله (اقوام گرایلی و ترك ها) و تا ظهور اسلام در سال 31 تا 33 ه.ق ادیان زرتشتی و مسیحی زندگی می كردند تصریح می كند: بعد از پذیرش اسلام و تشكیل سلسله های طاهریان، صفاریان و سامانیان و به ویژه تشكیل دولت های ترك نژاد غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان و حمله مغولان، تیموریان، ازبكان و قره قویونلوها، به دلیل درگیری ها و جنگ های طولانی تا قرن نهم ه.ق، اختلاط نژادی ویژه ای كه در خراسان شمالی از جمله منطقه شیروان و بجنورد به وجود آمد باعث ایجاد موزاییك اقوام شد.«مقیمی» اظهار می دارد: تا قبل از كوچانیدن كردها (كرمانج ها) توسط شاه اسماعیل در سال 1916ه.ق و شاه عباس صفوی در سال هزار و 11 ه.ق به خراسان كه شامل هزار خانوار كرد و 30 هزار خانوار ترك بود شیروان به عنوان مركزحكومت شمال خراسان برگزیده شد.وی اضافه می كند: در آن زمان هنوز تات ها گرایلی ها و ترك ها در خراسان، شیروان و بجنورد سكونت داشتند اما به طور كلی قبل از كوچانیدن كردها به خراسان، ترك ها و قوم تات كه ایرانی الاصل هستند در این منطقه زندگی می كردند.(منبع: روزنامه خراسان)