Uw zoekopdracht

Haagse weetjes

Gepubliceerd: 
12 juli 2010
Laatste wijziging: 
02 mei 2016

Over Den Haag wordt veel gezegd en geschreven. Een aantal vragen over Den Haag wordt vaak gesteld aan het Haags Gemeentearchief. Daarom vindt u hier deze vragen, als 'Haagse weetjes'. Met een antwoord én een uitgebreid antwoord.

De meeste gestelde vragen over Den Haag zijn:

  • Hoe komt Den Haag aan zijn naam?
  • Is Den Haag een stad of een dorp?
  • Waarom heeft Den Haag een ooievaar als symbool?
  • Waarom is Amsterdam de hoofdstad van Nederland en niet Den Haag?

Hoe komt Den Haag aan zijn naam?

De naam Den Haag heeft rechtstreeks te maken met het ontstaan van de stad. Zoals de overlevering wil, is de middeleeuwse oorsprong nauw verbonden met een domein dat privaateigendom was van de landsheer, de graaf van Holland. Het woord 'Haag' verwijst mogelijk naar de heg of haag van struikgewas die het domein omringde. 'Haag' werd vervolgens gebruikt voor het gehele omheinde terrein.

Is Den Haag en stad of een dorp?

Deze vraag wordt veel gesteld en blijft de gemoederen bezighouden, zeker van de Hagenaars. Want hoe zit het nu precies? Het eenvoudigste antwoord is het volgende: Den Haag is geen stad en ook geen dorp, want in ons land kent de wet alleen maar gemeenten. Aardrijks­kundig gezien is Den Haag natuurlijk wel een stad; het voldoet aan alle eisen die aan een stad gesteld kunnen worden qua inwonertal, bebouwd opper­vlak, culturele voorzieningen, winkels, werkgele­genheid en dergelijke. 

Maar in het verleden lag dat anders en we kunnen bij de vraag of Den Haag toen een stad was niet met een simpel ja of nee volstaan.


Waarom heeft Den Haag een ooievaar als symbool?

De ooievaar staat bekend als een gelukbrengende vogel; het Nederduitse woord 'odevare' betekent zelfs geluksbrenger. Vanouds komt deze trekvogel in onze streek voor en in een grafelijke rekening uit 1352/4 staat een bedrag vermeld voor het maken van ooievaarsnesten bij het grafelijk kasteel op het Binnenhof. In de stadsrekening van 1586 vinden we een post van twee pond en dertien schellingen betaald aan de viskoper Jan Gerritz. voor 3500 alen 'to behoof (ten behoeve) van de oyevaers'. Uit diezelfde rekening blijkt dat er ook een speciale oppasser, Seeger Gillisz., voor de ooievaars was. Nog in 1798 bevatte de stadsrekening een dergelijke post: 'Aan J. Goerger de somme van tien guldens voor ses maanden vis en stroo voor de oyevaers'. Tot het begin van de twintigste eeuw is de traditie gehandhaafd en vond men een paar ooie­vaars op de Haagse vismarkt, die door een gemeentelijke 'oppasseres' werden verzorgd.

De reden van de verering en daaraan verbon­den opneming van de ooievaar in het wapen is niet overgeleverd. Waarschijnlijk heeft Den Haag meegedaan met een traditie, die in de Middeleeuwen bij steden bestond om een mascotte te hebben (Utrecht had bijvoor­beeld een beer) en de gelukbrengen­de ooievaar, die hier nestelde, gekozen als symbool. Bij de pogingen van Den Haag in de 16de en 17de eeuw zich beter te profileren, met name in zijn strijd voor eigen stadsrecht, is op de stadsze­gels bij het kasteel met de 3 torens (het symbool van de graaf) de ooievaar gezet.

Waarom is Amsterdam de hoofdstad van Nederland en niet Den Haag?

In de meeste landen is de hoofdstad van een land de stad waar de regering is gevestigd en het staatshoofd woont. In Nederland is dit anders: de regering is in Den Haag gevestigd en ook heeft de koningin haar paleizen in Den Haag, maar de hoofdstad van Nederland is Amsterdam.

Lodewijk Napoleon, de broer van de Franse keizer Napoleon Bonaparte, wordt in 1806 koning van het Koninkrijk Holland. Als hoofdstad van het nieuwe koninkrijk koos hij Amsterdam en na een feestelijke binnenkomst in de stad kreeg hij op 20 april 1808 van het Amsterdamse stadsbestuur de stadssleutels overhandigd. Hij verplaatste zijn regering naar Amsterdam en nam van 1808 tot 1810 zijn intrek in het Paleis op de Dam. In de korte periode dat Amsterdam regeringscentrum geweest is - van 1808 tot 1810 - is deze stad tot hoofdstad gemaakt en hoofdstad gebleven. De dag waarop Lodewijk Napoleon de stadssleutels van Amsterdam kreeg, wordt gezien als de eerste dag van Amsterdam als hoofdstad van Nederland. Nadat Nederland in 1813 de zelfstandigheid had herkregen gingen de regering en Staten-Generaal weer terug naar Den Haag. Amsterdam bleef formeel de hoofdstad van het nieuwe koninkrijk, maar de regering ging weer naar Den Haag, net als vroeger.

Gepubliceerd: 
12 juli 2010
Laatste wijziging: 
02 mei 2016

U verlaat DenHaag.nl. Wilt u doorgaan?