Duesma mondomilito

Historio di Usa

Indiani Milito di Nedependeso Konstituco Interna milito Unesma mondomilito Granda depresiono Duesma mondomilito Kolda milito Vietnam-milito Watergate Atenti Militi di Afganistan ed Irak

Mondo ante 2ma mondomilito

1939

• 23 di agosto - Ribbentrop-Molotov pakto

Eventi di 2ma mondomilito

1939

• 1 di septembro - German armeo atakas Polonia.
• 3 di septembro - Unionita Rejio e Francia deklaras milito kontre Germania.
• 17 di septembro - Sovietia partoprenas en la divido di Polonia, debuto di vorto-milito.
• 30 di novembro - Sovietia atakas Finlando, e vintromilito komencas. Sovietia formacas marioneto-rejimo di Otto Wille Kuusinen por Finlando, ma Finlandani unionas ad ol.

1940

Finlandana soldati kun mitralioso dum Vintro-milito.

• 13 di marto - Vintro-milito inter Finlando e Sovietia finas per paco-ligo en Moskva. Finlando mustas donar areo a Sovietia.
• 9 di aprilo - Germania atakas Dania, quo kapitulacas subite, e Norvegia, quo finas lua rezisto en mayo.
• 10 di mayo - Germania atakas Belgia e Nederlando.
• 12 di mayo - Germania atakas Francia, quo kapitulacas pos sep semani (22 di junio).
• 4 e 5 di junio - Pro tre rapida avancado di Germanian armeo, tra Dunkirk evakuesas c. 320.000 Britaniani e Franci ad Anglia. Omna equipo esas perdita.
• 10 di junio - Benito Mussolini en Italia deklaras milito kontre Francia ed Unionita Rejio.
• en agosto - L'aero-forco di Germania bombardas severe sud-esta Anglia (Anglia-batalio).
• 28 di oktobro - Italia atakas Grekia, ma l'atako falias.
• 27 di septembro - Germania, Italia e Japonia subskribas kontrato di axo-stati.
• 22 di novembro - Finlando permisas Germania transportar supleanta trupi tra Finlando a Norvegia.

1941

• en marto - Usa lugas militala equipo ad precipue Unionita Rejio po kazerni (Land-Lease)
• 3 di aprilo - Germana trupi komandita da Erwin Rommel atakas Britaniani en Nord-Afrika.
• 6 di aprilo - Germania atakas Yugoslavia e Grekia.
• en mayo - Finlando kontraktas kun Germania pri kunlaboro pro posibla atako da Sovietia.
• 22 di junio - Germania atakas Sovietia (t.d. "Barbarossa operaco").
• 25 di junio - Finlando partoprenas kom ”armo-frato” kun Germania, kande Sovietian aeroforco bombardas anke Finlandana sulo. Prolongo-milito inter Finlando e Sovietia komencas.
• 4 di septembro - Germani siejas Leningrad. La siejo duros 900 dii.
• 1 di oktobro - Finlandani konquestas Petrozavodsk (en Fina: Petroskoi) en Est-Karelia.
• dum oktobro - Germania komencas atako kontre Moskva ma Sovietiani kontr-atakas ye 5 di decembro kun siberiana elita trupi.
• dum novembro - Usa embargas petrolo a Japonia.
• 7 di decembro - Floto di Japonia atakas Usana bazo Pearl Harbor en Havayi.
• 11 di decembro - Germania deklaras milito ad Unioninti, pro instigar Japonia durigar milito a Sovietia.
• 25 di decembro - Britaniana kolonio Hong Kong kapitulacas a Japoniani. Dum sequanta monati Japonia konquestas tota sud-est Azia (por ex. Singapur, Burma, Filipini).

1942

• 15 di februaro - Japonia konquestas Singapur.
• 18 di aprilo - Unesmafoye kelka usan aeroplani bombardas Tokio.
• 30 di mayo - Britani atakas unesmafoye kun mil aeroplani a Köln.
• de 3 til 6 di junio - Kombato en Midway. Usan aeroplani vinkas Japoniana floto.
• 2 di junio - Germania konquestas Sevastopol en Krimea.
• 17 di julio - Germania komencas atako kontra Stalingrad. Sovietian armeo kontr-atakas en novembro.
• en oktobro e novembro - En nord Afrika Britaniani forchasas Germani ek El Alamein e chasas li.
• 8 di novembro - Britaniani ed Usani rivovenas en Franca Nord-Afrika.

1943

• 23 di januaro - Westala federiti konquestas Tripoli, la lasta Italiana urbo en nord Afrika.
• 27 di januaro - L'unesma atako da Usani per aeroplani a Germania.
• 2 di februaro - Exhaustinta trupi Germana kapitulacas apud Stalingrad.
• en mayo - Germana ed Italiana trupi fugas de Nord-Afrika.
• en julio - Sovietiani vinkas granda tanko-kombato apud Kursk.
• 27-28 di julio - Fairala burasko en Hamburg pro aerala bombardo da Unioninti.
• 10 e 11 di julio - westala federiti rivovenas Sicilia.
• 25 di julio - Benito Mussolini mustas renuncar.
• 2 di septembro - Westala federiti rivovenas kontinentala sulo Italiana.

1944

• 6 di januaro - Sovietana trupi atingas Polonia.
• 22 di januaro - En Italia westala federiti acensas Anzio.
• februaro - Sovietia bombardas Helsinki tota monato pro forsar Finlando paktar pri paco. Per komploto Sovietia bombardas ne-korekta loko e nur 146 homi mortas.
• 4 di junio - Westala federiti eniras Roma, quon Germani ne destruktis retretante.
• 6 di junio - En Francia westala federiti rivovenas Normandia.
• 9 di junio - Sovietia komencas severa atako en Karelian istmo kontra Finlando.
• 23 di julio - Sovieta armeo liberigas la koncentreyo di Majdanek en Polonia.
• en agosto - Reda Armeo penetras Prusia e Polonia.
• 25 di agosto - Paris esas liberigita.
• 4 di septembro - Finlando ligas armistico kun Sovietia. Mezal-paco komencas en 14 di septembro.
• 15 di septembro - Finlandana trupi komencas milito kontre retretanta Germani en Laponia.
• de 16 til 25 di decembro - En Ardeni, Francia, lasta kontr-atako da Germania febleskas.

1945

• 17 di januaro - Soviet armeo konquestas Warszawa.
• 27 di januaro - L'enkarcerigiti di la koncentreso-kampeyo Auschwitz-Birkenau esas liberigita da Sovieta trupi.
• 13-14 di februaro - L' Unioninti bombardas Dresden tre severe.
• 3 di marto - Finlando deklaras milito kontre Germania. La kombati komencis ye antea autuno, ma erste nun on konstatas la reala situaciono.
• 7 di marto - En Germania Usan armeo trairas Rheno.
• 4 di aprilo - Westa unioninti komencas atako pro liberigar Nederlando.
• 9 di aprilo - La granda kombato en nord Italia.
• 13 di aprilo - Reda Armeo konquestas Wien.
• 16 di aprilo - Sovietia komencas la lasta atako kontre Berlin.
• 25 di aprilo - Milito inter Finlando e Germania finas en Laponia.
• 28 di aprilo - Italiana partizani exekutas Benito Mussolini e lua amanto Clara Petacci, e pozigas la kadavri en Milano che Piazzale Loreto.
• 30 di aprilo - Adolf Hitler suocidas en Berlin.
• 2 di mayo - Sovieta soldati elevas la reda flago sur la tekto di Parlamento di Germania.
• 4 di mayo - Milito finas en nordwest Europa, kande Germana delegitaro subskribas l’ akto pri paco en Lüneburg.
• 7 di mayo - Generalo Alfred Jodl subskribas la pakto pri finala kapitulaco en Reims, Francia.
• 8 di mayo - En Europa la milito finas oficale.

Dum finala kapitulaco nacionalsocialisti sempre okupis arei en Chekia e Austria. En nordo nacionalsocialisti havis tota Norvegia e Dania e nordala parto di Nederlando. En Chekia (Bohemia) nacionalsocialisti sempre kombatis multa dii pos la kapitulaco. En Baltiko (Kuria) Germani kombatis til 10 di mayo. En Yugoslavia lasta pafo esis en mez-mayo.

• 6 di agosto - En Japonia l'unesma atoma bombo esas faligita super Hiroshima.
• 8 di agosto - Sovietia deklaras milito kontra Japonia.
• 9 di agosto - Atom-bombo explozas super Nagasaki.
• 14 di agosto - Japonia kapitulacas ad Usa ed altra westala federiti plu Sovietia. Duesma mondomilito finas.

La mondo depos 2ma mondomilito

La quanto dil mortinti en duesma mondomilito esas shokebla. Hike esas kolektita kelka pragmati:

mortinti dum la Duesma mondomilito

lando	soldati	civili
Sovietia	19.180.000	7.420.379
Germania	3.500.000	2.760.000
Polonia	?	5.680.000
Chinia	2.050.000	7.750.000
Japonia	1.300.000	672.000
Yugoslavia	300.000	1.200.000
Rumania	295.000	?
Usa	292.000	?
Britania	264.000	?
Francia	210.000	350.000
Hungaria	200.000	290.000
Grekia	?	325.000
Chekoslovakia	?	294.000
Finlando	82.000	2.000
entote en mondo	c. 28.200.000	c. 27.300.000

Pos la milito la relati inter anteriora federiti divenis tensinta. Komunismo expansis su en est Europa per influo da Sovietia. Westala federiti (Usa, Unionita Rejio, Francia) pozis su defendar kapitalismo e demokratio. Kolda milito komencis.

Por judiciar milito-kriministi esis kreita Nürnberg judicio, qua komencis judiciar nacionalsocialisti ye 20ma di novembro 1945.