Inkijkexemplaar van ‘Verhalen op de muur’

Clemenskerk inkijkexemplaar Verhalen op de muur

Op 22 november 2014 werd de digitale publicatie Verhalen op de muur als uitdraai gepresenteerd tijdens de opening van de Clemenskerk te Merkelbeek. Dit rijksmonument was vanaf 2013 in restauratie, waarbij niet alleen de constructie onder handen is genomen, maar ook de schilderingen die in 1901 zijn aangebracht. Dankzij de expertise en het vakmanschap van de Stichting Restauratieatelier Limburg (SRAL) zijn ze na ruim één eeuw weer in volle glorie te bewonderen.

Welke verhalen vertellen die schilderingen nu precies? Daar kun je je een idee van vormen via dit het inkijkscherm hieronder of via http://bit.ly/Clemenskerk-inkijkbestand.

Bestellen

Je kunt dit boek niet downloaden, maar wel een uitdraai bestellen bij de vrijwilligersorganisatie clemensdomein.nl die de kerk en het bezoekerscentrum beheren. Je kunt een mail sturen naar info@clemensdomein.nl met je bestelling en adresgegevens.

Op de site www.clemensdomein.nl kun je meer informatie vinden over de openingstijden en andere bezienswaardigheden rond de Clemenskerk.

Wie overigens de publicatie vanwege een visuele handicap of studiedoeleinden in PDF zou willen hebben, kan dat laten weten via bernadette@vanhellenberghubar.org.

Als auteur ben ik altijd blij met feed back, dus mocht je nog iets tegenkomen dat informatief is, geef het me door. Ik verwerk het dan bij de eerstvolgende editie.

B.*

Clemenskerk inkijkexemplaar
De Clemenskerk te Merkelbeek herbergt intrigerende verhalen op de muur. Foto Leo Reijnen (oktober 2014).

* Post scriptum
  • Toelichting bij de collage: linksboven, Dom Romanus Jacobs als jonge monnik in de benedictijner abdij van Merkelbeek. Linksonder, het monstertje op de stoel van koning David is mogelijk Titynillus. Er gaat een rijke symboliek achter dit wezen schuil. Midden: de omslag van het boek ‘Verhalen op de muur’ met de medaillons met de heiligen Gregorius, Scholastica en Benedictus (boven) en Placidus, Clemens en Bernardus (onder); daaronder bevindt zich koning David. Rechtsboven: de gerestaureerde bloemenbies in de apsis. Rechtsonder: de restauratie van de schilderingen in de apsis.
  • Verkorte link van dit item: http://bit.ly/VHH2Inkijk-Clemenskerk.

Terug naar de hoofdpagina!

Nieuwsbrief

September 2014: http://wp.me/p4eh3s-17c

In de nieuwsbrief van september 2014 zijn een paar items uitgelicht om onder de aandacht te brengen: de glazen van Dibbets in de nieuwe Bavo te Haarlem, de tentoonstellingen rond Joep Nicolas in Roermond en de schilderingen in de Clemenskerk van Merkelbeek.

Maar waar ik vooral belangstelling voor wilde vragen is de sponsorloop van een vriend van mij die ik aan het slot van de nieuwsbrief vermeld.

Onder deze link lees je meer.

Februari 2014: http://wp.me/p4eh3s-ht

In mijn eerste nieuwsbrief vroeg ik speciaal aandacht voor de lezing die ik 3 maart 2014 gaf in de nieuwe Bavo te Haarlem. We gingen met de muziek mee, zoals je hier kunt lezen.

Maar ook andere dingen kwamen aan de orde, zoals de waardenstelling over de nieuwe Bavo, het boek De genade van de steiger, dat november 2013 verscheen, de interbellumdatabase en de bundel Wikken & wegen.

B.

Voer voor de volgende nieuwsbrief: Henri Jonas' enige muurschildering, in de Koepelkerk te Maastricht (Foto: Marij Coenen, 2014)..
Met één klik op de afbeelding ga je naar …

Najaarsnieuwsbrief 2014

Hij lag alweer even op de plank, deze nieuwsbrief: te rijpen in de zon tot het tijd werd om te oogsten. Een concreet verzoek van een vriend van mij gaf het sein om er wat vaart achter te zetten. Daar kom ik aan het eind van dit schrijven op terug.

Bavo ramen Dibbets Haarlems Dagblad 2

Bij het ontwerp van Jan Dibbets voor de nieuwe ramen in de kathedrale basiliek Sint Bavo ontmoette de kunstenaar architect Joseph Cuypers. Herkomst: Haarlems Dagblad van 28 juni 2014.

Waar zullen we het over hebben? De afgelopen maanden ben ik druk bezig geweest met het onderzoek naar de nieuwe Bavokathedraal te Haarlem en het boek over de Clemenskerk van Merkelbeek. Een van de manieren om een groot onderzoek als dat naar de nieuwe Bavo telkens te herijken is om er af en toe over te schrijven. Dat heeft als niet onbelangrijk neveneffect dat het project in de belangstelling blijft. Om bij de actualiteit te blijven is een van de meest bekeken blogs die over het ontwerp van de nieuwe ramen van Jan Dibbets voor de kathedraal. Ga eens kijken bij:

Niet minder actueel zijn de tentoonstellingen in Roermond over Joep Nicolas en de glasbiënnale welke laatste tot en met het weekend van 12 oktober loopt. Dit initiatief van Galerie Mariska Dirkx sluit aan op de expositie over Nicolas in het Cuypershuis te Roermond die tot begin januari 2015 duurt. Voor mij was het een mooie aanleiding om een fragment uit De genade van de steiger over Nicolas on line te zetten. Surf maar eens naar:

En de Clemenskerk in Merkelbeek. Wat een feest om daarover te mogen schrijven. Vorig jaar besloot de gemeente Brunssum om de schilderingen van de benedictijner monnik dom Romanus Jacobs uit 1901 vrij te laten leggen door de SRAL. Een tipje van de sluier wordt opgelicht bij het volgende item:

De Clemenskerk is overigens op de site van RKK Kruispunt genomineerd als meest spirituele plek van Nederland. Het programma van de schilderingen draagt daar zeker aan bij. Mocht je er iets voor voelen, breng dan hier je stem uit.

Tenslotte de oproep van mijn vriend Paul van Sprang, die in november 2014 mee gaat lopen met een sponsorloop voor een non profit-organisatie in Beiroet. Ik hoop dat ik velen van jullie over de streep kan trekken om hem te helpen. Het is gegerandeerd 100% strijkstokvrij! Lees hier verder over dit goede doel.

We spreken elkaar spoedig weer!

;-) B.2

Vragen? Stuur een mailtje naar bernadette@vanhellenberghubar.org!


  1. Als je iets meer over de tentoonstellingen wilt weten, ga dan naar dit bericht

  2. Verkorte link van dit item: http://bit.ly/Nieuwsbrief-vhh914

    ← Terug naar de hoofdpagina!
    In- of uitschrijven

En dan zijn er ook nog fragmenten!

Dit is een doorlinkpagina naar de post: En nu de fragmenten …

Trefwoorden:

benedictijnen, boek, Brunssum, Clemenskerk, fragmenten, heiligen, Hermann Renzel, Merkelbeek, Romanus Jacobs, SRAL, Verhalen op de muur, schilderingen, polychromie, decoratief, glas-in-lood, iconografie, kerk, monumentale schilderkunst, muurschilderingen, restauratie, symboliek, uitmonstering

En nu de fragmenten …

Je denkt vast dat dit item gaat over de mensen van de SRAL die de schilderingen van de Clemenskerk in Merkelbeek weer helemaal toonbaar hebben gemaakt. Inderdaad, ze hebben prachtig werk geleverd, maar zij zijn al klaar. Op de laatste foto na toont het beeldmateriaal hierboven de stand van zaken van afgelopen april, toen ze nog druk bezig waren. Maar hun werk zit er op en het mijne is ver gevorderd. Ik ben goed op dreef met de Verhalen op de muur. 1 Nu ik er over nadenk … misschien is het wel andersom en zijn al die heiligen met mij op dreef, want ik ben al zoekend en schrijvend van de ene verbazing in de andere gerold.

Wat ik nu bedoelde ik met de fragmenten? Heel simpel, want dat is het volgende hoofdstuk dat ik ga schrijven. Het stuk over de architectuursymboliek is klaar en dat geldt ook voor de heiligen op de muur, die me werkelijk alle hoeken van de kerk hebben laten zien. En nu komen de fragmenten van oudere schilderingen die je hierboven ziet. Je staat er werkelijk van te kijken wat er in deze relatief toch achteraf gelegen kerk bij Brunssum allemaal aan kleur op de muur is gezet. Het was een heel gepuzzel, maar ik denk dat ik er uit ben.

En dan komt er ook nog een hoofdstuk over de twee actoren: abt Hermann Renzel die het programma heeft bedacht en Dom Romanus Jacobs die als hele jonge man hier een bijzondere prestatie neerzette. Het programma is verrassend omdat hierin het benedictijner verhaal centraal staat. Je kunt aan alles merken dat de abt op pedagogisch gebied ervaring had. Bij de schilderingen komt haast onvermijdelijk de Beuroner school te voorschijn van de benedictijnen te Beuron. Het is wat ik al dacht: Romanus heeft hun visie op kerkelijke kunst op een heel eigen manier verwerkt. Dat maakt het ook zo bijzonder.

Een boek schrijven doe je nooit alleen, dus ik ben erg blij met de hulp die ik heb van broeder Lambertus Moonen van de benedictijner abdij te Mamelis (de opvolger van de abdij in Merkelbeek), Angelique Friedrichs van de SRAL die de technische kant van het werk in de vingers (maar ook in haar hoofd) heeft, Charlotte Ruijs die me geholpen heeft om de data over Romanus Jacobs op een rij te krijgen en Marij Coenen die de bovenstaande foto’s maakte.

Het vervolg komt eraan!

B.2
_________________________________

Voetnoten:


  1. Voor meer informatie over dit boek volg deze link

  2. Verkorte link van dit item: http://wp.me/p4eh3s-Tu 

Verder lezen

Detail van de troonnis van David in de Clemenskerk te Merkelbeek.

Detail van de troonnis van koning David in de Clemenskerk te Merkelbeek (foto: Marij Coenen, april 2014).

Een paar titels voor wie zich na Verhalen op de muur1 verder zou willen verdiepen:

Polychromie

  • Gage, J., Colour and culture, Practice and meaning from antiquity to abstraction, Londen 1993.
  • Hubar, Bernadette van Hellenberg, De muziek van het licht, Cuypers’ polychromie, Res nova, Ohé en Laak 2007. | http://bit.ly/Polychromie-Cuypers-3
  • Hubar, Bernadette van Hellenberg, ‘“Een godin die nooit onverschillig blijkt”, De polychromie in de Teekenschool te Roermond’, in: Spiegel van Roermond 5 (1997), pp. 8-19. | http://bit.ly/Cuypers4all
  • RCE i.s.m. A. van Hees en N. van der Woude, ‘Monumentaal schilderwerk’, op: monumenten.nl (2014).
  • RDMZ (thans RCE), info restauratie en beheer 25, Kleuronderzoek, Zeist 2005. *
  • Thijm, J.A. Alberdingk. ‘De schilderkunst in het westersch Europa der middeleeuwen met name in Frankrijk’, in: Dietsche Warande 9 (1871), pp. 319-335; (vervolg): Dietsche Warande 10 (1874), pp. 232-272. | http://bit.ly/Thijm4Viollet-le-Duc4Peinture

Iconografie

  • Hubar, Bernadette van Hellenberg, ‘”Eene voorstelling van eenheid uit het vele”’, Bulletin KNOB 83 (1984), pp. 119-143. | http://bit.ly/Themanummer-KNOB-Servaas-1984
  • Hubar, Bernadette van Hellenberg, Angelique Friedrichs en Gerard van Wezel, De genade van de steiger, monumentale kerkelijke schilderkunst in het interbellum, Amersfoort-Zutphen 2013.
  • Hunink, Vincent en Mark Nieuwenhuis, Jacobus de Voragine, De hand van God, De mooiste heiligenlevens uit de Legenda Aurea, Amsterdam 2006.
  • Leeuwen, Wies (A.J.C.) van, Alberdingk Thijm, bouwkunst en symboliek, Ohé en Laak 1989. | http://bit.ly/Van-Leeuwen-Thijm
  • Nieuwbarn, M.C., Het Roomsche kerkgebouw, leer der algemeene symboliek en ikonografie onzer Katholieke kerken, Nijmegen 1908. | http://bit.ly/Nieuwbarn-bouwsymboliek
  • Thijm, J.A. Alberdingk, ‘De Heilige Linie, proeve over de oostwaardsche richting van kerk en autaer als hoofdbeginsel der kerkelijke bouwkunst’, in: Sterck, J.F.M., red., A. Alberdingk Thijm, werken IV, kunst en oudheidkunde I, Amsterdam/Den Haag 1909 (1e dr. 1858). | http://bit.ly/Thijm-Sterck-Oudheidkunde.

B.2

Vragen? Stuur een mailtje naar bernadette@vanhellenberghubar.org!


  1. Hubar, Verhalen op de muur, schilderingen Clemenskerk te Merkelbeek, inkijkexemplaar. 

  2. Verkorte link van dit item: http://bit.ly/1QPaAGB

    ← Terug naar de hoofdpagina

Mamelis revisited

Binnenkort heb ik een afspraak op de Sint Benedictusberg in Mamelis, een abdij die jammer genoeg niet zozeer bekend is vanwege de prachtige expressionistische architectuur van Dominikus Böhm, maar vanwege dom Hans van der Laan. Natuurlijk is het heel bijzonder wat deze laatste architect aan innovaties heeft bedacht, maar ik blijf het betreuren dat dat ten koste is gegaan van het werk van zijn oudere collega.1

Hoe ’t ook zij, ik was er in 2010 met Kunst der Vormen, een aparte vereniging van haast exclusief Delftenaren die samen op excursie gingen om te tekenen en te fotograferen. Ik zat daar zo’n beetje bij als buitenbeentje, geen bouwkunde in Delft, maar kunstgeschiedenis in Utrecht, niet om te tekenen of te fotograferen, maar om gedichten te maken. Uit deze samenwerking ontstonden beeldgedichten. Hieronder kun je zien wat dat ten aanzien van Mamelis bracht.

Ditmaal ga ik niet naar Mamelis voor het werk van Böhm, noch voor Van der Laan, maar vanwege de Clemenskerk in Merkelbeek. Ik ben bezig met een kleine publicatie over de onlangs gerestaureerde schilderingen daar. Nu waren de benedictijnen die in Mamelis zitten, rond 1900 gevestigd in Merkelbeek. Een van hen was de jonge dom Romanus Jacobs die van zijn abt de opdracht kreeg om de kerk te beschilderen. Maar dat verhaal ga ik hier niet vertellen.2

Er is echter nog een reden voor mij om Mamelis te bezoeken. Dankzij dit project kwam ik erachter dat een oude klasgenoot van mij daar ingetreden is. Een van de gedichten hieronder speelt zich af in de kapel, en daar meende ik hem destijds al te herkennen. Gezichtsbedrog, hield ik me zelf voor. Maar nu, zoveel jaar later … enfin, blader maar eens door naar beneden en klik gewoon op het plaatje als de letters te klein zijn. Mocht je de dichtbundel als geheel willen zien, dan vind je beneden een snelkoppeling.3

In 't Zuie KdV Raar mei 2010, met tekening Maarten Ruijters

Op de cour van Sint Benedictusklooster te Mamelis, ontworpen door dom Hans van der Laan, met een tekening van Maarten Ruyters. Herkomst: de bundel ‘In ’t Zuie’, 2010.

In 't Zuie KdV Raar mei 2010, p. 19

Collage van een tekening van Janke de Boer tussen foto’s van Hans Ringnalda en Marjan van den Bos. Herkomst: de bundel ‘In ’t Zuie’, 2010.

In 't Zuie KdV Raar mei 2010, p. 20

Collage van foto’s van Hans Ringnalda. Herkomst: de bundel ‘In ’t Zuie’, 2010.

In 't Zuie KdV Raar mei 2010, p. 21

Collage van foto’s van Hans Ringnalda. Herkomst: de bundel ‘In ’t Zuie’, 2010.

Een fijne sfeer hangt daar. Ga er maar eens heen!

B.4

Vragen? Stuur een mailtje naar bernadette@vanhellenberghubar.org!


  1. Zie de lemmata Dominikus Böhm en Abdij Sint Benedictusberg Mamelis op Wikipedia. 

  2. Zie het item Clemenskerk in Merkelbeek op deze site 

  3. Hubar, In ’t zuie op Issuu: http://bit.ly/In-t-Zuie, of via https://vanhellenberghubar.box.com/In-t-Zuie

  4. Verkorte link van dit item: http://wp.me/p4eh3s-Li 

Bibliografie Clemenskerk

Merkelbeek mc 16 apr 14 (17) (Large)

De bibliografie van de digitale publicatie Verhalen op de muur is ook van toepassing op de aanvullende informatie op deze site. Ze is onderverdeeld in:

  • Literatuur in engere zin. Ook als een auteur zich op internet presenteert met een boek in webvorm is dat in deze rubriek opgenomen.
  • Links en verkorte links.

Om wat je zoekt snel te vinden, kun je het beste de zoektoets Ctrl-F gebruiken!

De titels waar een hyperlink bij staat, kun je direct downloaden. De titels waar een * achter staat, zijn te vinden op internet.

Literatuur

  • a.o.1, ‘Apostoliesch schrijven van zijne Heiligheid Paus Pius IX, aangaande de uitspraak van het leerstuk der Onbevlekte Ontvangenis van de H. Maagd en Moeder Gods, in: De Katholiek 27 (1855), pp. 69-106. *
  • Akker s.j, Dries van den, en Albert Gerritsen, Heiligen, op: www.heiligen.net (vanaf 2007).
  • Benedictus, Regel voor monniken, zesde eeuw, http://bit.ly/Benedictus-regel.
  • Benedictus, Regula Benedicti, zesde eeuw, http://bit.ly/Benedictus-Regula.
  • Bosman, Frank G., en Harm Goris, ‘Christelijke heiligen’, op: Lucepedia.nl, http://bit.ly/Heiligen-Lucepedia (2011-2014).
  • Catholic Encyclopedia, New York, 1913. | http://www.newadvent.org/cathen.
  • Caxton, William, The Golden Legend or Lives of the Saints. Compiled by Jacobus de Voragine, Archbishop of Genoa, 1275. First Edition Published 1470. Englished by William Caxton, First Edition 1483, Edited by F.S. Ellis, Temple Classics, 1900 (Reprinted 1922, 1931.) | http://bit.ly/Legenda-aurea.
  • Celak, B.I.H.M., Archief van de Gemeente Merkelbeek (1912) 1940-1981 (1983), Onderbanken 2004.
  • Concilie van Trente, ‘25e Zitting – Decreet over de verering van relikwieën van heiligen en over de afbeeldingen van heiligen’, op: rkdocumenten.nl, http://bit.ly/Trente-1 (3 december 1563).
  • Custodis, Paul-Georg, ‘Apollinariskirche’, op: regionalgechichte.net, http://bit.ly/Apollinaris-Remagen (2010).
  • Eeckhoudt, Luc van, ‘Onze Lieve Vrouwe van Vrede te Affligem, Geschiedenis, verering en iconografie’, in: Ockeley, Jaak, Affligem, Capita selecta uit 950 jaar geschiedenis van de abdij Affligem, Affligem, 2012, pp. 69-90.
  • Flaton, Peter, Een gemeenschap van heiligen, De schilderingen in de Juvenaatskapel van de Broeders van Maastricht, Maastricht 2002.
  • Gjertson, Stephen, Hippolyte Flandrin: A Nineteenth Century Master, 2012. deel 1: http://stephengjertsongalleries.com/?p=2564,
    deel 2: http://stephengjertsongalleries.com/?p=2602,
    deel 3: http://stephengjertsongalleries.com/?p=2608,
    deel 4: http://stephengjertsongalleries.com/?p=2621.
  • Grimme, Ernst Günther, Goldschmiedekunst im Mittelalter. Form und Bedeutung des Reliquiars von 800 bis 1500, Köln 1972.
  • Hartelman, B. en Frits Niemeijer, Cuypers op de Kranenburg, de basis voor een kerkdorp, Vorden 2007.
  • Hoste o.s.b., Anselm, Dom Paulus Luyckx, Eerste overste van Steenbrugge, 1879-1887, Steenbrugge 1979.
  • Hubar, Bernadette van Hellenberg, ‘“Eene voorstelling van eenheid uit het vele”’, Bulletin KNOB 83 (1984), pp. 119-143. | http://bit.ly/Themanummer-KNOB-Servaas-1984.
  • Hubar, Bernadette van Hellenberg, ‘De muziek van het licht’, Cuypers’ polychromie, Ohé en Laak 2007. | http://bit.ly/Polychromie-Cuypers-3.
  • Hubar, Bernadette van Hellenberg, Angelique Friedrichs en Gerard van Wezel, De genade van de steiger, monumentale kerkelijke schilderkunst in het interbellum, Amersfoort-Zutphen 2013.
  • Hubar, Bernadette van Hellenberg, Auro intextum (met goud doorstikt), Kathedrale basiliek Sint Bavo te Haarlem, waardenstelling in modules, Ohé en Laak 2013.
  • Hubar, Bernadette van Hellenberg, Ruïne Hoogcruts te Margraten, Bouwhistorische verkenning ten behoeve van de consolidatie en restauratie van het complex, Res nova, Ohé en Laak 2010. | http://wp.me/P4eh3s-Dl.
  • Hubar, Bernadette van Hellenberg, Wies (A.J.C.) van Leeuwen, ‘ “Een gemutileerde Cuypers aanbidden?”, De restauratie van de Maastrichtse Sint-Servaas’, in: Heemschut 61 (1984), pp. 128-131. | http://bit.ly/Servaas-gemutileerde-Cuypers.
  • Hunink, Vincent en Mark Nieuwenhuis, Jacobus de Voragine, De hand van God, De mooiste heiligenlevens uit de Legenda Aurea, Amsterdam 2006.
  • Jacobs o.s.b., Romanus, Paul Troger, Wenen 1930.
  • Jacobs, Antoine, Bernadette van Hellenberg Hubar, Roy Denessen e.a., Tussen bonte volksdevotie en sobere contemplatie, Cultuurhistorische analyse met waardenstelling Carmelietenklooster Merkelbeek Brunssum, Roermond 2001.
  • Kingma, Eloe, De mooiste onder de vrouwen. een onderzoek naar religieuze idealen in twaalfde-eeuwse commentaren op het Hooglied, Hilversum, Verloren, 1993. | http://bit.ly/Kingma-Hooglied.
  • Kramer, Bernadette J., Een lekenboek in woord en beeld : de Spiegel der minschliken zaligheid, Groningen 2013. | http://bit.ly/Gregorius-beelden-boeken-der-leken.
  • Kreuser, Johann, Bildnerbuch als Leitfaden für Kunstschulen, Künstler, geistliche und weltliche Kunstfreunde zur Wiederauffrischung altchristlicher Legende, Paderborn 1863. | http://bit.ly/Kreuser-Bildnerbuch.
  • Leeuwen, Wies (A.J.C.) van, ‘Het interieur van de Maastrichtse St.-Servaas; een restauratieprobleem’, Bulletin KNOB 80 (1981), pp. 73-88.
  • Leeuwen, Wies (A.J.C.) van, Alberdingk Thijm, bouwkunst en symboliek, Ohé en Laak 1989. | http://bit.ly/Van-Leeuwen-Thijm.
  • Leeuwen, Wies (A.J.C.) van, en Bernadette van Hellenberg Hubar, ‘De beginselloosheid tot adagium verheven’, De polemische restauratie van de Sint-Servaas te Maastricht, De Sluitsteen 6 (1990-1991), pp. 75-97. | https://vanhellenberghubar.box.com/Evaluatie-Servaaskerk-1991 / http://bit.ly/Evaluatie-Servaaskerk-1991.
  • Legenda Aurea, Winterstuk, Utrecht 1438 (Amsterdam, UBA, hs. VI B 15), transcriptie UvA 1993-1993, Amsterdam 2008. | http://bit.ly/Legenda-Aurea-Winterstuk-1438.
  • Legenda Aurea, Zomerstuk, Utrecht 1438 (Amsterdam, UBA, hs. VI B 15), transcriptie UVA 1993-1993, Amsterdam 2008. | http://bit.ly/Legenda-Aurea-Zomerstuk-1438.
  • Lenders, Hanneke , StCCh4: een devotioneel juweel. Een Vlaams gebedenboek (1498) voor Utrechtse opdrachtgevers?, masterscriptie RU Utrecht 2010. | http://bit.ly/Lenders-bone-Jesu.
  • Meer, F. van der, en G. Bartelinkg (inleiding en vertaling) en A. Zegveld (nawoord) Gregorius de Grote, Het leven van Benedictus, Nijmegen z.j. (1980).
  • Mieras, Mark, Ben ik dat? Wat hersenonderzoek vertelt over onszelf, Amsterdam 2010.
  • Moonen, Lambertus en Gerhard Schaffeld (red.), Hermann Renzel. Ein bedeutender Benediktiner-Abt aus Rhede und weitere benediktinische Mönche sowie Personen aus anderen kirchlichen Bereichen und deren Familien, Schriftenreihe des Heimatvereins Rhede 13 (1999).
  • Nieuwbarn, M.C., Desiderius Lenz o. s. b. schoonheidsleer der Beuroner kunstschool, Overzetting, aanteekeningen en illustratie uit de Beuroner kunst, Bussum 1912.
  • Nieuwbarn, M.C., Het Roomsche kerkgebouw, leer der algemeene symboliek en ikonografie onzer Katholieke kerken, Nijmegen 1908. | http://bit.ly/Nieuwbarn-bouwsymboliek.
  • Nissen, Peter, ‘Kerk’ in: Bert Dicou, (redactie), Goddeeltjes: Mens, Geest, Jezus, God, Kerk en Toekomst, Zoetermeer 2014.
  • Ogtrop, J.H. van, Dieu parmi nous … Het Oude Verbond verbeeld, Haarlem 2000.
  • Opus santorum angelorum, ‘De H. Engelen bij de profeten in het Oude Testament’, op: rk-engelenwerk.nl, http://bit.ly/Engelen-profeten (z.j.).
  • Prömpeler, Michael, Couvenmuseum, locatie op de Route Charlemagne, Aken 2010.
  • Renes, Jan, Geschiedenis van het Zuid-Limburgs cultuurlandschap, Assen/Maastricht 1988.
  • Schrijnemakers, M.J.H.A., Geschiedenis van Geleen. Deel II: Van het vertrek der Fransen tot de aanleg van de Staatsmijn Maurits (ca. 1920), Geleen 2005.
  • Snel, Jan Dirk, ‘Het idool is mens geworden’, in: Filosofie Magazine (nummer 3, jaargang 2004).
  • Stenvert, Roland, ‘Goed voorbeeld doet goed volgen: Ordeboeken en poortjes’, in: Jaarboek Monumentenzorg, Zwolle-Zeist, 1992, pp. 97-115.
  • The Golden Legend (Aurea Legenda) Compiled by Jacobus de Voragine, 1275 Englished by William Caxton, 1483, rom the Temple Classics Edited by F.S. ELLIS First issue of this Edition, 1900 Reprinted 1922, 1931. http://bit.ly/Legenda-aurea.
  • Thijm, J.A. Alberdingk, ‘De Heilige Linie, proeve over de oostwaardsche richting van kerk en autaer als hoofdbeginsel der kerkelijke bouwkunst’, in: Sterck, J.F.M., red., J.A. Alberdingk Thijm, werken IV, kunst en oudheidkunde I, Amsterdam/Den Haag 1909 (1e dr. 1858). | http://bit.ly/Thijm-Heilige-Linie.
  • Thijm, J.A. Alberdingk. ‘De schilderkunst in het westersch Europa der middeleeuwen met name in Frankrijk’, in: Dietsche Warande 9 (1871), pp. 319-335; (vervolg): Dietsche Warande 10 (1874), pp. 232-272. | http://bit.ly/Thijm4Viollet-le-Duc4Peinture.
  • Timmers, J.J.M., Christelijke symboliek en iconografie, Bussum 1974.
  • Timmers, J.J.M., Symboliek en iconographie der Christelijke kunst, Roermond-Maaseik 1947.
  • Vaupel, Bettina, ‘Jedes Bild ein Gottesdienst, Die Nazarener kommen nicht nur im Speyerer dom zu neuen Ehren’, op: Monumente on line, Magazin der Deutsche Stiftung Denkmalschutz, http://bit.ly/Nazarener-Speyer (augustus 2014).
  • Verleyen o.s.b., Wilfried en Lambertus Moonen o.s.b., ‘De stichting van de abdij Sint-Clemens te Merkelbeek in 1893’, in: Ons Heem 57 (2004), pp. 49-78.
  • Verleyen o.s.b., Wilfried, ‘De neogotische inrichting van de abdij van Affligem na het herstel in 1870, in: Het land van Aalst 54 (2002), pp. 22-44.
  • Verleyen o.s.b., Wilfried, Benedictijnenabdij Affligem, Regensburg 2002.
  • Viollet-le-Duc, E.E. Dictionnaire raisonné de l’architecture française du XIe au XVIe siècle, 10 delen. Parijs 1854 1868 (I-1854, II-1854, III-1858, IV-1859, V-1861, VI-1863, VII-1864, VIII-1866, IX-1868, X-1869), in het bijzonder deel VIII, lemma Peinture. | http://bit.ly/Viollet-le-Duc-Dictionnaire.
  • Voragine, Jacobus de, Legenda aurea: vulgo historia lombardica dicta; transcriptie door Johann Georg Theodor Graesse, Leipzig 1850. | http://bit.ly/Legenda-Aurea-Graesse
  • Wolff o.s.b., Odilo, Beuron. Bilder und Erinnerungen aus dem Mönchsleben der Jetztzeit, Stuttgart 1903 (1ste dr. 1892). | http://bit.ly/Wolff-Beuron.
  • Wursten, Dick, ‘Historisch Christendom (volgens Anton van Hooff)’, op: dick.wursten.be, http://www.dick.wursten.be/vanhooff.htm (2003; 2014).
  • Zimmermann o.s.b., Alphons M., Kalendarium benedictinum, die Heiligen uns Seligen des Benediktinerordens und seiner Zweige, Metten 1933.

Links en verkorte links

Naar deze links wordt op een enkeling na in de noten niet direct verwezen, maar ze zijn wel belangrijk voor een algemene oriëntatie.

Citeertitel

De digitale publicatie kan geciteerd worden als:

Bernadette van Hellenberg Hubar, Verhalen op de muur, De schilderingen in de Clemenskerk van Merkelbeek, Brunssum 2014 (ISBN: 978-90-820976-1-0) | http://bit.ly/Clemenskerk-inkijkexemplaar.

B.2

Vragen? Stuur een mailtje naar bernadette@vanhellenberghubar.org!


  1. a.o.=auteur onvermeld 

  2. Verkorte link van dit item: http://wp.me/P4eh3s-Lx 

Verhalen op de muur


Verhalen op de muur

Het digitale boek Verhalen op de muur gaat over de schilderingen in de Clemenskerk te Merkelbeek in het zuid-oosten van Limburg, die in 2013-2014 door de SRAL zijn gerestaureerd.1 Voor een eenvoudige plattelandskerk op het wat afgelegen plateau van Doenrade heeft dit kleine rijksmonument een opvallend groot aantal uitmonsteringen gekend: variërend van eenvoudig wit tot rijk gekleurd. Het meest gaaf bewaarde ensemble dateert van 1901 en is van de hand van de benedictijner monnik dom Romanus Jacobs die hier vrijwel zeker werkte volgens een programma van zijn abt, Hermann Renzel. Daartussen hebben enkele fragmenten van oudere schilderingen hun plaats behouden. De boodschap die achter al deze voorstellingen schuil gaat heb ik blootgelegd in Verhalen op de muur, waarvan op deze site een inkijkexemplaar staat: http://bit.ly/VHH2Inkijk-Clemenskerk.

Als er een boek ligt, waarom dan nog deze webpagina’s? Heel eenvoudig. Ook op de achtergrond doen zich immers verhalen voor en die maken een verdiepingsslag mogelijk. Je staat hier aan de entree van die extra informatie over de Clemenskerk. Een paar items zijn nog niet af, dus die blijven vooralsnog besloten.

Verhalen op de muur, collage Clemenskerk

Wordt vervolgd!

B.2


  1. SRAL = Stichting Restauratie-Atelier Limburg 

  2. Verkorte link van dit item: http://wp.me/P4eh3s-KN 

Clemenskerk te Merkelbeek


De Clemenskerk te Merkelbeek feestelijk in gebruik genomen!

Op zaterdag 22 november 2014 is de Clemenskerk te Merkelbeek (gemeente Brunssum) officieel heropend door de gouverneur van Limburg, Theo Bovens. Op dit moment is de kerk alleen voor groepen op aanvraag via info@clemensdomein.nl toegankelijk. Binnenkort echter staat de deur enkele dagen per week voor iedereen open. Dankzij een handige folder kun je er kennis maken met de benedictijner schilderingen van abt Hermann Renzel (verhaalllijn) en dom Romanus Jacobs (uitvoering) uit 1901. Na de bezichtiging ben je welkom om na te genieten met een kopje koffie of een andere versnapering in het informatiecentrum naast de kerk. Daar is ook een uitdraai van het digitale boek te koop:

Bernadette van Hellenberg Hubar, Verhalen op de muur, De schilderingen in de Clemenskerk van Merkelbeek, Brunssum 2014 (ISBN: 978-90-820976-1-0).

Voor een inkijkexemplaar volg je deze link.

Op de site www.clemensdomein.nl kun je meer informatie over de openingstijden en andere bezienswaardigheden vinden.

Omslag van mijn boek 'Verhalen op de muur' (2014), Clemenskerk te Merkelbeek.
De omslag van mijn digitale boek ‘Verhalen op de muur’ (2014), over de schilderingen in de Clemenskerk te Merkelbeek. Foto’s: Emile Verheijden, 2014. Vormgeving: Els Gulpen, 2014. 

Projectsignalement

Na het verschijnen van De genade van de steiger zijn opvallend veel nieuwe – onbekende – monumentale uitmonsteringen gesignaleerd. Dat geldt onder meer voor de Clemenskerk te Merkelbeek, die in 1901 werd beschilderd door de uit Duitsland afkomstige benedictijn dom Romanus Jacobs, toen 21 jaar oud. Je zou verwachten dat dit de sfeer zou ademen van de invloedrijke Beuroner school, de stroming die zich ontwikkeld had binnen de muren van de benedictijner abdij te Beuron, maar zo eenvoudig ligt het niet. Het gaat om krachtig weergegeven, haast geportretteerde heiligen, gevat in medaillons die op hun beurt in neogotisch geïnspireerd, decoratief sjabloonwerk opgenomen zijn. Naar achteraf is gebleken, geldt voor de jonge kunstenaar hetzelfde als voor veel van zijn Nederlandse vakgenoten: hij liet zich wel inspireren door zijn Beuroner confraters, maar koos voor eigen oplossingen. Zeer waarschijnlijk heeft zijn abt, Hermann Renzel die vrijwel zeker het decoratieprogramma van de schilderingen bedacht, hem hierbij aangestuurd.

Bij het onderzoek, dat ik in opdracht van de gemeente Brunssum voor een publicatie verricht, worden uiteraard ook de oudere afwerklagen betrokken die dateren vanaf de achttiende eeuw. De restauratie van het werk werd uitgevoerd door de SRAL, onder leiding van drs Angelique Friedrichs. Het is inmiddels voltooid.

Clemenskerk Merkelbeek met Angelique Friedrichs van de SRAL en Bernadette van Hellenberg Hubar

De schildering van koning David van dom Romanus Jacobs in de Clemenskerk te Merkelbeek, met restaurator Angelique Friedrichs van de SRAL (links) en Bernadette van Hellenberg Hubar (foto: Marij Coenen, november 2013).

Locatiegegevens

Clemenskerk | Bezoekerscentrum
Groeneweg 2 | Groeneweg 4
6441 LL Merkelbeek

Coördinaten:
50° 57′ 24″ NB, 5° 57′ 33″ OL

De verkorte link van deze pagina is http://bit.ly/VHH2Clemenskerk.