Μετά το οδοιπορικό μας…
Τα προηγούμενα χρόνια η κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν τα καπνά στην Καβάλα. Ανάμεσα λοιπόν στην εργασία των καπνεργατών αναπτύχθηκε μία ασθένεια που για τα χρόνια εκείνα λόγω έλλειψης φαρμάκων και αντιμετώπισης, θεωρούνταν θανατηφόρα. Φυσικά μιλάω για την ασθένεια της φυματίωσης και όπως αναφέρει ο κύριος Κωνσταντίνος Τάτσης (Πρόεδρος της Ιατρικής Εταιρίας Καβάλας) η ασθένεια της φυματίωσης διαχρονικά, θεωρούνταν μάστιγα για την ανθρωπότητα την εποχή εκείνη.
Ειδικότερα μετά το 1920, όπου ήρθαν πολλοί πρόσφυγες στην Καβάλα ξεκίνησαν την βιομηχανία με τα καπνά και εργάσθηκαν ως καπνεργάτες. Αυξήθηκαν έτσι οι αρνητικές συνθήκες διαβίωσης από τις οποίες η φυματίωση εξελίχθηκε άμεσα και πήρε το όνομα ‘’ Κατάρα της Εποχής’’. Η εξέλιξη της ασθένεια ήταν τόσο ραγδαία, που οι άνθρωποι πέθαιναν μόνοι και ξαφνικά και σε πολλές περιπτώσεις πέθαιναν μόνοι μέσα στο δρόμο. Πολλοί από τους ασθενείς δεν θέλανε και άλλοι βέβαια δεν μπορούσαν να θαφτούν ούτε να γίνουν οι αντίστοιχες νεκρώσιμες τελετές. Έτσι αποφασίστηκε να δημιουργηθεί ένα μέρος για όλους εκείνους που είχαν πραγματικά ανάγκη και έτσι τουλάχιστον θα είχαν έναν, αν μπορούσαμε να το πούμε, πιο αξιοπρεπή θάνατο. Τότε μια ομάδα γιατρών προσφύγων αποφάσισαν να φτιάξουν μία πρόχειρη καλύβα επάνω στο βουνό η οποία λειτούργησε σαν τόπος θανάτου για τους ανήμπορούς της ασθένειας αυτής. Σιγά σιγά με την βοήθεια εθελοντών η μικρή καλύβα έγινε το πρώτο οίκημα, καθαρό νοσηλευτήριο φυματικών σανατόριο.
Το σανατόριο ξεκίνησε αρχικά μόνο με 20 θέσεις για ασθενείς. Πολλοί στην συνέχεια φοβόντουσαν να πάνε εκεί για εργασία, και έτσι το σανατόριο συχνά έμενε χωρίς προσωπικό. Με την πάροδο των χρόνων το θεραπευτήριο εμπλουτίστηκε με τον κατάλληλο εξοπλισμό και την φαρμακευτική νοσηλεία. Το προσωπικό που υπήρχε ήταν αγράμματες κοπέλες που δεν είχαν σπουδές ούτε είχαν σχέση με τον κλάδο της ιατρικής. Ήταν συνήθως μητέρες, αδερφές και σύζυγοι των ασθενών. Παρ’ όλα αυτά ήταν πού περιποιητικές με όλους τους ασθενείς και τους αγαπούσαν. Όσοι νοσηλευτές ειδικότητας εργάζονταν εκεί, σε αντίθεση με αυτές τις γυναίκες, φερόντουσαν απαίσια στους ασθενείς και δεν τους πρόσεχαν καθόλου. Η ιατρική εταιρία, έκανε μία εξαιρετική προσπάθεια για την ανάδειξη της ιατρικής στην Καβάλα και ποιο συγκεκριμένα για το σανατόριο και ήταν η πρώτη που έφερε τα φαρμακευτικά φάρμακα με την βοήθεια φιλάνθρωπων εθελοντών. Σήμερα το σανατόριο θεωρείται στοιχειωμένο. Αυτό προέκυψε από το πολιτικό κλάδο που θέλησε να εξαγοράσει το σανατόριο και το καινούριο το ορθοπεδικό (το οποίο έχτισε η ιατρική εταιρία Καβάλας) και να έχει την αποκλειστική ιατρική κάλυψη το κράτος. Ζήτησε από την Ιατρική εταιρία να σταματήσει την λειτουργεία του Σανατορίου και να τους νοικιάσει τα δύο οικήματα. Όταν ο χώρος παραχωρήθηκε στο κράτος ήταν ένας αξιοπρεπείς χώρος – οίκημα με μεγάλους κήπους περιποιημένους που κρατούσαν τους ασθενείς σε μία ευχαριστεί διάθεση. Όταν το κράτος τους παρέδωσε το παλαιό σανατόριο για να πάνε στο καινούριο νοσηλευτήριο ο χώρος ήταν σε μία άθλια κατάσταση έτσι ήταν αδύνατο να ξαναδημιουργηθεί από την αρχή. Λίγο πριν την παράδοση του σανατορίου προς την Ιατρική εταιρία, λεηλατήθηκε ο χώρος και ξηλώσανε τα πάντα. Από μηχανήματα έως και τα κρεβάτια και τα ντουλαπάκια που υπήρχαν μέσα.
Το δεύτερο κτήριο κατάφεραν να το κρατήσουν και αποφάσισαν να το ανοίξουν ως κέντρο πρόληψης για την νόσο του αλσχάιμερ. Λόγω όμως κάποιων καταγγελιών και γραφειοκρατιών, σήμερα είναι και τα δύο κτήρια εγκαταλελειμμένα. Αν περάσει κανείς και μπει μέσα θα δει ακόμη και τα ιατρικά αρχεία και τους φακέλους των ασθενών πεταμένα στο εσωτερικό του σανατορίου. Τοίχοι γκρεμισμένοι και ότι έχει απομείνει από την λειτουργεία του, σε άθλια κατάσταση. Η σημερινή εικόνα και η ιστορία του σανατορίου, αν αναλογιστεί κανείς το ποσοστό των νεκρών από την φυματίωση που ξεπερνούσε κατά πολύ τα σημερινά στατιστικά θανάτου, στοιχειώνει ακόμη τα μυαλά όσων γνωρίζουν αλλά και όσων θέλουν να το δουν από κοντά και να μάθουν περισσότερα.
Για τον Τομέα Έρευνας
Σουζάνα Μπάκα, Υπεύθυνη Τομέα Έρευνας
