DAN Društvo arhitekata Niša
Društvo arhitekata Niša se, kao posebna organizacija u okviru tadašnjeg Društva inžinjera i tehničara Niša, osniva u aprilu 1961. godine, a za prvog predsednika biva izabran arhitekta i publicista Miodrag Mima Živković. Do tog trenutka, arhitekti su delovali u sklopu jedinstvenog inženjerskog udruženja, tako da je njihova aktivnost od tada promenila organizacionu formu, ali ne i suštinu, što praktično znači da postoji kontinuitet rada organizacije niških arhitekata od 1891. godine do danas.
Već na samom početku rada, šezdesetih godina, u organizaciji Društva ostvaruje se rasprava i sugeriše način regulacija Trga oslobodjenja, raspravlja se o različitim arhitektonsko-urbanističkim projektima, utiče na formiranje zelenih površina Čaira i gradskih drvoreda. Društvo usmerava interes grada na značaj istorijske matrice Niša na prostoru Dušanove i naležućih ulica. Ta tema ni do danas nije zatvorena. U ovom periodu, pored Mime Živkovica (1961-1968.), Društvo je vodio i Ljubiša Milošević (1968-1973.).
Početkom sedamdesetih godina, održava se kontinuitet rada, da bi se sredinom ove dekade, sa tada mladjim arhitektima pokrenule nove aktivnosti. Aprila 1976. se u Nišu, u organizaciji Društva održava redovna skupština Saveza društava arhitekata Srbije, a oktobra iste godine organizuje se izložba “Stambena arhitektura grada“, prva takve vrste u Nišu, koja prezentuje realizovana dela niških arhitekata. Ubrzo se Društvo legitimiše i za organizaciju najvećih skupova - “Dana arhitekture Jugoslavije“, koji su 1983. godine posvećeni “Planiranju i izgradnji tržnih centara”, a 1985. godine su ponovljeni sa novom temom. Društvo predvode: Ivan Redi (1974-1978), Slobodan Vučković (1980-1981), Nikola Cekić (1982- 1983) i Mirjana Anđelković (1984-1986).
U drugoj polovini osamdesetih i prvoj polovini devedesetih godina, kada se rastače postojeće društveno uređenje, DAN nastavlja svoju aktivnost, pre svega u pokušaju da se što više otvori prema javnosti. U izložbenom paviljonu u Tvrđavi organizuje se reprint izložba beogradskog Salona arhitekture i izložba posvećena izgradnji Hrama Sv. Save, za koje se "tražila karta više". Tada se organizuje i zapažena smotra Bečke stambene arhitekture, propraćena izvanrednim katalogom. Pokreće se serija predavanja na temu aktuelne arhitekture, u okviru koje dominira profesor Ranko Radović. U tom periodu je od izuzetnog značaja i organizovanje velikog konkursa za Trg oslobođenja i pešačku zonu u centru Niša. Aktivnosti toga vremena su utoliko značajne, što je ostvaren osnovni cilj da se za prezentovane teme zainteresuje i šira kulturna javnost. U drugoj polovini devedesetih godina, u stešnjenim društvenim prilikama, rad Društva se neko vreme odvija unutar sopstvenog održanja, a članovi Društva učestvuju i u aktuelnim društveno-političkim dešavanjima. U ovom periodu na čelu Društva su Sima Gušić (1986-1994) i Đorđe Canić (1995-1998).
Novi programski i organizacioni zaokret nastaje početkom 2000. godine, i uspostavlja se nova razvojna politika Društva. U rad se uključuju mlađi članovi, ali se na pragmatičan način održava kontinutet i sa starim aktivistima. Društvo se otvara prema obnovljenom odseku arhitekture na Građevinsko-arhitektonskom fakultetu, kao i prema relevantnim gradskim institucijama, Gradskoj vlasti, Opštini Medijana, Direkciji za izgradnju grada i drugim. Iz takvog pristupa rađaju se nove ideje, koje se skoro u celosti realizuju, zahvaljujući činjenici da je novi Upravni odbor Društva formiran od ljudi koji su u sebi imali dovoljno entuzijazma, energije i upornosti. Angažovanjem svih, pored tekućih poslova, posebno se razvijaju i stalno unapređuju nove programske delatnosti. To su pre svega DANI ARHITEKTURE NIŠA, jedinstvena gradska manifestacija koja se održava svake godine u oktobru, u okviru koje se organizuju izložbe, predavanja, tribine, konkursi, a svake treće godine TRIJENALE ARHITEKTURE, na kojima se izlaže trogodišnja produkcija arhitektonskih dela sa područja Niša i regije. Pokreće se časopis ARHITEKT i uz velike napore redakcije na čelu sa prof. Hranislavom Anđelkovićem, do sada, tokom 12 godina izlaženja, objavljuju se 34 broja. Po svojoj opremi, sadržaju i pre svega društvenom uticaju, ova periodika postaje jedan od simbola arhitektonske publikacije u Srbiji. Časopis ima već provereni profil, gde su uravnoteženo prikazane tekuće aktuelnosti, teorijske i istoriografske teme, kao i fokusi na značajna ostvarenja svetske arhitekture. Posebna pogodnost za rad Društva stvara se obnovom i rekonstrukcijom zgrade Društva, legata Nauma Ćermila, koja je trajala od 2004. do 2008. što je bio pravi podvig u vremenu opšte ekonomske krize. U uređenom, živopisnom podrumu zgrade, 2006.g. počinje sa radom Galerija DAN-a, koja polako poprima svoj programski obris i postaje jedna od kvalitetnijih izložbenih prostora grada. Ovde se održavaju kamerne i gostujuće izložbe, posvećene pre svega temi arhitekture, ali i predavanja, tribine, komercijalne prezentacije i organizacioni skupovi. U poslednjih nekoliko godina Galerija se posebnim programom uključuje u «Noć muzeja», manifestaciju koja se istovremeno odvija u celoj Srbiji. Na čelu Društva u ovom periodu rada su Dragoslav Vučković (2000-2003), Miomir Mija Živković (2003-2009) i Miodrag Medar (od 2009).
Društvom arhitekata Niša, koje danas broji preko 200 članova, organizaciono rukovode predsednik, Upravni i Nadzorni odbor. Časopis ima svoju redakciju, Dani arhitekture organizacioni odbor, a Galerija svoj Programski savet. DAN tesno saradjuje sa mnogim gradskim i republičkim institucijama, društvenim i privrednim organizacijama, posebno sa Tondah-Potisjem iz Kanjiže i LEDIB programom iz Danske. Uspešno gaji saradnju sa Inženjerskom komorom Srbije, a Savez inženjera i tehničara Srbije dodelio je 2002.g. Povelju Društvu arhitekata Niša kao najboljoj inženjersko-tehničarskoj organizaciji u Srbiji. To je primer skladnog odnosa ovih društvenih organizacija, koje čine napore da unaprede struku. Odnosi sa srodnim strukovnim organizacijama u Beogradu i Srbiji postali su tradicionalni, sa Društvom arhitekata Beograda, Novog Sada, Valjeva, Vranja, sa Institutom za arhitekturu i urbanizam Srbije, a DAN je jedan od osnivača Udruženja arhitekata Srbije. Za poslednju dekadu rada, može se reći da je kruna postojanja Društva arhitekata Niša, mukotrpno vajana od daleke 1891. godine. Danas je to gradska i republička institucija vredna svakog poštovanja.
Miodrag Medar,arh.
