αγοραίοι

Κι αμέσως σκέφτηκα το θάνατο· γιατί 

η ομορφιά μερικές φορές δεν είναι 

παρά η προσμονή μιας απώλειας.*

Από τα ομηρικά κείμενα, αλλά και από τα μεταγενέστερα ποιήματα του Ησιόδου (περ. 700 π.Χ.) δεν έχουμε καμμία αναφορά σε πόρνες ή στην άσκηση της πορνείας. Η αρχαιότερη μνεία σε πόρνες στον ελλαδικό χώρο γίνεται από τον ποιητή Αρχίλοχο (7ος αι. π.Χ.) με αφορμή την κατασπατάληση των χρημάτων που με τόσο κόπο μαζεύτηκαν και καταλήγουν στο έντερο [sic] μιας πόρνης.

Η λέξη πόρνη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα πέρνημι (= εξάγω προς πώληση, πουλώ) και δηλώνει τη γυναίκα που πουλά τα σωματικά της θέλγητρα για την ικανοποίηση των ανδρικών ορμών. Οι πόρνες ήταν κυρίως δούλες, αιχμάλωτες πολέμου ή πειρατείας που πωλούνταν στα μεγάλα σκλαβοπάζαρα, ή ακόμη και γυναίκες που υπήρξαν έκθετα βρέφη, τα οποία ανατράφηκαν από προαγωγούς με σκοπό να τα εγκαταστήσουν σε οίκους ανοχής όταν μεγαλώσουν.

Στην Αθήνα, η καθιέρωση της δημόσιας πορνείας τοποθετείται στα χρόνια της νομοθετικής μεταρρύθμισης του Σόλωνα (αρχές του 6ου αι. π.Χ.), ο οποίος άνοιξε και τα πρώτα δημόσια πορνεία εγκαθιστώντας σ' αυτά γυναίκες που αγόρασε προκειμένου οι νεαροί (άγαμοι) Αθηναίοι να διοχετεύουν εκεί τις ερωτικές ορμές τους, οι οποίες μέχρι τότε τους οδηγούσαν σε ανύπαντρες παρθένες ή παντρεμένες γυναίκες.

[...]

Οι πόρνες αποτελούσαν σημαντική πηγή εσόδων για το κράτος αφού κάθε χρόνο κατέβαλλαν έναν ειδικό φόρο, το πορνικόν τέλος. Από τα έσοδα αυτά ο Σόλων ίδρυσε τον ναό της Πανδήμου Αφροδίτης, της προστάτιδας του αγοραίου έρωτα και των εκδιδομένων γυναικών. [...]

Από την μπροσούρα της έκθεσης EROS - Από τη Θεογονία του Ησίοδου στην Ύστερη Αρχαιότητα, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, 2009 (επιμ. έκθεσης καθ. Ν. Σταμπολίδης & Γιώργος Τασούλας).

----- 
* Το motto εκ του Lafkadio Hearn, Το όνειρο μιας καλοκαιρινής ημέρας... Μια γιαπωνέζικη ιστορία (μτφρ. Παλμύρα Ισμυρίδου, έκδ. Άγρα, Αθήνα 2015, σ. 8).

ο άνδρας κραυγάζει

Πρώτα και κύρια το ποτάμι, 

αληθινά, 

έχει επάνω του ένα δέρμα· 

είναι το δέρμα του Ποταμού.*

Βλέπω ο άνδρας έχει χαμηλώσει το κεφάλι και το κοιτάζει, κοιτάζει συγχρόνως με τη γυναίκα αυτό το θέαμα του εαυτού του. Εκείνο πάλλεται πάντα με τινάγματα στον ρυθμό της καρδιάς. Μέσα απ' την λεπτότητα του δέρματος που το καλύπτει, διακλαδώνεται το σκοτεινό δίκτυο του αίματος. Είναι γεμάτο ηδονή, γεμισμένο ηδονή πιο πολλή απ' όση μπορεί να περικλείσει κι είναι τόσο απ' τον ίδιο τον εαυτό του στριμωγμένο ώστε διστάζει κανείς ν' απλώσει το χέρι του πάνω του.

Ο άνδρας κι η γυναίκα το κοιτάζουν μαζί. Ενώ δεν κάνουν καμία κίνηση προς το μέρος του και το αφήνουν κι άλλο.

[...]

Αυτή θα είχε προχωρήσει αργά, θα είχε ανοίξει τα χείλη της και, με μία κίνηση, θα είχε πάρει ολόκληρη την απαλή και λεία άκρη εκείνου. Θα είχε κλείσει τα χείλη στην ανθέλιξη που περιγράφει την βάση του. Το στόμα της θα ήταν γεμάτο από εκείνο. Η απαλότητά του είναι τόση ώστε της έρχονται δάκρυα στα μάτια. Βλέπω τίποτα δεν ισοδυναμεί μ' αυτήν την απαλότητα εκτός απ' την ρητή απαγόρευση ν' απλώσει κανείς χέρι πάνω του. Απαγορευμένο. Πιο πολύ δεν μπορεί να το πάρει παρά χαϊδεύοντάς το προσεκτικά με την γλώσσα της ανάμεσα στα δόντια της.

Αυτό βλέπω: αυτό που έχουμε συνήθως μέσα στο μυαλό, αυτή το έχει μέσα στο στόμα με την μορφή αυτού του αγροίκου και βάναυσου πράγματος. Το καταβροχθίζει με το μυαλό, τρέφεται απ' αυτό, το χορταίνει με το μυαλό. Ενώ το έγκλημα είναι μέσα στο στόμα της, δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό της παρά να το οδηγήσει, να το καθοδηγήσει προς την ηδονή, με τα δόντια έτοιμα. Το βοηθά με τα χέρια της να έρθει, να ξαναέρθει. Εκείνο όμως μοιάζει να μην μπορεί πια να ξαναέρθει. Ο άνδρας κραυγάζει. [...]

Marguerite Duras, Ο άνδρας που καθόταν στον διάδρομο (μτφρ. Δ. Δημητριάδης, έκδ. Άγρα, Αθήνα 1987, σσ. 19-20, 21-22).

-----
* Το motto εκ του Victor Segalen, Ένας μεγάλος ποταμός. (Ένας ύμνος) (μτφρ. Κλ. Μιτσοτάκη, έκδ. Άγρα, Αθήνα 2014, σ. 15).

ρωτώντας για φάλαινες

κι ο φόνος είχε μιαν άγρια ομορφιά

όπως στον Μάκβεθ *

-Ευκαιρία να πάρετε τις πληροφορίες που θέλετε, είπα. Ρωτώντας ένα αγοράκι, δεν κινδυνεύετε να γελοιοποιηθείτε.

Το παιδί ερχόταν προς το μέρος μας χοροπηδώντας. Πίσω του όμως εμφανίστηκε κι ένα άλλο μικρό αγόρι, μετά ένα κοριτσάκι, μετά μια γκουβερνάντα, μετά οι γονείς, μετά κάτι θείοι με κολάρο και οι αντίστοιχες θείες στολισμένες με καδένες και κρεμαστά σκουλαρίκια.

-Είπαμε να μιλήσουμε μ' ένα αγοράκι και πέσαμε πάνω σε όλη την οικογένεια. Δεν μπορούμε, ωστόσο, να μιλάμε για φάλαινες μπροστά σ' ολόκληρη οικογενεία.

- Βεβαιότατα, η σοβαρότητα του χαρακτήρα σας δεν θα το επέτρεπε ποτέ, ανεξάρτητα με το τι σκέφτονται εκείνοι. Αλλά ας κάνουμε υπομονή. Μπορεί παρακάτω να συναντήσουμε κανένα αγοράκι πραγματικά μόνο του. Και ορφανό ακόμη, γιατί όχι.

- Δεν νομίζω πως έχουμε μεγάλες ελπίδες είπε εκείνη. [...]

Paul Gadenne, Φάλαινα (αφήγημα, μτφρ. Β. Χατζάκη, εκδ. Άγρα, Αθήνα 2007, σ. 17).

----- 
* Το motto εκ του Δημήτρης Αγγελής, Ένα ελάφι δακρύζει πάνω στο κρεβάτι μου (έκδ. Πόλις, Αθήνα 2015, σ. 37). 

- Ωστόσο, έχει σημασία στο σημείο αυτό, εκτός του Gadenne και της Φάλαινάς του, να ανατρέξει κανείς στο σημείωμα του Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλου στην Νέα Εστία (τχ. 1707, σ. 1349) για να διαβάσει, απ' αφορμή τον σολωμικό πόρφυρα, το παράθεμα εκ του Προκοπίου, Υπέρ των πολέμων, και δη την σχετική αφήγηση για το κύτος εκείνο, το Πορφύριον, που ήταν ο φόβος και ο τρόμος επί Ιουστινιανού στον Βόσπορο, μέχρι που εξώκειλε και το αποτέλειωσαν... εκεί περί τας εκβολάς του Σαγγαρίου.-

αντί προσευχής

«'Ω ανθρώπινο σπέρμα, εσύ που είσαι η πηγή όλων των ζωτικών εκλύσεων και βεβηλώσεων, ώ σάλιο που μοσχομυρίζεις σάρκες ριγηλές με τις αιχμές της ανατρεπτικής ομορφιάς και της ερωτικής μανίας,
ώ σώμα που ένα σώμα σφύζον σαν εσένα θά 'θελα νά 'ναι το τελικό μου φέρετρο για ν' ανασαίνει γύρω μου το αίμα σου και η λαχτάρα της κατάκτησής σου να γίνει το απόγειο κι η στέψη του θανάτου μου, και ώ λαβύρινθε της αχανούς πολύκλαδης ψυχής μου που με παιδεύει με τ' αδηφάγα πλήθη της,

ώς πότε, ζώο ριζοφάγο, γεωχαρές, βορβορόφιλο, θα κλείνεσαι μες στην σαπίλα και στην δίνη των ρηχών ανταποδόσεων,
ώς πότε θα μ' εμποδίζεις εκουσιακούσια να πατήσω σ' εκείνο το σημείο απ' όπου θά 'χω πια την αντοχή να δίνω σ' όλα τα πρόσωπα φωνή, πρόσωπο σ' όλες τις φωνές;
'Ω σιωπή μεγάλη σαν το βαθύ λαμπύρισμα των άστρων, σώσον με...»

Δημήτρης Δημητριάδης, Πεθαίνω σα χώρα (έκδ. Σαιξπηρικόν, Θεσ/νίκη 2010, σσ. 37-38).

πεθαίνω σα χώρα

'Οσοι άκουσαν τον προεδρικό λόγο (γιατί δεν ήσαν λίγοι εκείνοι που γύρισαν το κουμπί), ξεστόμισαν τις χειρότερες βρισιές και για τον πρόεδρο και για τον λόγο του και για την χώρα, παρακινώντας ακόμα και τα μικρά παιδιά να επαναλαμβάνουν ρυθμικά τα βρισίδια χτυπώντας όλα μαζί παλαμάκια.

Γριές που είχαν δεί αμέτρητες φορές παρόμοια γεγονότα, που είχαν ζήσει σφαγές, αλώσεις, προσφυγές, επιδρομές κάθε λογής βαρβάρων ή πολιτισμένων, διωγμούς κι εξανδραποδισμούς, πόλεις ακμαίες και φουντωμένα δάση και κάμπους μεστωμένους να καίγονται σαν τα δαδιά και να μη μένει τίποτα όρθιο από τους μόχθους γενεών και γενεών,

και κορίτσια να βιάζονται μέσα σε γκρεμισμένα σπίτια δέκα και είκοσι φορές σε μια ώρα από ξαμολημένους φαντάρους και μετά να ξεκοιλιάζονται με ξιφολόγχες, βρέφη να αποκεφαλίζονται με μια κοφτή σπαθιά στον αέρα ή να πυροβολούνται εξ επαφής μες στην αγκαλιά της μάνας τους, φαμίλιες να ξεσπιτώνονται και να αποδεκατίζονται σαν τρυγόνια μ' απανωτές μπαταριές-

«τότε πρώτον παίδες μεν γονέων, γυναίκες δε ανδρών και φίλοι φίλων και οι καθ' αίμα των ομοίων ελεεινώς εχωρίζοντο»,

κι αγόρια με μισό πόντο τρίχα στο στήθος και συγκεντρωμένη όλη τη δύναμη του κεραυνού του Δία στα όργανα που συγκλίνουν στην πρόκληση της ισχυρότερης έξαρσης των αισθήσεων, να στήνονται πενήντα-πενήντα μπροστά σ' εκτελεστικά αποσπάσματα μόνο και μόνο για να αφανιστεί ο σπόρος της ζωής μέσα τους,

και τα νερά να γίνονται κόκκινα σαν το τριαντάφυλλο απ' το αίμα, κι ανθρώπους να τρελαίνονται απ' τις αβάσταχτες συμφορές και να τρέχουν κατάμαυροι απ' τα δάκρυα από δώ κι από κεί ουρλιάζοντας σαν τα τσακάλια και σχίζοντας τα μάγουλά τους μέσα στον αδυσώπητο ίλιγγο της αποκάλυψης του πύρινου κενού της ζωής και στον εφιάλτη της υπέρβασης εκείνου του ορίου που την κάνει τόσο ανυπόφορη όσο και μια χούφτα αναμμένα κάρβουνα χωμένα μες στο στόμα,

γριές που ούτε κι αυτές οι ίδιες δεν ήξεραν να πούν την ηλικία τους και μεταφέρονταν σαν ιερά λείψανα προαιώνιων κι ανώνυμων αγίων πάνω στ' αυτοκίνητα, αντί να σηκώσουν το χέρι τους και να σταυροκοπηθούν ακούγοντας τις αγωνιώδεις εκκλήσεις του προέδρου της Δημοκρατίας, έφτυσαν στην παλάμη τους κι έκαναν όλες μαζί, κουνώντας με νόημα το κεφάλι, την κίνηση που κάνουν οι άντρες, μικροί και μεγάλοι, με το δεξί τους χέρι όταν θέλουν να δείξουν χωρίς λόγια πως κάποιον τον έχει βαρέσει η μαλακία στο κεφάλι. (...)

Δημήτρης Δημητριάδης, Πεθαίνω σα χώρα (έκδ. Σαιξπηρικόν, Θεσ/νίκη 2010, σσ. 13-15).

το πορφυρό φεγγάρι

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ

Μια δόση ψύχρας μες στη φθινοπωρινή βραδιά-
Βγήκα έξω,
και είδα το πορφυρό φεγγάρι να γέρνει σε έναν φράχτη
σαν ένας αγρότης με κοκκινισμένο πρόσωπο.
Δε στάθηκα να μιλήσω, μα κούνησα το κεφάλι,
και τριγύρω υπήρχαν τα μελαγχολικά αστέρια
με πρόσωπα λευκά σαν των παιδιών της πόλης.

Έζρα Πάουντ, 32 ποιήματα (εισαγ.-μτφρ.-σημ. Γιάννης Λειβαδάς, έκδ. Κουκούτσι, Αθήνα 2013, σ. 23).

δεν ήτανε να χορταστεί

Η ΕΙΚΟΝΑ

Μού μιλούν τα μάτια ετούτης της νεκρής,
γιατί η αγάπη που υπήρξε εδώ, δεν ήταν για σπατάλη,
Και ο πόθος που υπήρξε εδώ, δεν ήταν με φιλιά
να χορταστεί.
Μού μιλούν τα μάτια ετούτης της νέκρης.

Έζρα Πάουντ, 32 ποιήματα (εισαγ.-μτφρ.-σημ. Γιάννης Λειβαδάς, έκδ. Κουκούτσι, Αθήνα 2013, σ. 27).

γιαπωνέζικη χαρτοπετσέτα

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

Όση ώρα μιλούσαν για τη νέα ηθική
τα μάτια της με εξερευνούσαν.
Όταν σηκώθηκα να φύγω
τα δάχτυλά της είχαν υφή
γιαπωνέζικης χαρτοπετσέτας.

Έζρα Πάουντ, 32 ποιήματα (εισαγ.-μτφρ.-σημ. Γιάννης Λειβαδάς, έκδ. Κουκούτσι, Αθήνα 2013, σ. 45).

το όνομά σου σαν πρόφεραν

ΦΡΑΝΣΕΣΚΑ

Βγήκες από τη νύχτα
και είχες στα χέρια σου λουλούδια,
τώρα θα ξεπροβάλλεις απ' των ανθρώπων την αταξία,
από τον σάλο όσων λέγονται για σένα.

Εγώ που σ' έχω δεί ανάμεσα στα αρχέγονα πράγματα
αγρίεψα το όνομά σου σαν πρόφεραν
σε μέρη παρακατιανά.
Μακάρι τα παγωμένα κύματα το μυαλό μου να έπνιγαν,
και ο κόσμος να ξεραινόταν σαν πεσμένο φύλλο,
ή σαν πικραλίδα γεμάτη σπόρια και να παρασυρόταν
μακριά,
ώστε ξανά μονάχη
να σ' έβρισκα.

Έζρα Πάουντ, 32 ποιήματα (εισαγ.-μτφρ.-σημ. Γιάννης Λειβαδάς, έκδ. Κουκούτσι, Αθήνα 2013, σ. 25).

που ανοησίες ήταν

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ

Στάθηκα ακίνητος κι έγινα δέντρο μες στο δάσος,
γνωρίζοντας των άλλοτε ανείδωτων πραγμάτων
την αλήθεια-
Ήμουν το τόξο της Δάφνης και της βάγιας
και το ζευγάρωμα της βελανιδιάς με τη φτελιά
Κι ετούτο συνέβη ύστερα από την
αγαθή ικεσία στους θεούς, και μ' έφεραν εδώ
μες στης καρδιάς τους την εστία
ώστε αυτό το θαύμα να διαπράξουν.
Ωστόσο υπήρξα δέντρο μες στο δάσος
και πράγματα πολλά καινούργια κατανόησα
που ανοησίες ήταν
από παλιά στην κεφαλή μου θρασεμένες.

Έζρα Πάουντ,32 ποιήματα (εισαγ.-μτφρ.-σημ. Γιάννης Λειβαδάς, έκδ. Κουκούτσι, Αθήνα 2013, σ. 19).

κάποιοι ποιητές

FRATRES MINORES *

Με τα μυαλά να αιωρούνται πάνω από τους
όρχεις τους
κάποιοι ποιητές εδώ και στη Γαλλία
στενάζουν ακόμα για το κατεστημένο και φυσικό
γεγονός
που από παλιά εξάντλησε ο Οβίδιος.
Ουρλιάζουν. Παραπονιούνται με λεπτά
κι εξαντλημένα μέτρα
πως η σύσπαση τριών υπογαστρικών νεύρων
είναι ανίκανη να γεννήσει μία διαρκή Νιρβάνα.

Έζρα Πάουντ, 32 ποιήματα (εισαγ.-μτφρ.-σημ. Γιάννης Λειβαδάς, έκδ. Κουκούτσι, Αθήνα 2013, σ. 22).

-----
* «ελάσσονες αδελφοί», έτσι αποκαλούσε τους μαθητές του ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, ο οποίος έζησε μεταξύ 1181/2 και 1226 (-Σ.τ.Μ., ό.π., σ.70).

μέσα μας μονάχα

ΔΟΞΑ ΤΩ ΠΑΡΑΚΕΛΣΩ

«Αφού δεν είμαι πλέον άνθρωπος, γιατί να

προσποιούμαι ανθρωπότητα ή να φορώ το ντελικάτο

ρούχο;

Έχω γνωρίσει ανθρώπους και ανθρώπους, μα ούτε ένας

δεν ανέπτυξε ποτέ μια γνώση τόσο ελεύθερη, ή έγινε

ένα στοιχείο τόσο απλό όσο εγώ.

Η ομίχλη ξεχύνεται απ' τον καθρέφτη και κοιτάζω.

Ιδού! Ο κόσμος των σχημάτων σαρώνεται από κάτω -

Χαμός που υπό την ηρεμία μας γίνεται ορατός,

κι εμείς που γίναμε άμορφοι, υψωνόμαστε -

Ρευστά ακαθόριστα που άνθρωποι υπήρξαν,

μοιάζουμε τώρα σαν μια σειρά απ' αγάλματα, που γύρω

απ' την υπερυψωμένη βάση τους

κάποιο ποτάμι που υπερχείλισε κυλάει με μανία,

μέσα μας μονάχα το στοιχείο της ηρεμίας.»

Έζρα Πάουντ, 32 ποιήματα (εισαγ.-μτφρ.-σημ. Γιάννης Λειβαδάς, έκδ. Κουκούτσι, Αθήνα 2013, σ. 24).

σημαινόμενο του γένους υπάρχει διάφορα

Βασική θεωρία που κυριαρχεί σε όλη τη διάρκεια της ύπαρξης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας είναι ο συγχρονισμός της ίδρυσης [της] Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Αύγουστο [με] την παρουσία του Χριστού επί της γής. Η θεωρία αυτή υποστηρίζεται για πρώτη φορά από τον Μελίτωνα Σάρδεων [Βλ. Ευσέβιος Καισαρείας].

Συνυφασμένη με τη θεωρία αυτή είναι και η πίστη ότι η «ρωμαϊκή» εξουσία είναι αιώνια, με την έννοια ότι η κατάλυσή της θα σημάνει το τέλος του κόσμου και τη δεύτερη παρουσία του Χριστού επί της γής [Πρβλ. Κοσμάς Ινδικοπλεύστης: Θαρρών γαρ αποφαίνομαι ότι, ει και διά τας ημετέρας αμαρτίας προς παιδείαν ολίγον εχθροί βάρβαροι τη Ρωμανία επανίστανται, αλλά τη δυνάμει του διακρατούντος αήττητος διαμένει η βασιλεία].

Πάρις Γουναρίδης, Γένος Ρωμαίων: βυζαντινές και νεοελληνικές ερμηνείες (έκδ. 'Ιδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 1996, σσ. 11-12). 

-----

* Στον τίτλο του παρόντος φρασούλα του σοφού Νικηφόρου Βλεμμύδη από εγχειρίδιο λογικής που συνέταξε για τον αυτοκράτορα Ιωάννη Γ' Βατάτζη (ό.π., σ. 9). Και ο Ιωάννης Δαμασκηνός επιλέγει: «αδύνατον γαρ ρηθήναι γένος το μη περιέχον είδη» (Διαλεκτικά ι΄). Ο ίδιος.

τα μυστικά της ομορφιάς

Κάπου αλλού, ένα απόσπασμα κωμωδίας αποδεικνύει ότι οι γυναίκες ελαφρών ηθών δεν δίσταζαν να διαβιβάζουν από γενιά σε γενιά τα μυστικά της ομορφιάς:

«Μόλις βγάλουν τα δικά τους χρήματα, στρέφουν την προσοχή τους στα κορίτσια που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στο επάγγελμα. Τις αναμορφώνουν, τους αλλάζουν όψη.

Αυτή είναι πολύ κοντή; Φελλό στα παπούτσια της. Η άλλη είναι πολύ ψηλή; Κομψά πασουμάκια και το κεφάλι γερμένο προς τον ώμο, για να φαίνεται κοντύτερη. Αυτή εκεί δεν έχει περιφέρεια; Φουρό αμέσως και το κοινό θα μείνει άφωνο από τα ωραία της οπίσθια.

Είναι σαν τους άνδρες ηθοποιούς με τα πρόσθετα στήθη. Τις βάζουν να στέκονται στητές και να προκαλούν με τα μισοσηκωμένα τους φορέματα. Τα φρύδια τους είναι πολύ αραιά; Τους τα βάφουν με μαύρο χρώμα. Είναι πολύ σκουρόχρωμες; Τις πασπαλίζουν με πούδρα.

Εάν το δέρμα της εταίρας είναι πολύ λευκό, βάζει χρώμα. Εάν κάποιο μέρος του κορμιού της είναι όμορφο, το απογυμνώνει. 'Εχει ωραία δόντια; Θα προσπαθεί να γελάει συνέχεια, ώστε η συντροφιά της να θαυμάσει το στόμα της, που την κάνει τόσο περίφανη. Εάν δεν έχει διάθεση να γελάσει... κρατάει ανάμεσα στα χείλη ένα κλαδάκι μυρτιάς, ώστε να χαμογελάει είτε το θέλει είτε όχι».

('Αλεξις, απόσπασμα 18)

Bérénice Ceoffroy-Schneiter, Γυκαικείο Κάλλος (μτφρ. Ιω. Λεκκάκου, έκδ. 'Αγρα, Αθήνα 2005, σσ. 20-21). Ο 'Αλεξις υπήρξε «ποιητής της Μέσης Κωμωδίας που αναφέρεται και ως δάσκαλος ή θείος του Μένανδρου. 'Εζησε περίπου από το 372 ώς το 270 π.Χ. (Σ.τ.μ.)» (ό.π.).

ο πρόναος ούτος, ήτοι νάρθηξ

θα σού φέρω ένα πράσινο πανωφόρι από την Κίνα 

που θά 'χει πάνω κεντημένους δράκους, 

θα σού βάλω τα κατακόκκινα μεταξωτά βρακιά 

από το άγαλμα του Θείου Βρέφους 

στη Σάντα Μαρία Νοβέλα, 

για να μην πουν ότι μάς λείπει γούστο, 

ή πώς η οικογένεια δε βαστάει από μεγάλο σόι. *

στην Μονή Καισαριανής αναγράφεται

Ιστόρηται ο πρόναος ούτος, ήτοι νάρθηξ,

διά δαπάνης των προσδραμόντων τη Μονή

φόβω λοιμού

τη κραταιά χειρί της πανυμνήτου Τριάδος,

και σκέπη της Μακαρίας Παρθένου,

οίτινες εισίν, ο ευγενής και λογιώτατος Μπενιζέλος,

υιός Ιωάννου,

άμα ταις ευγενέσιν αδελφαίς και τη τεκούση,

και τη λοιπή αυτού συνοδεία,

επί ηγουμένου Ιεροθέου του σοφωτάτου ιερομονάχου,

διά χειρός δε Ιωάννου Υπάτου του εκ Πελοποννήσου.

'Ετει ΑΧΠΒ' μηνί Αυγούστω κ'

[Δηλαδή: Ιστορήθηκε αυτός ο πρόναος, δηλαδή ο νάρθηκας, με έξοδα αυτών οι οποίοι από το φόβο λοιμού προσέφυγαν στη Μονή με τη βοήθεια της παντοδύναμης και Πανυμνήτου Τριάδος και με την προστασία της Μακαρίας Παρθένου, δηλαδή του λογιότατου Μπενιζέλου, γιού του Ιωάννη, με τις ευγενείς στην καταγωγή αδελφές του και τη μητέρα του και την υπόλοιπη συνοδεία του, επί ηγουμένου Ιεροθέου, του σοφότατου ιερομονάχου, διά χειρός δε του Πελοποννήσιου Ιωάννη Υπάτου. 20 Αυγούστου του 1682].

Βυζαντινή Αθήνα, “Κτιτορικές επιγραφές ναών της Αθήνας” (έκδ. Δήμος Αθηναίων, Αθήνα 2004, σ. 81).


-----
 * Το motto εκ του 'Eζρα Πάουντ, 32 ποιήματα (εισαγ.-μτφρ.-σημ. Γ. Λειβαδάς, έκδ. Κουκούτσι, Αθήνα 2013, σσ. 40-41).

μεταθανάτια ζωή

Οι 'Ελληνες πίστευαν στη μεταθανάτια ζωή.

Το σώμα, κατά την αντίληψή τους, είναι θνητό ενώ η ψυχή αθάνατη. Αλλά την ψυχή δεν τη φαντάζονταν σαν κάτι άμορφο και άυλο. 'Οχι· η ψυχή είναι από αόρατη ύλη, που έχει το σχήμα του σώματος, από το οποίο κατά το θάνατο δραπετεύει. Το σώμα υποτάσσεται στον θάνατο, αλλά η ψυχή όχι· η ψυχή κατά τον 'Ομηρο είναι άφθαρτη και για το θάνατο απρόσιτο ον (Ιλιάδα, Ψ΄ 65).

Παρόλα αυτά, πραγματικός αληθινός άνθρωπος, δεν είναι ο ψυχικός άνθρωπος, αλλά ο σωματικός άνθρωπος, αυτός στην πραγματικότητα είναι ο πλήρης άνθρωπος [...]· η ψυχή είναι μόνο προσωποποίηση του υπαρκτού σωματικού ανθρώπου, είναι μόνον το είδωλον (Ιλιάδα, Ψ΄ 100. - Οδύσσεια, ε΄ 495. - ζ΄ 222). Ως σκιά κατοικεί λοιπόν η ψυχή στο σώμα, ως σκιά παρατείνει την ύπαρξή της και μετά το θάνατο του σώματος.

[...]

[στον Πλάτωνα όμως:] Η ψυχή καθοδηγεί το σώμα, όπως ο αμαξάς καθοδηγεί τους ίππους. Το σώμα κατά κάποιον τρόπο είναι το είδωλον της ψυχής, και όχι το αντίστροφο, όπως θεωρούσε ο 'Ομηρος.

Το σώμα είναι κακό, από το οποίο πρέπει να φυλαχθούμε, από το οποίο πρέπει να αμυνθούμε και πρέπει να το συγκρατήσουμε όσο το δυνατόν πιο σφικτά, ώστε η ψυχή μέσα του να αισθανθεί πιο ελεύθερη και πιο ανεξάρτητη.

αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Το σώμα υπό το φως της Αναστάσεως (έκδ. Χρόες, Αθήνα 2013, σσ. 64, 74).

θρησκεία της απελπισίας

Ο ζωροαστρισμός και ο μωαμεθανισμός είναι θρησκείες της ελπίδας, ο βουδισμός η θρησκεία της απελπισίας. 'Ολες οι δυστυχίες και οι πόνοι της ζωής πρέπει να περιφρονηθούν και να ανατεθούν στον Ορομάσδη (σημ. Αχούρα Μάσδα, ο πάνσοφος θεός του φωτός και κυβερνήτης του ουρανού στο ζωροαστρισμό) ή τον Αλλάχ· εκείνοι για όλα τα κακά που υπέμεινες θα σε ανταμείψουν με πολλαπλάσιο καλό, εάν όχι σ' αυτήν, τότε στην άλλη ζωή, η οποία είναι αιώνια, φωτεινή και με επίγνωση. 'Ετσι διδάσκουν οι πρώτες δύο θρησκείες. Οι βουδιστές αντίθετα, διδάσκουν ότι η ευτυχία επιτυγχάνεται μόνο με την κατανόηση της απόλυτης μηδαμινότητας και με τη συνειδητοποίηση της πλάνης αυτής της ζωής, της περιφρόνησης ολόκληρης της ύπαρξης, με την απάθεια προς τον πόνο, τη χαρά και τελικά με τον αιώνιο ύπνο της νιρβάνα. [..]

αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Το σώμα υπό το φως της Αναστάσεως (έκδ. Χρόες, Αθήνα 2013, σ. 26).

απόλαυση των επιγείων αγαθών

Εκείνος που δεν έχει και δε μπορεί να απολαύσει τα επίγεια αγαθά, είναι τιμωρημένος και καταραμένος από το Θεό.

[...]

Ο Θεός δεν απαγόρευε την απόλαυση των επιγείων αγαθών, παρά μόνο όταν η απόλαυση κάποιων ανθρώπων έφθανε στο να ζημιώνει τους άλλους ή στην υποτίμησή Του.

Ο Δαβίδ είχε όσες γυναίκες ήθελε και ο Θεός δεν τον τιμώρησε γι' αυτό, αλλά όταν ο Δαβίδ προκάλεσε το θάνατο του στρατιώτη του, για να τού πάρει τη μόνη γυναίκα που είχε, ο Θεός τον τιμωρεί ανελέητα (Β΄ Βασ. ια΄-ιβ΄).

Ο Σολομών είχε τόσες γυναίκες, όσες χίλιοι μονογαμικοί χριστιανοί βασιλιάδες και ο Θεός δεν τον τιμώρησε γι' αυτό, αλλά όταν αυτές οι γυναίκες του σοφού βασιλιά έπαψαν να είναι από το λαό του -ενάντια στο νόμο– αλλά ήταν κόρες αλλόπιστες που αποξένωσαν την καρδιά του βασιλιά από τον Γιαχβέ και προσκύνησε την Αστάρτη και τον Μολώχ, τότε ο Θεός τον τιμώρησε (Γ΄ Βασ. ια΄).

Η απόλαυση του Δαβίδ έφθασε μέχρι τη βλάβη που προξένησε στον πλησίον του, η απόλαυση του Σολομώντος έφθασε στην περιφρόνηση στον Γιαχβέ, και στις δύο περιπτώσεις, λοιπόν, ο Θεός τιμώρησε την άδικη απόλαυση και όχι την απόλαυση ως τέτοια, τιμώρησε την αντιθεϊκή δαιμονική πράξη.

αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Το σώμα υπό το φως της Αναστάσεως (έκδ. Χρόες, Αθήνα 2013, σσ. 42, 43-44).

η διάκριση του καλού και του κακού

Ως προς την διάκριση του καλού και του κακού σ' αυτήν τη ζωή, οι 'Ελληνες συμφωνούν πλήρως με τους Εβραίους, δηλαδή ότι είναι καλό να ζείς πολύ, ότι είναι κακό να πεθαίνεις νωρίς, ότι είναι καλό να είσαι πλούσιος, ότι είναι κακό να είσαι φτωχός, ότι είναι καλό να είσαι υγιής, κακό να είσαι ασθενής, ότι είναι καλό η ομορφιά και η δύναμη, κακό η αδυναμία και η ασχήμια, ότι είναι καλό να είσαι σοφός, κακό να είσαι [άφρων] ή τρελός.

Και σ' αυτό συμφωνούν οι 'Ελληνες με τους Εβραίους, ότι όλα τα επίγεια αγαθά είναι “άνωθεν”, από τους θεούς ως “επιβράβευση”, και όλα τα κακά, από την ίδια πηγή ως τιμωρία.

Είναι κακό να μην έχεις απογόνους· αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σημείο στο οποίο συμφωνούν και οι δύο κατά τα άλλα πολύ διαφορετικοί λαοί. Η στειρότητα αποτελούσε λόγο για τη διάλυση του γάμου στους νόμους του Λυκούργου, ενώ η αγαμία τιμωρείται ως παράβαση και στους 'Ελληνες και στους Ρωμαίους [...]. 'Ιδιος νόμος και στους αρχαίους Ινδούς [...]. Ο νόμος του Λυκούργου αφαιρούσε όλα τα δικαιώματα του πολίτη που δεν παντρεύεται. Η πολυτεκνία στα μάτια των αρχαίων Ελλήνων ήταν το μεγαλύτερο αγαθό, η ατεκνία ήταν μέγιστη δυστυχία.

Η πολύτεκνη Νιόβη προκάλεσε το φθόνο και των θεών και των ανθρώπων εναντίον της. Ο πατέρας του ένδοξου Λεωνίδα, ο Αναξανδρίδας, παντρεύτηκε και δεύτερη γυναίκα, επειδή η πρώτη δεν μπορούσε να γεννήσει παιδιά. Παρόμοια περίπτωση με αυτή του Αβραάμ.

αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Το σώμα υπό το φως της Αναστάσεως (έκδ. Χρόες, Αθήνα 2013, σ. 63-64).

ο θείος φωτισμός

Στην αρχή της πνευματικής ζωής ο αγωνιζόμενος διώχνει τους κακούς λογισμούς με την μελέτη την πνευματική, την αδιάλειπτη προσευχή και την φιλότιμη άσκηση. Μετά έρχονται πια όλο καλοί λογισμοί. Αργότερα σταματάνε και οι καλοί λογισμοί και νιώθει ένα άδειασμα, και μετά έρχεται ο θείος φωτισμός στον άνθρωπο.

γέροντος Παϊσίου του οσίου, Αγιορείται Πατέρες και Αγιορείτικα (Ι.Ησυχ, Ευαγγ. Ιω., Σουρωτή Θεσ/νίκης 1994 (3η), σ. 151).