Uitgangspunten

Voor het Humanistisch Verbond draagt het accepteren van de eindigheid van het leven bij aan de waardigheid ervan. Het streven naar een goed levenseinde op basis van de zelfbeschikking van het individu past expliciet binnen de humanistische levensbeschouwing.

Ruimte voor zorgvuldige afsluiting

Het Humanistisch Verbond wenst iedereen een lang en gelukkig leven met een rustige, liefst natuurlijke dood. Maar wat als mensen ernstig menen dat de kwaliteit van hun leven onomkeerbaar zo slecht of afgenomen is dat het leven niet meer waardig geleefd kan worden? Het Humanistisch Verbond bepleit dat er dan ruimte moet zijn het leven op zorgvuldige wijze af te (laten) sluiten.


Recht op leven, plicht tot leven

Niemand heeft ooit zelf om het leven gevraagd. Eenmaal geboren kennen we de mens ‘recht op leven’ toe. Een moreel hoogstaand ideaal. Maar gaat dit recht zo ver dat we er ook een ‘plicht tot leven’ aan verbinden? Of laten we elkaar ruimte om zelf te bepalen tot hoever? Het Humanistisch Verbond is van mening dat zelfbeschikking, het maken van eigen keuzes, de kwaliteit van leven kan bevorderen. Dit betekent dat ook een beslissing om niet verder te willen leven in principe aan mensen zelf is. Verantwoord met dit beginsel omgaan houdt wel in dat wie het levenseinde overweegt ook de belangen van anderen (partner, kinderen, vrienden) daarin betrekt.


Leven als intrinsiek waardevol

Niemand wil dat het mensen die het heel moeilijk hebben te gemakkelijk wordt gemaakt een besluit te nemen waarop niet kan worden teruggekomen. Humanisten vinden het leven op zichzelf van grote waarde. Zij oriënteren zich niet op een leven na de dood en streven daarom naar een mooi en zinvol leven, hier en nu. Maar al zien humanisten het leven als intrinsiek waardevol, het is aan iedere individuele mens zelf om zijn/haar leven vorm te geven en in laatste instantie de duur ervan te bepalen.


Verantwoordelijkheid voor goede zorg

Wij zijn als samenleving verantwoordelijk voor een goede zorg en begeleiding van iedereen die moeite heeft met het leven. We moeten ons inspannen om de kwaliteit van leven van ouderen, psychiatrisch patiënten, zieken en anderen hoog te houden. Maar voor wie, na grondig zelfonderzoek en ondanks professionele ondersteuning voor zingevingsvragen en levenskwaliteit, het eigen voortleven, ongeacht de reden, als zinloos ervaart, bepleit het Humanistisch Verbond de ruimte om het leven op waardige wijze te kunnen afsluiten. Omdat menswaardigheid boven lengte van het leven gaat. En dan is het van belang dat er respect is voor heel persoonlijke eigen keuzes en dat er ook goede hulp is bij het sterven. En dat we mensen niet in de kou laten staan.


Zelfbeschikking en autonomie bij het levenseinde

Daarom stelt het Humanistisch Verbond de principiële vraag aan de orde of middelen voor een zelfgekozen dood onder de nodige zorgvuldigheidseisen beschikbaar mogen komen, en of hulp bij zelfdoding wettelijk geoorloofd kan zijn. Zelfbeschikking en autonomie en de regie hebben en houden over het eigen leven zijn voor humanisten belangrijke ingrediënten voor een waardig leven, en dus evenzeer voor het levenseinde. Ook het voor elkaar zorgen is een belangrijke humanistische waarde. Essentieel voor goede zorg is het serieus nemen van de ander. Dat geldt ook bij een doodswens.


Rol voor humanistisch geestelijk verzorgers

Het Humanistisch Verbond beseft dat de autonomie van het individu nooit helemaal los staat van sociale relaties en omgevingsfactoren. Het recht op een zelfgekozen dood mag nooit een plicht tot een keuze voor de dood worden onder druk van de omgeving of door omstandigheden die verbeterd zouden kunnen worden. Ook het feit dat mensen in onze cultuur slecht kunnen omgaan met kwetsbaarheid en afhankelijkheid verdient aandacht. Het Verbond vindt het mede daarom essentieel dat een doodswens goed besproken wordt met professionele hulpverleners zoals humanistisch geestelijk verzorgers. Zo kan een zorgvuldige afweging gemaakt worden. Waarbij ook mogelijke alternatieven aan bod komen om verbetering in de omstandigheden aan te brengen. Wie niettemin welbewust kiest voor de dood moet daarin gerespecteerd en niet alleen gelaten worden.


Hulpvragen

Het Humanistisch Verbond meent dat nu te veel mensen niet de hulp krijgen die zij wensen. In dit webdossier wordt dan ook uitgebreid ingegaan op de situatie van mensen die buiten de boot vallen. Drie soorten hulpvragen kunnen worden onderscheiden: vrijwillige levensbeëindiging vanwege ‘voltooid leven’, vrijwillige levensbeëindiging vanwege ernstig psychisch lijden en levensbeëindiging omwille van de waardigheid bij wilsonbekwamen (zoals verstandelijk gehandicapten en personen met progressieve dementieklachten).