της Μαρίνας Γαλανού
«Η πρώτη ερώτηση που συνήθως τίθεται σε νέους γονείς είναι: Κορίτσι ή αγόρι; Υπάρχει μια θαυμάσια απάντηση που μπορούμε να δώσουμε: Δεν ξέρουμε· δεν μας το είπε ακόμη» (Kate Bornstein, Gender Outlaws, 1994)
Συνήθως τα απλά ερωτήματα έχουν απλές, προφανείς απαντήσεις. Στην εποχή μας, που η μάχη των αριθμών απέναντι στον άνθρωπο δείχνει να κορυφώνεται, τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι το μέτρο που μπορεί να δείξει και να αντιπαρατάξει τις αντιστάσεις της κοινωνίας μας. Η Κέιτ Μπορνστάιν, συγγραφέας και περφόρμερ, ακούραστη τρανς ακτιβίστρια, θέτει με ευφυή τρόπο την κοινωνική διάσταση του φύλου, πέρα από την έννοια του βιολογικού φύλου: την ταυτότητα φύλου.
Ο όρος ταυτότητα φύλου μας προσφέρει τη δυνατότητα να καταλάβουμε ότι το φύλο με το οποίο καταγράφεται ένα νήπιο στη γέννησή του ενδέχεται να μην αντιστοιχεί με την κοινωνική έκφραση του φύλου του όταν αυτό μεγαλώνει. Αναφέρεται δηλαδή στην ατομική και εσωτερική εμπειρία του φύλου, η οποία μπορεί να μη βρίσκεται σε ευθεία αντιστοιχία με το φύλο με το οποίο γεννιέται· εσωκλείει την προσωπική αίσθηση του σώματος και του φύλου, και τούτο μπορεί να εκφραστεί στο ντύσιμο, τον τρόπο ομιλίας, τους τρόπους συμπεριφοράς.
Όπως περιγράφει άριστα ο πρώην Επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Τόμας Χάμαρμπεργκ: «Η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των διεμφυλικών ατόμων σε μεγάλο βαθμό περιφρονείται, δεν επιδεικνύεται ενδιαφέρον, παρόλο που τα προβλήματά τους είναι πολύ σοβαρά και συναντώνται μόνο σ' αυτή την ομάδα. Τα διεμφυλικά άτομα αντιμετωπίζουν στο μέγιστο διακρίσεις, μισαλλοδοξία και απερίφραστη βία. Τα βασικά τους ανθρώπινα δικαιώματα καταστρατηγούνται, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στη ζωή, του δικαιώματος στη φυσική τους ακεραιότητα και αξιοπρέπεια, του δικαιώματος στην υγεία».
«Gender Outlaws» τιτλοφορεί το βιβλίο της η Μπορνσρτάιν. Και, τουλάχιστον για τη χώρα μας, ο τίτλος περιγράφει με σαφή και συνεκτικό τρόπο την κατάσταση των τρανς ατόμων, καθώς στην Ελλάδα τα τρανς άτομα είναι ανύπαρκτα στο δικαιικό σύστημα. Ή μάλλον, για να είμαστε ακριβείς, μετά την πρόσφατη ψήφιση σχετικού άρθρου που αφορά τις πράξεις μίσους, κάτι δείχνει να αλλάζει.
«Η τέλεση πράξης από μίσος εθνοτικό, φυλετικό, θρησκευτικό ή μίσος λόγω διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου κατά του παθόντος συνιστά επιβαρυντική περίσταση και η ποινή δεν αναστέλλεται».
Πρόκειται για το άρθρο 66 του νόμου «Περί εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις». Στο Κεφάλαιο Γ΄, τροποποιείται το άρθρο 79 του Ποινικού Κώδικα (δεύτερο εδάφιο της περίπτωσης δ΄, παρ. 3) που αφορά τα εγκλήματα μίσους. Το άρθρο ψηφίστηκε στις 6 Μαρτίου, με τη σημαντική συνδρομή των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Αφροδίτης Σταμπουλή και Βασιλικής Κατριβάνου, που έθεσαν το ζήτημα της προσθήκης της ταυτότητας φύλου σε όλες τις συνεδριάσεις της αρμόδιας Επιτροπής της Βουλής και στην Ολομέλεια, αλλά και της βουλευτού της Δημοκρατικής Αριστεράς Μαρίας Ρεπούση, που κατέθεσε σχετική τροπολογία.
Παρότι, όπως ορθά επεσήμανε κατ' επανάληψη η Β. Κατριβάνου, το βήμα παραμένει δειλό, καθώς λείπει από το νομοθέτημα διάταξη για την προστασία των θυμάτων εγκληματικών πράξεων και παρότι αφαιρέθηκε από την αρχική πρόταση το αμετάκλητο της ποινής, το άρθρο σηματοδοτεί μια ιστορική ημέρα για την τρανς κοινότητα στην χώρα μας, αφού είναι η πρώτη φορά που ενσωματώνεται η ταυτότητα φύλου στο ελληνικό δικαιικό σύστημα. Επόμενοι σταθμοί, η νομοθεσία για τη ρητορική μίσους, κατά των διακρίσεων και --κυρίως-- η δυνατότητα αλλαγής των εγγράφων των διεμφυλικών ατόμων χωρίς ιατρικές προϋποθέσεις.
Αποτελεί όμως ένα πρώτο βήμα, μια πρώτη μικρή νίκη, και το τρανς κίνημα οφείλει να κτίσει πάνω σ' αυτή, στον δρόμο για την κατάκτηση της πλήρους ενσωμάτωσης και ισονομίας για τα τρανς άτομα, υπερνικώντας τις προκαταλήψεις και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
«Τα τρανς δικαιώματα αποτελούν το κατεξοχήν θέμα των κοινωνικών δικαιωμάτων της εποχής μας», είπε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, λίγους μήνες πριν, συμμετέχοντας σε εκδήλωση της lgbt κοινότητας. Είναι όμως μια μάχη που η τρανς κοινότητα πρέπει δώσει όχι μόνο στο επίπεδο νομοθεσίας, αλλά και στο επίπεδο της κοινωνίας.
Η Μαρίνα Γαλανού είναι πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), αναγνωρισμένης συλλογικότητας για τα τρανς δικαιώματα και ιδιοκτήτρια των εκδόσεων Πολύχρωμος Πλανήτης (LGBT εκδόσεις-βιβλιοπωλείο).
Σχόλια και συζήτηση για το άρθρο στο ιστολόγιο των Ενθεμάτων
