Zabezpieczenie kredytów. Dobry kredytobiorca to taki, który daje bankowi „gwarancje” spłaty zaciągniętego kredytu. To klient wiarygodny (uczciwy), który będzie się starał dotrzymać warunków umowy kredytowej, wiąże się to w terminową obsługą kredytu. Klient, który posiada zdolność kredytową zatem daje bankowi pewność, że udzielony kredyt nie będzie destruktywnie wpływał na budżet klienta.
Zabezpieczenie kredytów — wstęp
Temat zabezpieczenie kredytów jest tematem niezwykle ważnym. Z jednej strony bank chce mieć pewność, że w przypadku problemów ze spłatą kredytu będzie mógł w inny sposób odzyskać zainwestowane pieniądze, z drugiej strony zabezpieczenie kredytu dla nas czyli potencjalnych kredytobiorców wiąże się z dodatkowymi kosztami.
Udzielając kredytu bank zakłada, że należność zostanie spłacona przez klienta zgodnie z zawartą umową. Na początku współpracy bank musi się dowiedzieć z jakich środków klient będzie spłacał zobowiązanie i czy nie występuje zagrożenie utraty źródła dochodów.
Istotne jest również przeznaczenie środków uzyskanych z kredytów. Należy przy tym pamiętać, że kredyty na cele konsumpcyjne zawsze niosą za sobą większe ryzyko, bo środki te nie są przeznaczone na generowanie dochodów kredytobiorcy.
Banki są zobowiązane do prowadzenia bezpiecznej polityki kredytowej bowiem w akcji pożyczkowej korzystają z pieniędzy swoich depozytariuszy. Zmniejszeniu ryzyka ekspozycji kredytowej służą możliwości zabezpieczenia kredytu.
Rodzaj takiego zabezpieczenia bank ustala po ocenie ryzyka, które wiąże się z konkretnym rodzajem kredytu, wielkością należności, czasu trwania, przeznaczeniem. Bank nie może uzależnić możliwości odzyskania należności od wielkości zabezpieczenia. Egzekucja z zabezpieczenia jest kosztem dla banku i może to się wiązać ze stratami.
Pamiętaj, zabezpieczenie kredytu nie jest alternatywne do zdolności kredytowej.
1. Zabezpieczenie kredytów a zdolność kredytowa
Bez zdolności kredytowej i wiarygodności klient nie uzyska kredytu, zabezpieczenie kredytu jest elementem obniżającym ryzyko banku. Ustalając z klientem formę zabezpieczenia bank bierze pod uwagę:
Wysokość kredytu i czas spłaty
Sytuację ekonomiczną klienta i status prawny klienta (ocenia źródło dochodów)
Określa ryzyko związane ze spłatą
Można dokonać podziału prawnych zabezpieczeń kredytu na osobiste i rzeczowe.
2. Rodzaje zabezpieczeń – zabezpieczenie rzeczowe
Zabezpieczenie rzeczowe to zabezpieczenie na składnikach majątku kredytobiorcy. Należą do nich:
Blokada środków na rachunku bankowym
Bank może zobowiązać kredytobiorcę do utrzymania środków na rachunku w wielkości ustalonej w umowie. Klient może wskazać swój rachunek oszczędnościowy, lokaty lub rachunek poręczyciela, osoby trzeciej i udzielić pełnomocnictwa dla banku, aby ten w razie potrzeby (tylko w sytuacji, gdy klient przestanie spłacać kredyt) mógł zaspokoić swoje roszczenie z takich rachunków
Zastaw rejestrowy
Zastaw rejestrowany może być dokonany na ruchomych elementach majątku klienta (np. biżuteria, złoto, obrazy, samochody, maszyny) lub na zbywalnych prawach majątku: papiery wartościowe akcje, obligacje, bony skarbowe, udziały w spółkach i inne. Umowa zastawu rejestrowego musi być zawarta na piśmie (pod rygorem nieważności) i wpisana do rejestru zastawów w sądzie rejonowym.
Prowadzony rejestr zastawów eliminuje możliwość wielokrotnego zastawiania tego samego przedmiotu. Po spłaceniu kredytu należy zadbać o zwolnienie przedmiotu i skreślenie z rejestru. Z zastawem rejestrowym spotykamy się najczęściej, gdy chcemy skredytować zakup samochodu. Zakup samochodu używanego winien być poprzedzony kontrolą czy auto nie jest „zastawione”.
Zastaw na zasadach ogólnych
Zastawu na zasadach ogólnych dokonujemy poprzez zawarcie umowy klienta z bankiem, w której to umowie zobowiązujemy się do wydania w zastaw zbywalnych rzeczy ruchomych lub prawa.
Pamiętaj, zastaw może być wykonany tylko na rzeczach, które występują w obrocie i można określić ich wartość.
Przewłaszczenie na zabezpieczenie
Przewłaszczenie na zabezpieczenie jest to rodzaj umowy banku z klientem w, której klient przenosi na bank własność rzeczy ruchomej. Przewłaszczona rzecz może być za zgodą banku użytkowana przez kredytobiorcę. Z tą formą zabezpieczenia klient najczęściej spotyka się przy zakupie samochodu na kredyt.
Skutecznie przewłaszczona rzecz na skutecznie wpisaną w dokumentacji informację o przeniesieniu własności na bank. W przypadku kredytowanego zakupu auta współwłaściciel czyli bank jest wpisany do dowodu rejestracyjnego. Przewłaszczenie bardzo często kojarzone jest z koniecznością dodatkowego ubezpieczenia rzeczy.
Hipoteka
Hipoteka stanowi prawne zabezpieczenie na nieruchomości. Nie ma znaczenia czy nieruchomość należy do klienta czy osoby trzeciej. Do powstania zabezpieczenia hipotecznego niezbędne jest dokonanie wpisu w księgach wieczystych. Nieruchomość, która ma stanowić zabezpieczenie musi posiadać założoną księgę wieczystą.
Przed dokonaniem wpisu klient zobowiązany jest udostępnić bankowi aktualny wypis z ksiąg wieczystych. Od czasu uruchomienia możliwości sprawdzania ksiąg wieczystych online sam bank może dokonać takiej kontroli, bowiem rejestr jest powszechnie dostępny w Internecie. Inną sprawą jest wycena nieruchomości.
Jeśli hipoteka zabezpiecza pożyczkę o wartości znacznie mniejszej niż rynkowa średnia cena nieruchomości, wówczas bank dokonuje szacunkowej wyceny nieruchomości. Bank może również wyznaczyć rzeczoznawcę, który wycenia nieruchomość w cenach tzw. odtworzeniowych.
W ramach zabezpieczenia hipotecznego rozróżniamy: hipotekę zwykłą i hipotekę kaucyjną lub obie te formy jednocześnie. Przyjęło się, że hipoteka zwykła to zapis, który wprost dotyczy wielkości wierzytelności a na zapisach hipoteki kaucyjnej bank wprowadza wielkość kredytu, odsetki, prowizje i ewentualne przyszłe koszty, które mogą np. wynikać ze wzrostu stóp procentowych.
3. Rodzaje zabezpieczeń – zabezpieczenie osobiste
Przez zabezpieczenia osobiste rozumiemy osobistą odpowiedzialność osoby, która daje zabezpieczenie. Osoba taka odpowiada całym swoim majątkiem. Są to poręczenia, gwarancje, weksle. Przed ustanowieniem tego zabezpieczenia bank dokonuje analizy sytuacji ekonomicznej osoby wskazanej pod względem możliwości przejęcia długu do spłaty.
Poręczenie według prawa cywilnego
Poręczenie według prawa cywilnego jest to umowa, w której poręczyciel zobowiązuje się spłacić dług jeśli główny kredytobiorca nie wywiązuje się ze spłaty kredytu. Bank informuje poręczyciela o opóźnieniach w spłacie kredytu. Należy pamiętać, że osoba występująca jako poręczyciel musi posiadać zdolność kredytową oraz nienaganną historię kredytową.
Poręczyciel jest wpisywany do Bakowej Informacji Kredytowej (BIK). Jeśli poręczyciel ma ustanowiona wspólność majątkową to wymagana jest również zgoda współmałżonka. Podpisy na poręczeniu poręczyciele składają w obecności pracownika banku. Możliwe jest dostarczenie dokumentów poręczyciela z podpisami potwierdzonymi notarialnie.
Weksel jako zabezpieczenie kredytu
Kolejny rodzajem zabezpieczenia jest weksel. Dość skomplikowany papier, któremu poświecono całą ustawę. W polskim prawie zasady wystawiania i obrotu wekslami reguluje Prawo wekslowe z 1936 roku.
Od 2007 roku nie ma jednolitego wzoru weksla wg prawa wekslowego. Dla ważności weksla musi on zawierać: słowo „weksel”, bezwarunkowe polecenie zapłaty, imię i nazwisko osoby, która ma zapłacić, kwota, miejsce i czas zapłaty, nazwisko osoby na rzecz, której ma nastąpić zapłata, podpis wystawce weksla.
Do dalszej analizy przyjmiemy weksel, z którym spotykamy się najczęściej w bankach. Zapłata weksla polega na zapłaceniu sumy wekslowej w oznaczonym czasie po okazaniu weksla. Po zapłacie można żądać zwrotu weksla. Jeśli wystawca weksla nie zapłaci sumy wekslowej po okazaniu, można dochodzić roszczenia na drodze sądowej.
4. Czym jest weksel i jakie skutki wiążą się z jej podpisaniem?
Weksel jest papierem wartościowym sporządzonym wg prawa wekslowego ze ściśle określoną formą. Weksel to bezwarunkowe zobowiązanie się jego wystawcy do zapłacenia określonej kwoty pieniędzy w określonym czasie i miejscu. Podpisujący weksel przyjmuje na siebie odpowiedzialność bezwarunkową do spełnienia.
Osoba posiadająca weksel może domagać się jego zapłaty od wystawcy. Właściciel weksla może przenosić prawa z weksla czyli może zbyć weksel chyba, że weksel posiada zastrzeżenie w treści „nie na zlecenie". Weksel konsumencki jako zabezpieczenie kredytu powinien posiadać taką klauzulę, która zabezpiecza klienta przed zbyciem weksla (indosowaniem) czyli tym samym zabezpiecza klienta przed sprzedażą jego długu.
Weksel własny
Osoba podpisująca weksel własny zobowiązuje się do jego spłaty. Z punktu widzenia wierzyciela osoba, pomimo, że na wekslu nie określa się przyczyny jego wystawienia, ma pełne prawo do żądania jego spełnienia i sąd w procesie nakazowym nie będzie dochodził przyczyn i okoliczności jego wystawienia.
Weksel stanowi wygodną i tanią formę zabezpieczenia pożyczek lub kredytów. Weksel najczęściej wykorzystuje się jako zabezpieczenie wierzytelności lub naprawę szkód. W takich przypadkach mamy do czynienia z tzw. wekslem in blanco.
Weksel In blanco nie ma wypisanej sumy wekslowej, a do uzupełnienia weksla jest upoważniona osoba lub instytucja, która ten weksel otrzymała. Upoważnienie do wypełnienia weksla występuje w postaci deklaracji wekslowej, gdzie powinny się znaleźć wszystkie niezbędne dane do uzupełnienia weksla, na jakie godzi się jego wystawca.
Złożenie takiej deklaracji nie jest warunkiem ważności weksla, porządkuje jedynie porozumienie między bankiem a klientem. Weksel jak już wiemy jest papierem wartościowym i jako taki wymaga należytego zabezpieczenia i przechowywania. Po spłacie kredytu zabezpieczonego wekslem klient powinien domagać się jego zwrotu lub protokołu jego zniszczenia.
5. Pozostałe zabezpieczenia kredytu
Poręczenie wekslowe
Poręczenie wekslowe to rodzaj wzmocnienia weksla, bowiem poręczyciel wekslowy odpowiada solidarnie za zobowiązanie wystawcy weksla. Na wekslu wpisujemy słowo „poręczam" wraz z podpisem. Jeśli poręczenie dotyczy weksla In blanco często wypełnia się deklarację poręczyciela, gdzie określa się porozumienie i uzgadnia warunki dotyczące sytuacji, gdy nastąpi roszczenie z weksla.
Przystąpienie do długu
Przystąpienie do długu to stosunkowo rzadko stosowane zabezpieczenie kredytów, polega na „dopuszczeniu” za zgodą stron „osoby trzeciej” do umowy kredytowej, która solidarnie z kredytobiorcą odpowiada za zobowiązanie
Przejęcie długu
Przejęcie długu polega na zwolnieniu z długu kredytobiorcy na rzecz osoby trzeciej. Przejęcie długu może nastąpić wówczas, gdy przedmiot (ruchomość lub nieruchomość), który chcemy zbyć wraz z kredytem, na nim jest zabezpieczony.
Cesja
Cesja czyli przelew wierzytelności. Cesja praw np. z polisy ubezpieczeniowej na rzecz kredytodawcy. Mieszkanie czy samochód musi być zgodnie z zawartą umowa kredytową ubezpieczony od następstw nieszczęśliwych wypadków. Cesja praw zabezpiecza wszelkie zdarzenia, które mogą wpłynąć na obniżenie wartości przedmiotu kredytowanego. Wypłaty z polis ograniczają ryzyko kredytodawcy.
