Język jest bytem żywym: rodzi się w konkretnych warunkach potrzeb komunikacyjnych, posiada swoje cechy odrębne, zmienia się, kształtuje, upodabnia do innych języków, wreszcie – starzeje. Słowa powstają i przemijają, mają swoje okresy mody i popularności – oraz czasy upadku i zapomnienia. Jak gwiazdy show businessu (szołbiznesu?).Język polski ma również swoją historię, związaną z rozwojem języka europejskiego w ogóle, a dialektów słowiańskich w szczególności. Poniżej – krótkie zestawienie wpływów języków obcych na naszą mowę ojczystą. Ku pamięci i dla zachowania tożsamości językowej.
okres | fakty historyczne | wpływy | sfera języka | przykłady |
X – XII w. | Przyjęcie chrześcijaństwa | łacina | liturgia, szkolnictwo | bierzmowanie, chrzest, żak, kościół, krzyż, msza, ołtarz, opat, pacierz, papież, przeor |
XIII w. | Po najazdach tatarskich – osadnictwo niem, rozwój miast i handlu | język niemiecki | nazwy urzędów miejskich; nazwy rzemieślnicze | sołtys, wójt, gmina, rada, plac, ratusz, rynek, fara, spichlerz, płatnerz, rymarz, ślusarz, warsztat |
XI – XIV w. | Związki polityczne | język czeski | różne | błahy, harce, hańba, hardy, hojny, hrabia, obywatel |
XVI | Zainteresowanie kulturą antyku | łacina | oświata | arkusz, atrament, bibuła, dekret, linia, suma, testament, wizytacja |
XVI w. | Małżeństwo pol. króla z Boną Sforzą | język włoski |
sztuka renesansu włoskiego: architektura, muzyka, teatr; kulinaria; |
fraszka, willa, altana, bas, balet, sopran, tenor, szparagi, kalafior, kalarepa, kapusta, sałata, sztylet, szpada, pawęż |
XVII w. | Panowanie Stefana Batorego | język węgierski | militaria; ubiór | hajduk, pachołek, hejnał, rokosz, orszak, szereg, kontusz, kita |
XV-XVII w. | Po unii z Litwą | język ruski, ukraiński | różne | kniaź, czereda, czereśnia, czeremcha, hoży, hultaj, hreczka, hreczkosiej, rozhowor |
XVII w. | Wojny i sojusze | wpływy tatarskie | wojskowość, hodowla koni | czambuł, buńczuk, kańczug, orda, nahajka, całun, jasyr, bohater, bachmat bułany, gniady, kary, rumak |
XVII w. | Królowe – Francuzki: Maria Ludwika, Marysieńka Sobieska | język francuski | język elity dworskiej, język teatru, kultury | afisz, aleja, ambaras, awans, awangarda, awantura, bagatela, balkon, batalion, buduar, fotel, fryzjer, gabinet, konsekwencja, magazyn, maniera, perfumy, salon, spryt, suterena, szosa, restauracja, toaleta, wazon |
XIX w. | Rozwój cywilizac., rewolucja komunikacyjna | język angielski | sport, żegluga, komunikacja | boks, brydż, mecz, sport, sprinter, slalom, skuter, szyper, skwer; telefon, telegraf |
XX w. | Procesy globalizacji, rozwój technologiczny | język amerykański | rozwój nauki, nowe technologie, instytucje i stanowiska | dżinsy, jazz, komputer, interfejs, menedżer, lifting, firma konsultingowa |