Η συγχώνευση στις κεφαλαιουχικές εταιρίες

Η διαδικασία συγχώνευσης των ΕΠΕ προβλέπεται στα άρ. 54 επ. του ν. 3190/1955, ενώ η διαδικασία συγχώνευσης των ΑΕ προβλέπεται στα άρ. 68 επ. του ν. 2190/1920. Σε γενικές γραμμές η συγχώνευση μπορεί να γίνει

• με την ίδρυση νέας εταιρίας, μέσω της μεταβίβασης της περιουσίας δύο ή περισσοτέρων εταιριών ως ενιαίο σύνολο σε μια νέα εταιρία που ιδρύεται από τις ίδιες, ή
• με την απορρόφηση του συνόλου της περιουσίας μιας ή περισσοτέρων εταιριών (απορροφουμένων) σε μια άλλη υφιστάμενη εταιρία (απορροφούσα).

Με τη συγχώνευση μεταβιβάζει, συνεπώς, μια εταιρία ολόκληρη την περιουσία της είτε σε άλλη, ήδη υφιστάμενη, εταιρία, είτε σε εταιρία που ιδρύεται για πρώτη φορά.

Η συγχώνευση στην περίπτωση της ΕΠΕ απαιτεί σύμφωνα με το άρ. 54 ν. 3190/1955 αποφάσεις των εταίρων των εμπλεκομένων εταιριών με πλειοψηφία 3/4. Η συγχώνευση μπορεί να ολοκληρωθεί δύο μήνες μετά τη δημοσίευση της απόφασης και εφόσον ουδείς δανειστής των εταιριών διατυπώσει σχετικές επιφυλάξεις. Κατά το άρ. 55 του ν. 3190/1955 απαιτείται συμβολαιογραφική σύμβαση συγχώνευσης μεταξύ των εταιριών, στην οποία πρέπει να περιέχονται τα ουσιώδη στοιχεία του νόμου περί ΕΠΕ.

Στην περίπτωση της ΑΕ η διαδικασία της συγχώνευσης προβλέπεται στα άρθρα 68-80 του ν. 2190/1920. Κατά το άρ. 72 ν. 2190/1920 η διενέργεια της συγχώνευσης απαιτεί αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων των μετόχων όλων των εμπλεκομένων εταιριών. Το δε άρ. 69 ν. 2190/1920 προβλέπει ότι πρέπει πρωτίστως να καταρτιστεί σχέδιο της σύμβασης συγχώνευσης.

Το σχέδιο της σύμβαση συγχώνευσης θα πρέπει, σύμφωνα με το νόμο, να περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:

• την ειδικότερη μορφή, την επωνυμία και την έδρα των εταιριών που συγχωνεύονται, καθώς και τον αριθμό μητρώου τους
• τη σχέση ανταλλαγής των μετοχών και, ενδεχομένως, το ύψος του χρηματικού ποσού μετρητών που προβλέπει το άρ. 68 ν. 2190/1920
• τις διατυπώσεις παράδοσης των νέων μετοχών που εκδίδει η απορροφούσα εταιρία
• την ημερομηνία από την οποία οι μετοχές που παραδίδονται στους μετόχους της ή των απορροφουμένων εταιριών, παρέχουν δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη της απορροφούσας εταιρίας, καθώς και κάθε ειδικό όρο σχετικό με το δικαίωμα αυτό
• την ημερομηνία από την οποία οι πράξεις της ή των απορροφουμένων εταιριών θεωρούνται, από λογιστική άποψη, ότι γίνονται για λογαριασμό της απορροφούσας εταιρίας, και την τύχη των οικονομικών αποτελεσμάτων της ή των απορροφουμένων εταιριών, που θα προκύψουν από την ημερομηνία υατή μέχρι την ημερομηνία ολοκλήρωσης της συγχώνευσης όπως προβλέπται στα άρ. 74 και 75 ν. 2190/1920
• τα δικαιώματα που εξασφαλίζει η απορροφούσα εταιρία στους μετόχους που έχουν ειδικά δικαιώματα στην ή στις απορροφούμενες εταιρίες, καθώς και στους κατόχους άλλων τίτλων, πλην μετοχών, ή τα μέτρα που προτείνονται γι’ αυτούς
• όλα τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα που, ενδεχομένως, παρέχονται στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και στους τακτικούς ελεγκτές των συχωνευομένων εταιριών
• τυχόν άλλες ρυθμίσεις ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της εκάστοτε περίπτωσης

Κατά το άρ. 69 παρ. 4 το διοικητικό συμβούλιο κάθε μιας από τις συγχωνευόμενες εταιρίες καταρτίζει επίσης λεπτομερή έκθεση, στην οποία επεξηγεί και δικαιολογεί, από νομική και οικονομική άποψη, το σχέδιο σύμβασης συγχώνευσης και ειδικότερα, τη σχέση ανταλλαγής των μετοχών της ή των απορροφουμένων εταιριών προς τις μετοχές που εκδίδει η απορροφούσα εταιρία. Η έκθεση αυτή, που αναφέρει επίσης οποιεσδήποτε ειδικές δυσχέρειες που τυχόν εμφανίστηκαν ή θα εμφανιστούν κατά την εκτίμηση, καταχωρείται στο μητρώο ανωνύμων εταιριών και υποβάλλεται στη γενική συνέλευση.

Κατά το άρ. 74 ν. 2190/1920 πρέπει οι αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων των συγχωνευομένων εταιριών καθώς και η συμβολαιογραφικώς καταρτιζομένη σύμβαση να υποβληθούν προς έγκριση στο υπουργείο ανάπτυξης. Σε όλα τα στάδια πρέπει να τηρούνται οι προβλεπόμενες υποχρεώσεις δημοσιότητας.

Η συγχώνευση με ίδρυση νέας εταιρίας γίνεται, σύμφωνα με το άρ. 80 ν. 2190/1920 με ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων των άρ. 69 έως 77 ν. 2190/1920. Στην περίπτωση αυτή προκύπτει μια νέα εταιρία από τη συγχώνευση των εταιριών.

1. Διάσπαση ανωνύμων εταιριών

Η διάσπαση ανωνύμων εταιριών προβλέπεται στα άρ. 81-89 ν. 2190/1920 και είναι δυνατή στις μορφές της διάσπασης με απορρόφηση, διάσπασης με σύσταση νέων εταιριών, και διάσπασης με απορρόφηση και με σύσταση νέων εταιριών.

• ως διάσπαση με απορρόφηση νοείται η πράξη με την οποία μια ΑΕ, η οποία λύεται χωρίς να ακολουθήσει εκκαθάριση, μεταβιβάζει σε άλλες υφιστάμενες ΑΕ το σύνολο της περιουσίας της
• ως διάσπαση με σύσταση νέων εταιριών νοείται η πράξη με την οποία μια ΑΕ, η οποία λύεται χωρίς να ακολουθήσει εκκαθάριση, μεταβιβάζει σε άλλες ανώνυμης εταιρίες που ιδρύονται ταυτόχρονα έναντι απόδοσης στους μετόχους της μετοχών που εκδίδονται από τις συνιστώμενες εταιρίες ή / και καταβολής ποσού σε μετρητά
• ως διάσπαση με απορρόφηση και με σύσταση νεών εταιριών νοείται η πράξη με την οποία μια ανώνυμη εταιρία, η οποία λύεται χωρίς να ακολουθήσει εκκαθάριση, μεταβιβάζει μερικώς σε άλλες υφιστάμενες ΑΕ και μερικώς σε άλλες ΑΕ που συνιστώνται ταυτόχρονα το σύνολο της περιουσίας της έναντι απόδοσης στους μετόχους της μετοχών εκδιδομένων από τις επωφελούμενες εταιρίες

Για τη διάσπαση απαιτούνται, σύμφωνα με το άρ. 84 ν. 2190/1920, αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων όλων των εμπλεκομένων εταιριών. Κατά το άρ. 82 πρέπει να τα διοικητικά συμβούλια των εμπλεκομένων εταιριών να ετοιμάσουν τη σύμβαση διάσπασης, η οποία έχει το ίδιο περιεχόμενο όπως αναφέρεται ανωτέρω στην περίπτωση της συγχώνευσης. Για την έκθεση του ΔΣ και τις υποχρεώσεις δημοσιότητας ισχύουν τα όσα αναφέρονται και ανωτέρω στα άρ. 71-74 ν. 2190/1920.

Κατά το άρ. 88 ν. 2190/1920 ισχύουν για τη διάσπαση με σύσταση νέων εταιριών όσα αναφέρονται στα άρ. 82-86 ν. 2190/1920. Για τη διάσπαση με απορρόφηση και σύσταση νέων εταιριών εφαρμόζονται, κατ’ άρ. 89 ν. 2190/1920, όσα αναφέρονται στα άρ. 81 παρ. 4, 82-87 ν. 2190/1920.

2. Μετατροπή εταιρίας μέσω αλλαγής της νομικής μορφής

Η νομική μορφή μιας υφιστάμενης εταιρίας είναι δυνατόν να μεταβληθεί στο πλαίσιο του θεσμού της μετατροπής στη νομική μορφή άλλης εταιρίας. Στο ελληνικό δίκαιο δεν υφίσταται συγκεντρωτικός νόμος περί της μετατροπής εταιριών, αλλά οι σχετικές διατάξεις προβλέπονται στα οικεία νομοθετήματα των εταιριών, όπως το άρ. 66 ν. 2190/1920 και 51 ν. 3190/1955.

Μια ΑΕ μπορεί να μετατραπεί σε ΕΠΕ σύμφωνα με τα άρ. 51 ν. 2190/1920 και 66 ν. 3190/1955, με τη λήψη απόφασης της γενικής συνέλευσης με συμβολαιογραφικό έγγραφο  κατόπιν εκτίμησης του ενεργητικού και παθητικού της. Στην απόφαση πρέπει να περιλαμβάνονται και οι όροι του καταστατικού της ΕΠΕ, ενώ πρέπει να τηρηθούν οι προϋποθέσεις και υποχρεώσεις που προβλέπονται σχετικά με την ίδρυση της ΕΠΕ.

Η μετατροπή μιας ΕΠΕ και σε ΑΕ απαιτεί, σύμφωνα με το άρ. 67 ν. 2190/1920 απόφαση της συνέλευσης των εταίρων της ΕΠΕ με πλειοψηφία 3/4 και κατόπιν διενέργειας εκτίμησης του ενεργητικού και παθητικού. Η συμβολαιογραφική απόφαση περί μετατροπής πρέπει να περιέχει το καταστατικό της ΑΕ, στοιχεία για τη σύνθεση του πρώτου διοικητικού συμβουλίου καθώς και τις ακόλουθες πληροφορίες, ενώ πρέπει να κατατεθεί προς έγκριση στην αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου ανάπτυξης:

• τη νομική μορφή που λαμβάνει η εταιρία μέσω της μετατροπής
• την επωνυμία της εταιρίας
• τη συμμετοχή των εταίρων στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας κατά της ισχύουσες διατάξεις
• τον αριθμό και είδος των μετοχών / μεριδίων που λαμβάνουν οι μέτοχοι
• τα δικαιώματα των διαφόρων ειδών μετόχων
• πιθανώς επιπλέον ρυθμίσεις ανάλογα με την περίπτωση

Πρωτίστως πρέπει να διενεργηθεί η αποτίμηση της αξίας του ενεργητικού και παθητικού της εταιρίας. Η μετατροπή υπόκειται σε υποχρεώσεις δημοσιότητας του αντιστοίχου τύπου της μορφής προς την οποία μετατρέπεται η εταιρία.

Η μετατροπή μιας ομόρρυθμης (ΟΕ) ή ετερόρρυθμης (ΕΕ) εταιρίας σε ΕΠΕ είναι δυνατή κατ’ άρ. 53 ν. 3190/1955 με συμβολαιογραφική σύμβαση μετατροπής, που πρέπει να περιέχει το αναγκαίο περιεχόμενο που αναφέρθηκε και στην περίπτωση της μετατροπής της ΑΕ σε ΕΠΕ.

Η μετατροπή μιας ΟΕ ή ΕΕ σε ΑΕ είναι δυνατή κατ’ άρ. 67 παρ. 2 ν. 2190/1920, εφόσον δε συμφωνήθηκε κάτι διαφορετικό στο καταστατικό, με ομόφωνη απόφαση των εταίρων και κατόπιν εκτίμησης του ενεργητικού και του παθητικού της εταιρίας.

Η επωνυμία της μετατρεπομένης εταιρίας μπορεί να διατηρηθεί με αντικατάσταση μόνο της νομικής μορφής. Οι προσωπικά ευθυνόμενοι εταίροι της ΟΕ ή ΕΕ ευθύνονται μετά την ίδρυση για τις παλαιές οφειλές της μετατρεπομένης εταιρίας μέχρι την τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας και για πέντε ακόμη έτη.