Rijetko kada se desi da su u banjalučkim kino salama rasprodana sva mjesta. Oslanjajući se na prethodno iskustvo, u bioskop sam otišla nespremna i završila čekajući treći termin za koji sam u posljednjem trenutku ugrabila dva posljednja mjesta, u četvrtom redu najveće sale bioskopa “Palas”.
U pitanju je, naravno, “Južni vetar” Miloša Avramovića, koji je posljednjih desetak dana u Srbiji pogledalo preko 300 000 gledalaca. Iako taj broj u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini vjerovatno neće biti nadmašen, “Južni vetar” će ipak, po svemu sudeći, postaviti jedan od rekorda u skorijoj istoriji “odlazaka u kino”, što me posebno raduje. Doduše, voljela bih kada bi se takav pozitivan trend odrazio i na neke druge naslove, poput, na primjer, nadolazećeg filma Paola Sorentina (Paolo Sorrentino), što je malo vjerovatno da će se desiti. No dobro.
Po svom žanrovskom usmjerenju krimi sa elementima akcije, “Južni vetar” je Avramovićevom prethodnom filmu, “Krojačeve tajne” iz 2006. godine, sušta suprotnost. Koristeći se jednom ustaljenom formulom, što mu u konačnici ne treba uzeti za zlo, Avramović je snimio film o “dobrom” kriminalcu čiji jedan pogrešan potez dovodi do konflikta i zapleta, uvodeći ga u krvavu intrigu koja prijeti da mu oduzme sve. Kliše predvidivih situacija i raspleta, “Južni vetar” je čist, nepretenciozan film jasne žanrovske koncepcije koji je napravljen da bi se dopao što širem auditorijumu, ne stideći se toga pri tom niti jedne sekunde. Rekla bih da upravo zato radi i postiže takav uspjeh na blagajnama, iako ga lično nikada ne bih poželjela pogledati više puta. Jer, da je riječ o nekoj holivudskoj produkciji, ovaj film bi sigurno bio izvan mog radara, međutim, kao i obično, kontekst je ovdje od velike važnosti i u tom smislu “Južni vetar” je ona vrsta bioskopskog filma koja je Srbiji bila prijeko potrebna, pogotovo uzevši u obzir naslove koji su mu ove godine prethodili. I na tome treba biti zahvalan.
Kao i “96 sati” (eng. Taken), ili bilo koje drugo akciono izdanje, ovo je muški film, zbog čega su ženske uloge (odlične Jovana Stoiljković i Jasna Đuričić neke su od njih), svedene na uloge majki, žena, djevojaka i ljubavnica njegovih protagonista. Tu su Miloš Biković, Dragan Bjelogrlić, Nebojša Glogovac, Srđan Todorović, Aleksandar Berček, Bogdan Diklić, Miodrag Radonjić, Miloš Timotijević, Luka Grbić, Aleksandar Gligorijević, te bugarski glumci Hristo Šopov i Ivailo Zaharijev. Novi, mladi izdanci ne mogu parirati staroj gardi koja u svakom kadru dominira i to radi sa takvom lakoćom i gracioznošću, podsjećajući nas da je Srbija krajem dvadesetog vijeka iznjedrila jednu generaciju sjajnih glumačkih imena, na koja bi trebala biti itekako ponosna. Bez obzira što je ovo suštinski film Miloša Bikovića, svaki kadar u kojem se pojave Golub (Glogovac), Car (Bjelogrlić), Jani (Todorović), ili ona jedna scena bezimenog Berčeka, prijete da naruši sve što je Biković prije toga uspio izgraditi. Ne odnosi se to na nedostatak njegovog talenta, naprotiv, jer Biković jeste talentovan, koliko na snagu koju ova imena posjeduju. Dosegnuti taj nivo igre i lakoće izvođenja kakvu, na primjer, ima Glogovac u ovoj ulozi koja izaziva jezu i određenu vrstu straha, nije uopšte jednostavan niti lak zadatak, posebno ne za Bikovića koji u scenama emotivne ranjivosti svog lika Petra Maraša, srpskog Fanđe, odnosno Flavija Brijatorea, postiže ono što ne uspijeva kada se od njega očekuje da bude opasan i da bude nemilosrdan.
Izuzimajući jaku glumačku ekipu i uspjeh na blagajnama, ali i zanemarujući scenografiju i kostim, koje se u domaćim filmskim i mahom televizijskim izdanjima još uvijek ne tretiraju kao jak narativni mehanizmi, nego radije kao nešto pronađeno (i sporedno), “Južni vetar” će ostati upamćen i kao film uvjerljivih i dobro izbalansiranih akcionih scena. Držeći se mudro zadanog budžeta, pri tom koristeći sve što mu on nudi, Avramović je zajedno sa svojom ekipom uspio stvoriti film atraktivnih akcionih sekvenci, posebno kada je riječ o vožnji i automobilskim potjerama koje produkcijski izgledaju bogato i izvedene su tehnički gotovo besprijekorno. Podsjećajući svojom tematikom na američke “Paklene ulice” (eng. Fast and Furious), još jedan film o kradljivcima automobila, akcija u “Južnom vetru” igra za film koji do samog kraja ostaje da stoji čvrsto na svoje dvije noge, ne pretvarajući se ni u jednom momentu da je ono što nije. Iako se, prilično slobodno, vodi tom jednom ustaljenom američkom matricom, ovo je do srži srpski film, čiji prepoznatljivi crni humor, isprepleten sa elementima tragedije i neizostavnog socijalnog komentara u jakom podtekstu, prisutnom u svim našim filmovima, stvara određeni prostor neophodan za disanje u svoj toj težini, koja sa krajem dobija na dodatnom značaju. Cikličnost svijeta i društva u kojem živimo, na Balkanu, ali i drugdje, gdje je sistem vrijednosti odavno narušen i gdje je vrh lanca, sačinjenog iz te jedne nezdrave, ali odavno već uobičajene simbioze policije i kriminalaca, bezimeni Berček, čiji je identitet (vrlo vjerovatno visokog političara ili vojnog lica), dat na volju i interpretaciju publici, stvara inertnost usljed nemoći i ostavlja jedan gorak ukus u ustima, istovremeno postavljajući goruće pitanje: da li će se išta promijeniti za našeg vakta? Ako je suditi po mlađim generacijama, koje su u ovom filmu prikazane kao generacije kojima je ipak nešto sveto (pa bile to i infantilne tetovaže) za razliku od starijih kolega koji su svoje ideale odbacili zarad sveprisutnog cinizma, onda je “Južni vetar” film izrazitog optimizma koji se raduje nekim novim, našim danima. Danima u kojima će ljubav, odgovornost, prijateljstvo, drugarstvo i požrtvovanost možda ipak na kraju nadvladati.
Ako je “Južni vetar” (čiji naslov, i pored objašnjenja koje nam dođe pred sam kraj filma, još uvijek doživljavam kao internu šalu), zamišljen kao projekat koji će publiku vratiti u bioskop, a vjerovatno jeste, onda se već sada, uzevši gore navedene brojke u obzir, sa sigurnošću može reći da je projekat i više nego uspješan. Ako volite kriminalističke filmove sa elementima akcije, ako vam ne smeta što “Južni vetar” neće biti najbolji film ili najbolji srpski film koji ste pogledali, ako vam je do zabave i Miloša Bikovića u drugačijoj ulozi od onih koje je do sada igrao ili Srđana Todorovića u Donateli Versaće i ako biste, na kraju krajeva, da podržite uložene napore ove ekipe, a napori su uloženi i vide se, onda pravac u bioskop. Obarajte rekorde.
Ocjena: 4/5
Tekst napisala: Monika Ponjavić
Monika Ponjavić je teoretičar filma, teatrolog, scenski dizajner (scenograf) i zaljubljenik u popularnu kulturu. U slobodno vrijeme sadi baštu, spašava mačke i negoduje.
***ZABRANJENO JE PREUZIMANJE CIJELOG TEKSTA BEZ DOZVOLE REDAKCIJE. TEKST SE MOŽE PREUZETI DJELIMIČNO, UZ NAVOĐENJE IZVORA SA LINKOM NA SAJT SRPSKACAFE. SVAKO DRUGO PREUZIMANJE SMATRAĆE SE ZLOUPOTREBOM I PODLIJEŽE POKRETANJU TUŽBE.***
Besplatnu aplikaciju portala SrpskaCafe preuzmite ovdje.
