مولاوردی در گفتگو با تعادل از اولویت های اقتصادی زنان می گوید

بسته اجرایی برای اشتغال پایدار زنان تدوین می شود

شهیندخت مولاوردی در حالی از حدود یک سال قبل سکاندار تنها معاونت دولت در امور زنان شد که گزینه های بسیاری برای تصاحب این کرسی با هم در رقابت بودند. مولاوردی حقوقدان که البته خود را حقوق خوان می نامد، پیش از این معاون امور بین الملل همین مرکز در دوره اصلاحات بود. موضع گیری های او در حوزه های مختلف، هر چند معمولا به مذاق اصولگرایان سازگار نیست. اما او این هنر را داشته که با گروه های مختلف فعال در حوزه زنان تعامل خوبی داشته باشد. با وجودی که رسیدگی به وضعیت اشتغال و معیشتی زنان از اولویت های معاونت امور زنان ریاست جمهوری است، مولاوردی کمتر از مسایل اقتصادی زنان سخن گفته، گفت وگوی تعادل با او حول همین محور است :

 

خانم مولاوردی: از داخل معاونت امور زنان ریاست جمهوری شنیده می شود که کارهای زیادی برای زنان انجام می شود ولی ما هیچ خروجی از سازمان شما نمی بینیم، چرا؟

بخشی از این امر به جنس و طبیعت کار در این سازمان بر می گردد که غالبا دیربازده است یعنی اگر ما بخواهیم طرح یا برنامه یی را برای تصویب به دولت ببریم یا روی لوایحی که از دولت قبل مانده، کار کنیم، زمان بر است. از سوی دیگر، معاونت در یک سال گذشته، وقت زیادی را صرف بررسی و مطالعه اسنادی قرار دادیم که طبق برنامه پنجم توسعه در دولت دهم تصویب شده مثل برنامه جامع توسعه مشارکت زنان و خانواده طبق اصل ۲۳۰ قانون برنامه پنجم توسعه و بسته های مربوط به آن و اسناد ستاد ملی زن و خانواده که طبق مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی لازم الاجرا محسوب می شوند، ما به عمد می خواستیم که تمام این اسناد راهبردی قبل از اجرا به طور دقیق بررسی شود، این مطالعات بسیار زمان بر برد در کنار این ها، طرح های مختلفی هم با هدف کاهش طلاق و تحکیم بنیان خانواده بررسی شد که مسلما این بررسی ها سر و صدا ندارد و در اتاق های در بسته انجام می شود.

 

همه دولت ها چنین رویه یی دارند و یک سال را به مطالعه اختصاص می دهند، پس کی نوبت به اجرا می رسد؟

ما در شروع کار با حجم انبوهی از اسناد رو به رو شدیم و نمی خواستیم که تجربه مرکز امور مشارکت زنان در دوره اصلاحات تکرار شود و با تغییر دولت، یکباره همه چیز کنار گذاشته شود و از صفر شروع کنیم چون عقیده داریم زمان زیادی برای از دست دادن نداریم. ما می خواهیم بخشی از برنامه های دولت قبل را با اغماض، تا پایان برنامه پنجم توسعه ادامه بدهیم و اجرا کنیم.

 

تا کی این مطالعات ادامه دارد؟

الان به جایی رسیده ایم که با گذشت یک سال می توانیم بگوییم مرحله مطالعات ما به پایان رسیده و به موازات آن تدوین برنامه ها و اسناد مورد نظر خودمان را آغاز کرده ایم که به مراحل پایانی نزدیک می شود و به زودی منتشر می شود. البته ما در این مدت ۶ تفاهم نامه مهم را امضا کردیم تا اقدامات فوری انجام دهیم.

 

پس از الان باید منتظر شروع برنامه های عملیاتی در حوزه زنان باشیم

سعی کردیم پایه ها را درست قرار دهیم و اقدامات ما زیربنایی تر باشد؛ ضمن اینکه معاونت زنان تا به حال چارت سازمانی نداشت و از این به بعد می توانیم براساس چارت پیش برویم و در این یک سال زمانی را به مطالعه روی چارت صرف کردیم تا بالاخره تصویب و به تازگی ابلاغ شد. چون از مشاوره به معاونت رسیدیم و تا به حال نه چارت مناسبی داشتیم و نه نیروهای کارشناسی و حتی فضای فیزیکی مناسبی داشتیم. ما نخستین معاونت از زیر مجموعه ریاست جمهوری هستیم که چارت مان را به تصویب رسانده ایم. در حال حاضر معاونت امور زنان دو معاونت دارد.

 

یادم هست زمانی که با همتای شما در دولت قبل صحبت می کردم صحبت هایش شبیه شما بود. او هم از اجرای طرح ها و مطالعات و غیره می گفت : گویا خاصیت مدیریت در دولت ها همین کلان دیدن و توجه به زیربناهاست ولی ما عملا شاهد برنامه مفیدی نیستیم یا اگر برنامه ای اجرا می شود، چندان فراگیر نیست و از آن مهمتر این که از سوی دولت به معاونت زنان دیکته می شود، خانم مولاوردی بعد از گذشت یک سال فعالان حقوق زن اگر نمره قابل قبولی به آقای روحانی ندهند حق دارند. چون میزان اعتماد ایشان به زنان اندک بوده و شاید اگر رئیس جمهور سابق، به هر دلیلی این مرکز را از مشاوره به معاونت ارتقا نمی داد در دولت فعلی این کار انجام نمی شد، زنان در این دولت هم از قدرت حذف شدند چرا این اتفاق باید در دولت تدبیر و امید و اعتدال بیفتد؟

 

البته یک سال برای خیلی از قضاوت ها و داوری ها زمان زیادی نیست و دولت باید چهار سال از خودش به جا بگذارد که مقبول باشد ولی خوب بحث استفاده از توانمندی زنان در سطوح مدیریتی و اجرایی در روزهای نخست چینش کابینه مطرح شد و من در آن زمان با عنوان عضو انجمن روزنامه نگاران زن فعال بودم، وقتی پی بردیم که زنان در فهرست اعضای دولت که به مجلس معرفی می شوند حضور ندارند نشست خبری برگزار کردیم و انتظارات زنان و دختران جوان را بیان کردیم چون می خواستم جواب اعتمادشان را بگیرند آقای روحانی در این زمینه موضع مشخصی دارند و بارها تا کنون به بهانه های مختلف، حتی در نخستین جلسات هیات دولت به وزرا تاکید کرده و می کنند که حتما یکی از معاونانشان را از بین خانم ها منصوب کنند که این اتفاق غیر از یک مورد تقریبا در وزارتخانه ها نیفتاد. بعد از استانداران سفارش کردند که زنان را در شرایط مساوی با مردان قرار دهند حتی در نشستی اعلام کردند که دوره مدیریت مردسالارانه به پایان رسیده است.

 

یک لحظه اجازه بفرمایید؛ وقتی خود آقای رئیس جمهور به زنان اعتماد ندارند و کابینه را براساس مدیریت مردسالارانه می چینند چطور از وزرا این انتظار را دارند. وزیر هم قطعا مانند مافوقش فکر می کند تمایلی برای انتصاب مدیران زن ندارد.

قبول کنید این انتظار آقای روحانی بیشتر شعاری است.

 

بله، ظاهرا این گونه هم مطرح شده ولی با همیشه توجیهی داریم که معمولا دستاویز مدیران می شود و آن ریسک نکردن در شرایط فوق العاده و بحرانی است.  زمانی که دولت تحویل گرفته شد هم شرایط سیاسی واقعا بحرانی بود، بنابراین این دل و جرات وجود نداشت که از زنان در پست های مدیریتی استفاده کنند. انگار دست و دل مسوولان ما می لرزد تا به شایستگی های زنان اعتماد کنند. یعنی این باور عمومی نسبت به زنان وجود ندارد. البته برای این مسوولیت ها هم فقط شخص رییس جمهور تصمیم نمی گیرد و تیمی هستند که در این زمینه تصمیم ساز هستند.

 

خانم مولاوردی، قبول دارید که با تمام اختلاف نظرهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، اصولگرایان و اصلاح طلبان در مورد زنان با هم اجماع دارند. یعنی دولت ها چه اصلاح طلب باشند و چه اصولگرا، وقتی نوبت به طرح مسایل زنان می رسد، انگار هیچ تغییری در انتظار سیاست های کلان نیست؟

 

البته نمی توان گفت عینا یا به قول حقوقدانان طابق النعل مانند هم فکر می کنند ولی به هر شکل با توجه به جنس مسایل زنان که ریشه در باورها و فرهنگ های مختلف دارد، به نظر می رسد مشترکات زیادی بین جناح ها در این زمینه موجود است.

 

با توجه به افزایش شمار زنان جویای کار و دانش آموخته، براساس آمارها و استناد رسمی وضعیت زنان در این حوزه چگونه است؟‌

در گزارش شکاف جنسیتی مجمع جهانی اقتصاد در سال اخیر در بین ۱۳۶ کشور ما از نظر مشارکت سیاسی زنان رتبه ۱۳۰ را به دست آورده ایم. از آن طرف پایین ترین مشارکت در نیروی کار و پایین ترین درآمد را برای زنان در منطقه خاورمیانه داشته ایم در این گزارش اشاره شده که فقط ۵/۱۴ درصد زنان ایرانی به لحاظ اقتصادی فعال هستند که گویا در سال جاری کمتر هم شده است و به ۳/۱۱ درصد هم رسیده است و این رقم برای مردان حدود ۶۳ درصد است و نرخ بیکاری زنان دو برابر مردان است و هر روز این فاصله بیشتر می شود چون هر روز بر شمار زنانی که می خواهند وارد بازار کار شوند اضافه می شود و متاسفانه ما در حال حرکت به سمت زنانه شدن سرپرستی خانوار، زنانه شدن سالمندی و زنانه شدن فقر هستیم اینها به طور زنجیره وار به هم مربوطند این امر نشان می دهد که ما از نظر اقتصاد و زنان وضعیت مطلوبی نداریم در دولت تدبیر و امید می توانیم امیدوار باشیم که بحث اشتغال زنان اندکی بهبود پیدا کند؟

 

یکی از مواد برنامه پنجم توسعه، سازماندهی امور معیشتی و اقتصادی زنان با اولویت مشاغل خانگی و زنان سرپرست خانوار است.

 

پس مشاغل خانگی برای زنان در اولویت است. یعنی دولت یازدهم هم اصرار دارد زنان بیشتر در خانه شاغل باشند تا بیرون از خانه؟

بله و واقعیت دیگر این است که در دولت یازدهم هم اشتغال به هیچ وجه مترادف با استخدام رسمی و دولتی نیست، یعنی نقشه راه ارایه شده برای نظام اداری کشور، راه را برای استخدام در بخش دولتی به طور کلی می بندد چون هدف چابکی و کوچک سازی دولت است. بنابراین برای تحقق این هدف چاره ای نیست جز این که برای توسعه برنامه های اشتغال، به سمت نه فقط مشاغل خانگی که به سمت مشاغل خرد و کوچک مانند آی تی حرکت کنیم.

 

در بین ۱۳۶ کشور ما از نظر مشارکت سیاسی زنان رتبه ۱۳۰ را به دست آورده ایم از آن طرف پایین ترین مشارکت در نیروی کار و پایین ترین درآمد را برای زنان در منطقه خاورمیانه داشته ایم. در این گزارش اشاره شده که فقط ۵/۱۴ درصد زنان ایرانی به لحاظ اقتصادی فعال هستند که گویا در سال جاری کمتر هم شده است و به ۳/۱۱ درصد هم رسیده است و این رقم برای مردان حدود ۶۳ درصد است و نرخ بیکاری زنان دو برابر مردان است که هر روز این فاصله بیشتر می شود.

آیا برای توسعه مشاغل خرد و کوچک با توجه به حجم بالای زنان جویای کار، تبعیض مثبتی به نفع زنان داریم ؟

 

در شورای اشتغال؛ تدوین بسته سیاستی - اجرایی اشتغال پایدار مورد توجه قرار گرفته و مبحث مربوط به اشتغال پایدار زنان را به معاونت زنان ریاست جمهوری سپرده اند که تا پایان شهریور امسال این بسته سیاستی – اجرایی آماده خواهد شد. قطعاً این مورد در حال بررسی است. در این معاونت کارگروه کارآفرینی و اشتغال با همین هدف تشکیل شده و امیدواریم به ما راهکارهای مناسب را ارایه بدهد. پس تا به حال طرح جدی برای توسعه اشتغال زنان اجرا نشده است.

 

طرحی به صورت آزمایشی برای اجرا در شهری آماده شده که با همکاری مشاور امور بانوان وزارت صنعت، معدن و تجارت با هدف مشارکت همه نیروها و ظرفیت دستگاه هایی که می توانند نقش آفرین باشند، برای ساماندهی مشاغل زنان سرپرست خانوار تا شهریور اجرا می شود. امیدواریم با این طرح به یک مدل توانمندسازی برسیم و طرح یک پارچه سازی اطلاعات زنان سرپرست خانوار که طرح دیگر است که امیدواریم تا آخر شهریور به مدلی برسیم تا از تمام ظرفیت های نهادهای مختلف مانند کمیته امداد،‌ بهزیستی، استانداری، فرمانداری و محیط زیست در زمینه توسعه اشتغال زنان استفاده کنیم.

 

برای پنجمین برنامه کشوری صندوق جمعیت هم تفاهم نامه ای را امضا کرده ایم که البته این برنامه قرار بود از سال ۹۰ تا ۹۴ به اجرا در بیاید که هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است اما امیدواریم با کمک این صندوق بتوانیم حمایت بیشتری از زنان سرپرست خانوار به عمل بیاوریم.

 

هدف ما بیشتر توانمندسازی زنان است نه صرفا ایجاد شغل و درآمد برای آنان. قانون خدمات کشوری هم در حال نهایی شدن است موارد مخصوص استخدامی زنان در حال آماده سازی است تا از اشتغال زنان حمایت بیشتری بکنیم رئیس جمهور به طور مؤکد از ما طرحی را خواسته اند تا میزان حضور زنان در بدنه دولت افزایش پیدا کند ما هم در حال کار کارشناسی روی این طرح هستیم تا توانمندی زنان مدیر را ارتقا بدهیم، این طرح تا حدی شناسایی و معرفی آنان به دولت است و تا حدی در این زمینه موفق بوده ایم و تا جائیکه توانسته ایم نیروی توانمند خانم به وزرا و مدیران و استانداران معرفی کرده ایم و بعضا با استقبال روبرو شده و بعضی از آقایان هم موافق نبوده اند.

 

کدام وزارتخانه بیشتر از زنان مدیر معرفی شده استقبال کرده است؟

نمی توانیم به طور دقیق بگوییم، پیشنهاد ما کشوری بوده و گاهی استان ها استقبال کرده اند.

 

کدام یک از اعضای کابینه بیشتر برای انتصاب زنان مدیر راغب بوده اند یا نظر مثبتی به توانمندی زنان داشته اند؟

باید بگوییم که هم همراه هستند، بحث هایی در کمیسیون های دولت مطرح شده و از دولت قبل به ما رسیده مثل کاهش ساعت کار زنان که قبل از من با مخالفت برخی وزرا رو به رو شده است. چنین طرح هایی را برای حضور اجتماعی و سیاسی زنان مانع می دانند ولی امیدواریم که باور وزرا به توانمندی زنان تبلور عینی پیدا کند.

 

در ماه های اخیر به رغم تلاش های شما برای اثبات توانمندی زنان،‌‌ جریان فکری حاکم معمولا خواهان انزوای زنان است و با طرح هایی مانند دورکاری و کاهش ساعت کار زنان یا تفکیک زنان در محیط های کاری سعی می کند آنها را به فضای خصوصی براند، به نظر می رسد که معاونت شما با موقعیت دوگانه یی رو به روست، برای جلب رضایت این جریان ها که اتفاقا از قدرت بالایی برخوردارند، مشکل ندارید؟

 

بله، کار ظریفی داریم. در سال های اخیر سمت و سوی شعارها به سمت این بوده که حضور اجتماعی زنان به مسوولیت خانوادگی آنان لطمه می زند، در حالی که هیچ دولتی در پی فروپاشی خانواده و تضعیف حضور زنان در خانواده نبوده اما اینکه به این دلیل واقعیت ها را نبینیم و توان زنان را نادیده بگیریم به نظر منطقی نیست. چون زنان ظرفیتی هستند که روی ‌آنان سرمایه گذاری انجام شده و نباید آنها را نادیده گرفت.

 

اینکه دو نقش زنان در منزل و محیط کار فدای هم نشود، تدبیر دولت و حاکمیت را می طلبد، باید تسهیلات در اختیار آنان قرار دهند. البته توازن میان کار زنان و خانواده مشکلی جهانی است و تنها به زنان ایران اختصاص ندارد و ما باید همه دیدگاه ها را راضی نگه داریم.

 

بودجه زنان همیشه جزو مهجورترین بخش های دولت بوده، حالا که مرکز امور زنان به معاونت ارتقا یافته آیا بودجه شما هم ارتقا می یابد؟

آواز دهل از دور شنیدن خوش است، معاونت ما سازمان ندارد و زیر مجموعه نهاد ریاست جمهوری است بر اساس قانون اساسی رییس جمهور این اختیار را دارد که به تعداد مورد نیاز معاونت داشته باشد. معاونت زنان از این نظر که فاقد سازمان است با معاونت محیط زیست فرق می کند. به همین دلیل ما ۱۰ ماه مبارزه کردیم تا چارت مان به تصویب برسد چون ما را کاملا وابسته به نهاد ریاست جمهوری می دانستند و ما اثبات کردیم که به ادارت مختلفی نیاز داریم و بودجه ویژه یی می خواهیم و ردیف بودجه نهاد کافی نیست. در نهایت با بودجه ۸ میلیارد تومانی معاونت زنان موافقت شده است که بعید می دانم تمام این بودجه به دست ما برسد.

 

برای هزینه کرد این میزان بودجه چه اولویت هایی تعیین کرده اید؟

طبیعتا تخصیص بودجه به بحث توانمندسازی زنان، اشتغال زایی، امنیت و سلامت زنان از اولویت های ما در سال جاری است.

 

با توضیحات شما، شاید خیلی از کسانی که مصاحبه تان را می خوانند بپرسند، که سهم شان از این بودجه چقدر است، منظورم این است که واقعا چطور زنان می توانند با معاونت شما ارتباط برقرار کنند؟‌در سال های اخیر دفاتر امور زنان وزارتخانه ها هم تضعیف یا حذف شده و عملا این حلقه ارتباطی قطع شده است.

 

اتفاقا یکی از چالش های ما در ساختار معاونت، ساختار این معاونت در سطح کشور است؛ اعم از دستگاه های اجرایی و استان ها ساختار گذشته شاید حذف نشده باشد ولی به شدت تضعیف شده و دفاتر امور زنان از سوی معاونت نظارت راهبردی که با بخشنامه یی ملغی شده از جمله الزام به پست مشاوره زنان بوده که بعدها اعلام شد که این دستور به معنی حذف دفاتر امور زنان نیست ولی به هر حال شاهد بلاتکلیفی در این حوزه هستیم و در حال حاضر سه وزارتخانه کلیدی ما مشاور امور زنان و خانواده ندارند.

 

کدام وزارتخانه ها ؟

وزارت علوم، وزارت کار و وزارت بهداشت و درمان

 

وزارتخانه هایی که شاید دارای تعداد زیادی پرسنل زن هستند!

بنا به هر دلیلی تکلیف دفاتر امور زنان این سه وزارتخانه هنوز مشخص نیست به موازات بررسی های انجام شده چه در این دوره یا دوره قبل، ما به دستگاه های ارتباطی در کل کشور نیاز داریم اخیرا گروه مشاوران دستگاه اجرایی را تشکیل داده ایم و ما هر از چند گاهی در یک وزارتخانه جلسه داریم و در جریان برنامه های حوزه زنان قرار می گیرند.

 

می خواهیم به مدل مناسب برای ارتباط با جامعه برسیم در حال حاضر یکی از راه های ارتباط ما با مخاطبان (منظور زنان جامعه) سازمان های غیردولتی است در حال راه اندازی پورتال جامع زنان یا پایگاه جامع داده ها هستیم که لینک های مستقیم برای ارتباط با گروه های مختلف داشته باشیم یکی از اهداف ما ارتباط با زنان توانمند و مدیر است هدف این کارگروه ها هم اتخاذ تصمیمات از پایین به بالا است.

 

یکی از انتقاداتی که به شیوه مدیریت شخص شما وارد شده این است که شما در اطرافتان از مهره های قوی در حوزه های مختلف استفاده نکرده اید و بخصوص در سال گذشته مدیرانتان افراد ضعیفی بوده اند

 

من واقعا ایراد را وارد نمی دانم، برخی هم ایراد می گیرند و ما را به سیاسی کاری متهم می کنند من فکر می کنم ما فرصت نگاه غیرتخصصی نداریم تا به حال به دلیل نبود چارت سازمانی، امکان استفاده از نیروهای توانمند را نداشته ایم،‌ ولی در حال حاضر سعی کردم از دو معاون خبره استفاده کنم. من هیچ ایده ای را بدون مشورت مطرح نمی کنم و به دلیل نیازمان، سعی می کنیم از نظرات کارشناسان استفاده کنیم به زودی شورای راهبردی ما؛ آغاز به کار می کند تا برخی از این ایرادها مرتفع شود، چون قصد داریم به صورت ماهیانه با صاحب نظران جلساتی را برگزار کنیم.

 

چرا بیمه زنان خانه دار که از مرکز مشارکت زنان آغاز شد هنوز اندر خم یک کوچه است و به نتیجه نمی رسد؟

کار خوبی که در دوره اصلاحات انجام شد ارزش گذاری کار خانگی بود چون ما ۱۸ میلیون زن خانه دار داریم این محاسبه هیچ وقت عملیاتی نشد که اگر می شد ما در بیمه زنان خانه دار این قدر به مشکل بر نمی خوردیم. چون واقعاً‌ برای امنیت زنان خانه دار این بیمه ضروری است ولی متاسفانه به نتیجه نرسیده است و ما در حال کار روی آن هستیم و لایحه ای براساس برنامه پنجم و نظام جامع تامین اجتماعی و بیمه های چند لایه نوشته ایم و منتظر اعلام نظر سازمان تامین اجتماعی هستیم و هنوز این سازمان برای اجرا اقناع نشده و ما در حال رایزنی با کارشناسان این سازمان هستیم امیدواریم تا هفته آخر مرداد لایحه بیمه زنان خانه دار به نتیجه برسد و به دولت ارایه شود.