| |||||||||
Jan Rzepecki "PREZES" | |||||||||
| |||||||||
1899 - 1983 | |||||||||
Pseudonimy: Białynia, Burmistrz, Górski, Krawczyk, Ożóg, Prezes, Rejent, Sędzia, Ślusarczyk, Wolski. Dyplomowany oficer służby stałej piechoty WP: podpułkownik [1938], pułkownik [1.VII.1940]. Urodzony 29 września w Warszawie, syn Kazimierza, dziennikarza i Izabeli Moszczeńskiej, działaczki społecznej i oświatowej. Uczył się w Gimnazjum im. A. Kreczmara. Od 1912 czynny w tajnym skautingu, od maja 1914 należał do Związku Strzeleckiego, a od sierpnia tego roku służył w 1. pp Leg. Pol., awansując na dowódcę sekcji. Po kryzysie przysięgowym [lipiec 1917] wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej i po ukończeniu kursu wyszkolenia w Zamborowie [sierpień 1917] został kadetem klasy "A" Szkoły Aspirantów Oficerskich, utworzonej we wrześniu 1917 w Ostrowi Mazowieckiej i przekształconej później w Szkołę Podchorążych Piechoty. Po ukończeniu kursu w styczniu 1918 był tam instruktorem, a od czerwca 1918 dowódcą plutonu, potem zastępcą Stefana Roweckiego, dowódcy klasy "F".
Od listopada 1918 w WP, nadal był instruktorem, dowódcą plutonu i zastępcą dowódcy klasy w Szkole Podchorążych Piechoty. Od maja do grudnia 1919 dowódca kompanii III batalionu 3. pp Leg. na froncie, następnie do listopada 1922 wykładowca i dowódca klasy w Szkole Podchorążych Piechoty. W tym czasie ukończył kurs dowódców kompanii w Rembertowie [listopad 1920 - kwiecień 1921] oraz kurs dowódców kompanii i batalionów we Francji [czerwiec-sierpień 1921]. Po ukończeniu WSWoj. [1922-1924] od października 1924 wykładowca taktyki i historii wojen, a od sierpnia 1925 dowódca batalionu w Oficerskiej Szkole Piechoty w Warszawie. Jednocześnie w 1920 otrzymał świadectwo dojrzałości i następnie studiował na Wydz. Prawa UW [1921-1922] i w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie [1923-1924]. W czasie zamachu majowego 1926 razem z całą Oficerską Szkołą Piechoty walczył po stronie wojsk rządowych, m.in. był w ochronie Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego podczas jego słynnej rozmowy z Józefem Piłsudskim na moście Poniatowskiego. Usunięty z Oficerskiej Szkoły Piechoty, był od czerwca 1926 referentem w sztabie DOK II Lublin, a od listopada tego roku szefem sztabu 4. brygady KOP w Czortkowie. Wykładowca w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia [Centrum Wyszkolenia Piechoty] w Rembertowie od maja 1928, jednocześnie w 1929 wchodził w skład komisji redakcyjnej "Instrukcji walki za kawalerią", a w 1931 był redaktorem "Projektu instrukcji zaopatrywania w amunicję w ramach pułku piechoty". W opinii wystawionej mu w 1931 komendant Centrum Wyszkolenia Piechoty płk. Brunon Olbrycht pisał:
Od listopada 1932 dowódca II batalionu 2. pp Leg. [w okresie kwiecień-sierpień 1934 p.o. zastępcy dowódcy pułku], od października 1934 był wykładowcą taktyki ogólnej w WSWoj. Według opinii komendanta WSWoj., gen. Tadeusza Kutrzeby z 1938:
Był także zastępcą [1935-1936] i członkiem [1936-1937] ZG Towarzystwa Wiedzy Wojskowej oraz członkiem komitetu redakcyjnego i współpracownikiem "Encyklopedii Wojskowej", wydawanej od 1931.
W kampanii wrześniowej 1939 uczestniczył jako szef Oddz. III sztabu Armii "Kraków". Nie podporządkował się decyzji kapitulacji oddziałów Armii "Lublin" i "Kraków" pod Tomaszowem [20 września] i przedarł się do Warszawy. W konspiracji od października 1939 szef sztabu Okr. Warszawa-Miasto SZP-ZWZ pod pseudonimem Białynia, potem Krawczyk. Rozkazem L.1 z 1 lipca 1940 mianowany pułkownikiem służby stałej. Od października 1940 szef Oddz. VI [BiP] K-dy Gł. ZWZ-AK pod pseudonimami: "Burmistrz", "Górski", "Prezes", "Rejent", "Sędzia", "Wolski". Kierował aparatem propagandowym i informacyjnym aż do upadku Powstania Warszawskiego, przyczyniając się w poważnym stopniu do jego rozbudowy i osiągnięcia wysokiej sprawności organizacyjnej, kładąc duży nacisk na rozwój prasy konspiracyjnej i propagandy dywersyjnej [akcja "N"]. Jednocześnie od stycznia 1941 do stycznia 1942 redaktor fachowego miesięcznika wojskowego "Insurekcja". Z racji stanowiska szefa BiP K-dy Gł. AK wchodził do Rady Propagandowej, złożonej z przedstawicieli AK i Delegatury Rządu RP na Kraj, oraz do KWP, utworzonego w lipcu 1943. W marcu 1944 złożył na ręce gen. Tadeusza "Bora"-Komorowskiego, Dowódcy AK, memoriał "Ocena położenia", konstatujący "przesuniecie się światopoglądów na lewo" i domagający się idących w tym kierunku przemian politycznych. Autor broszury "W rocznicę czynu wrześniowego [1940] i współautor zbioru "Siły Zbrojne Trzeciej Rzeczypospolitej" [1942, 1943].
Po kapitulacji Powstania Warszawskiego przebywał w oflagach Lamsdorf [Łambinowice k/Opola] i Woldenberg [Dobiegniew], a po wyzwoleniu przez wojska sowieckie w lutym 1945 wrócił do kraju. Mianowany w marcu 1945 I zastępcą gen. Leopolda Okulickiego "Niedźwiadka", po jego aresztowaniu w końcu tego miesiąca został p.o. komendanta organizacji "Nie" [Niepodległość]. Następnie stał na czele Delegatury Sił Zbrojnych, utworzonej w kwietniu [formalnie mianowany na to stanowisko w 13 maja 1945] i rozwiązanej w sierpniu 1945. Następnie został prezesem Głównego Komitetu Wykonawczego Zrzeszenia "WiN" ["Wolność i Niezawisłość"], powołanego we wrześniu tego roku. Używał wówczas ps. "Ożóg" i "Ślusarczyk".
Aresztowany 5 listopada 1945, w procesie kierownictwa "WiN" [toczącym się przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie od 4 stycznia do 3 lutego 1947] został skazany na karę 8 lat więzienia z zaliczeniem aresztu śledczego. Ułaskawiony decyzją tzw. "prezydenta" RP B. Bieruta w pierwszym dniu jego "urzędowania" [5.II.1947], 22 kwietnia wygłosił odczyt pt: "Wyjdź z podziemia - buduj Polskę", którego tekst opublikowano następnie w kilku pismach. Od 1947 wicedyrektor Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, potem pracownik Wydz. Studiów Akademii Sztabu Generalnego WP. Od 1949 ponownie więziony. Zwolniony w grudniu 1955 i zrehabilitowany, został pracownikiem naukowym IH PAN, gdzie uzyskał doktorat. Od grudnia 1956 członek ZG i RN ZBoWiD, w pracach ZG jednak nie brał udziału i w 1958 został z niego usunięty, natomiast członkiem RN pozostawał do 1959. Od tego roku wchodził do komitetu redakcyjnego czasopisma "Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i studia z okresu II wojny światowej". Zmarł 28 kwietnia 1983 w Warszawie.
Odznaczony:
| |||||||||
|
