Centraal aanmeldpunt gemeenschapsinstellingen

Het centraal aanmeldpunt (CAP) is het informatie- en aanmeldingspunt voor consulenten, jeugdrechters en hun griffiers (verwijzers) die een geschikte plaats zoeken voor een jongere binnen de gemeenschapsinstellingen. De jeugdrechter kan een jongere toewijzen aan een gemeenschapsinstelling wanneer de minderjarige: 

• een als misdrijf omschreven feit (MOF) heeft gepleegd;
• in een heel moeilijke leefsituatie verkeert.

De medewerkers van het centraal aanmeldpunt behandelen alle aanvragen die ingediend worden via de webapplicatie InterCAP en trachten de instroom te reguleren.

Op basis van enkele aanmeldingsgegevens (identiteit, reden van aanmelding, vermoedelijke plaatsingsduur, regime, soort plaats …) gaat het CAP na of de gevraagde plaats beschikbaar is en of er een goedkeuring kan volgen in één van de volgende gemeenschapsinstellingen:  

Het CAP behandelt alle inkomende aanvragen op basis van enkele vastgelegde, objectieve regels:

• Regiogerichtheid: Alle aanvragen vanuit de regio’s Limburg, Antwerpen en Vlaams-Brabant worden toegekend aan gemeenschapsinstelling De Kempen (campussen De Markt en De Hutten). Aanvragen uit de regio’s Brussel Hoofdstedelijk Gewest, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen gaan naar gemeenschapsinstelling De Zande (campussen Ruiselede en  Wingene). Voor een plaatsing in campus Beernem of gemeenschapsinstelling De Grubbe komen alle jeugdrechtbanken in aanmerking.
• Chronologie: In 2015 is het grootste deel van de plaatsen toegewezen op basis van chronologie. De regio die als eerste een aanvraag indient, krijgt de plaats toegewezen. In mei 2015 is gestart met een proefproject, waarbij de open plaatsen voor de jongens zijn toegewezen op basis van een verdeelsleutel. Deze matrix bepaalt op het ogenblik dat er een plaats vrijkomt naar welke afdeling de plaats zal gaan, rekening houdend met de verhouding van de plaatsen die een afdeling van de jeugdrechtbank op jaarbasis kan toegewezen krijgen net als de regio waar de plaats beschikbaar is. Sinds 4 april 2016 wordt deze verdeelsleutel toegepast voor alle langdurige plaatstoewijzingen.  

De cijfers in dit deel zijn gebaseerd op de webapplicatie CAP waar alle aanvragen binnenkomen. Voor de interpretatie ervan is het belangrijk te weten dat er 5 mogelijke beslissingen zijn:

• Goedgekeurd: de aanvraag is goedgekeurd en de jongere kan instromen;
• Geen beschikbare plaats: de gevraagde plaats is op het moment van de aanvraag niet beschikbaar;
• Onontvankelijk: de aanvraag is ongeldig. Niet alle verplichte velden zijn ingevuld of er staan tegenstrijdigheden in de aanvraag;
• Ingetrokken: een aanvraag wordt ingetrokken wanneer een plaats niet langer gewenst is of de info in de aanmelding niet meer actueel is;
• Annulatie van de goedkeuring: de beschikbare plaats wordt niet ingenomen omdat de vraag niet meer actueel is of omdat de jongere niet tijdig wordt aangetroffen.

Voor eenzelfde jongere kunnen meerdere vragen worden gesteld.

Er kunnen ook vertekeningen optreden waarmee we rekening moeten houden bij de interpretatie van de cijfers. Bv. een jongere wordt gedurende een week aangemeld voor een plaats in een gemeenschapsinstelling. Die week is er geen plaats voor deze jongere. De aanmelder vindt een alternatief en meldt de jongere niet meer aan. Er wordt een weigering voor deze jongere geregistreerd terwijl de jongere geen plaats meer in een gemeenschapsinstelling nodig heeft. Dit geeft een vertekening van het aantal weigeringen.

Ook is het belangrijk om rekening te houden met de grootte van de regio in verhouding tot het aantal vragen en de capaciteit van de gemeenschapsinstellingen. Zo is het logisch dat Antwerpen meer goedkeuringen zal hebben, gezien de grootte van deze regio.

Tot slot zijn er verschillende soorten plaatsen beschikbaar binnen een gemeenschapsinstelling:

• Buffer: deze capaciteit wordt voorbehouden om bij voorkeur de maatregelen van opvang in een gesloten opvoedingsafdeling uit te voeren, uitgesproken door de jeugdrechter of de jeugdrechtbank voor personen tot maximaal twintig jaar die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd. Alle bufferplaatsen bevinden zich in het gesloten regime voor jongeren die een als misdrijf omschreven feit (MOF) hebben gepleegd. 
• Time-out: dit is een tijdelijke, afgebakende fase (14 dagen) in een bestaand hulpverleningstraject en voorbehouden voor jongeren uit voorzieningen (Jongerenwelzijn of VAPH) die een protocol van samenwerking met de gemeenschapsinstellingen hebben onderschreven. Het engagement voor heropname is daarbij essentieel. Ook de jeugdrechter wordt uitgenodigd in de beschikking dit engagement te expliciteren.
• Prior of voorbehouden capaciteit: Een klein deel van de capaciteit wordt voorbehouden voor jongeren die zijn uitgestroomd maar waarbij de gemeenschapsinstelling zich engageert om de jongere opnieuw op te nemen wanneer het misloopt. Ook jongeren die worden teruggevonden binnen een lopende beschikking, die einde termijn zijn in gemeenschapsinstelling De Grubbe, kunnen hier terecht. 

Het CAP behandelt in 2015 in totaal 2.703 aanmeldingen (677 aanvragen voor meisjes en 2.026 voor jongens).

• Iets meer dan de helft van de aanmeldingen (voornamelijk buffer– en time-outvragen) krijgt een goedkeuring;
• Voor bijna een kwart van de aanvragen is de gevraagde plaats niet voorhanden. Daarbij is er een onderscheid tussen jongeren die geen beroep kunnen doen op een plaats en jongeren die in afwachting van een verdere beslissing naar gemeenschapsinstelling De Grubbe kunnen;
• 159  aanvragen kunnen niet behandeld worden wegens administratieve onverenigbaarheden. Nadien worden de aanvragen niet meer hernieuwd;
• 177  aanmeldingen zijn ingetrokken omdat de vraag niet meer actueel is of om een nieuwe, gewijzigde vraag in te dienen; 
• Bij 282 aanvragen wordt de plaats geannuleerd nadat er een goedkeuring is verkregen. Dit omdat de plaats niet meer nodig blijkt of omdat de jongere niet tijdig wordt aangetroffen.

Het is het langste wachten op een plaats in campus Beernem, nl. gemiddeld 23 dagen. Het gaat hierbij om een gemiddelde waarbij extremen (vb. aanvragen die diezelfde dag nog goedgekeurd worden) snel een vertekend beeld kunnen geven.

In gemeenschapsinstelling De Grubbe moet men slechts uitzonderlijk wachten om te kunnen instromen. Dit hangt samen met het feit dat er een maximumtermijn verbonden is aan deze campus, nl. 2 maanden en 5 dagen (cf. Everbergwet). Nadien moet de jeugdrechter een andere beslissing nemen (en kan de jongere vb. doorstromen naar een andere gemeenschapsinstelling) waardoor er snel plaats komt voor nieuwe opnames.