coronavirus
De ware impact van corona
De dodentol van het coronavirus is veel hoger dan de meeste landen rapporteren. In deze interactieve explainer vergelijken we de ‘oversterfte’ en tonen we u de ware impact van het virus.
Thomas Roelens, Andries Fluit, Raphael Cockx, Thomas Segers 2 juni 2020
Ons land staat helemaal bovenaan een grafiek die hardnekkig blijft circuleren. België heeft het hoogste aantal gerapporteerde coronadoden in vergelijking met het bevolkingsaantal. Maar zegt dat iets? En toont dat de ware impact van corona?
Het draait allemaal om oversterfte. Dat is het aantal mensen dat er meer gestorven is in vergelijking met het gemiddelde van de voorbije jaren. Door de uitbraak van het dodelijke coronavirus zien we wereldwijd een stijging van die oversterfte, maar de coronastatistieken capteren die werkelijke dodentol maar gedeeltelijk. Want niet al wie sterft aan de gevolgen van de dodelijke longziekte die het coronavirus veroorzaakt komt in de statistieken als een coronadode. Mensen die thuis sterven en niet positief getest zijn, vallen bijvoorbeeld buiten de boordtabellen.
Niet alleen vatten de officiële statistieken maar een deel van de dodentol, er zijn ook grote verschillen in hoe landen hun coronadoden tellen. Zo registreert België als een van de weinige landen sterfgevallen in rusthuizen als coronadoden, ook als ze niet zijn getest. Dat verklaart voor een deel waarom ons land bovenaan die internationale ranglijst staat.
Om de werkelijke impact van het dodelijke coronavirus in België te kunnen vergelijken met andere landen, is er een veel juistere graadmeter: de oversterfte.
Om oversterfte te bepalen kijken we eerst naar hoeveel mensen de voorbije 5 jaar per week zijn gestorven.
Van die vijf jaar sterftestatistieken berekenen we het gemiddelde per week.
We leggen er de sterftecijfers van dit jaar naast, waardoor we zien dat het aantal sterftes in 2020 wekenlang hoger lag dan gemiddeld. Alles wat boven de zwarte lijn van het gemiddelde uitkomt is oversterfte, het aantal mensen dat meer sterft dan gemiddeld.
Na weken van oversterfte zien we vanaf 11 mei (week 20) een lichte ondersterfte. Er stierven toen 2% minder mensen dan normaal.
In die oversterfte zijn ook alle gerapporteerde coronadoden meegeteld
Regionale verschillen
Het valt op dat er grote regionale verschillen zijn in de sterftecijfers. Uit een analyse van de arrondissementen blijkt dat de regio rond Bergen het hardst werd getroffen. De totale oversterfte tussen week 9 en 20 bedroeg daar 84%. De hoogste piek werd bereikt in het arrondissement Brussel-Hoofdstad. In week 15 vielen daar 202% meer doden dan normaal.
België telt vollediger dan andere landen
Zoals gezegd, België rapporteert meer coronadoden per hoofd dan om het even welk ander land. Maar de oversterfte en de gerapporteerde coronadoden in ons land liggen de laatste weken steeds dichter in elkaars buurt.
‘Het is zeer waarschijnlijk dat de stijging van de totale sterfte in België te wijten is aan de covid-19-epidemie.’
Steven Van Gucht | Viroloog
Wanneer we enkel rekening zouden houden met de bevestigde gevallen van corona, zouden we het aantal overlijdens heel sterk onderschatten’, zei viroloog Steven Van Gucht daar eerder over.
De voorzichtige conclusie is dat hoe meer de oversterfte en de gerapporteerde coronadoden overlappen, hoe beter een land de dodentol in kaart brengt. Niet alleen geeft dat voor elk land apart een completer zicht op de dodelijke impact van corona, het laat ook beter toe om landen onderling te vergelijken.
Wekelijkse aantal sterfgevallen Nederland en België
- verwacht aantal sterftes
- bevestigde sterftes door corona
- waargenomen sterfgevallen
Nederland telt 33,47 gerapporteerde coronadoden per 100.000 inwoners. Dat is minder dan onze relatieve coronasterfte van 80,11 per 100.000 inwoners. Ook de maximale oversterfte (75% meer doden dan normaal in week 14) werd nooit zo hoog als in België (95% meer doden dan normaal in week 15). Maar terwijl in België de volledige piek kon toegeschreven worden aan covid-19 was dit in Nederland slechts 45%.
Wanneer we de cijfers internationaal vergelijken zien we dat Engeland en Wales de grootste sterftepiek heeft gekend. In week 16 vielen daar 22.351 doden. Dat zijn er 11.854 meer dan normaal of een oversterfte van 110%. Ook na de piek blijven de sterftecijfers er hoog met een nieuwe toename in week 20.
Wekelijks aantal sterfgevallen europees
- verwacht aantal sterftes
- bevestigde sterftes door corona
- waargenomen sterfgevallen
Niet alle landen publiceren cijfers rond oversterfte en niet elk land gebruikt dezelfde manier om die data te verzamelen. En de cijfers komen met een paar weken vertraging binnen, afhankelijk van land tot land. Zo publiceert Italië bijvoorbeeld enkel cijfers tot 31 maart met een dekking van 86% van alle Italiaanse gemeenten. Wel is deze graadmeter een van de meest cruciale om de dodelijke draagwijdte van het coronavirus te kunnen inschatten.