Eerste Nederlandse die Anne Frank speelde

De première vond plaats op 27 november 1956. Voor het eerst werd Het Dagboek van Anne Frank op het toneel gebracht, met als gasten in de zaal koningin Juliana en prins Bernhard.

Martine Crefcoeur was door directeur Rob de Vries van Toneelgroep Theater weggeplukt van de toneelschool in Maastricht voor de rol van Anne Frank. ‘Zij maakte het onmogelijke waar en gaf vanuit een natuurlijke onbevangenheid de rol van Anne een glasheldere vertolking’, schreef de Volkskrant. Trouw sprak van een ‘vanzelfsprekende natuurlijkheid, waardoor zij aan Anne zowel de teerheid en ontroering als de levenslustigheid en blijheid kon geven’.

Na 500 voorstellingen keerde ze terug naar Maastricht om de opleiding af te maken. Daarna speelde ze nog tien jaar bij Theater voordat ze in 1966 definitief overstapte naar het Nieuw Rotterdams Toneel. ‘Anne maakte haar bekend bij het grote publiek. Maar gelaagdheid in de veelal dramatische rollen die ze daarna zou vertolken bleek haar handelsmerk. Zoals Shakespeares Ophelia in Hamlet en Lodewijk de Boers Gina in The Family’, zegt een vriendin.

Martine was liefhebster van poëzie (van Emily Dickinson tot Toon Tellegen) en van kunst (van Paul Klee tot Joan Miró) en schreef zelf ook graag, al deelde ze dit niet met anderen. Ze was nieuwsgierig naar alles, geïnteresseerd in de wetenschap, met name de evolutie, met Mama's laatste omhelzing van primatoloog Frans de Waal en Sapiens. De kleine geschiedenis van de mensheid van Harari als laatste boeken die ze las.

Naast haar eigen rollen was Crefcoeur vanaf de oprichting verbonden aan het Jeugd Theater Hofplein als acteur, docent en supervisor van het speldocententeam. Zij hield van de lessen tekstinterpretatie met de kinderen.

Maar ze stond ook zelf nog op de planken. Regisseur Peter Sonneveld werkte na 2000 nog veel met haar, onder meer bij producties als Lazarus (2001) en de vier uur durende Elektra (2003) voor de Rotterdamse Schouwburg. Ze overleed 18 april in een zorgcentrum in Rotterdam aan de gevolgen van corona. De liefde van haar leven was de in 2012 overleden actrice Petra Verbeek. ‘Ze waren een opvallend duo in het Rotterdamse theaterleven. Petra was lang en had zwart haar, de kleine Martine had rood haar’, zegt Sonneveld.

Ze was een geboren Rotterdamse. Haar vader overleed al jong, haar moeder was Joods. De oorlog was een traumatische ervaring. Na haar gymnasiumopleiding op het R.K. Lyceum voor Meisjes ging ze naar de toneelschool in Maastricht. Een tante was getrouwd met de theaterlegende Piet Muijselaar – het ene deel van Snip en Snap.

Hoe goed ze Anne speelde, bleek wel uit het feit dat het dertig jaar zou duren voor weer een Nederlandse (Jip Wijngaarden) de rol van Anne durfde te vertolken op toneel. Crefcoeur waarschuwde haar nog: ‘Je wordt je hele leven met die rol vereenzelvigd.’

Haar rol in het ruige familiefeuilleton The Family van Lodewijk de Boer was een verademing. ‘Ik voel mij net een zondagskind’, reageerde ze op haar optreden naast Huib Broos en Gees Linnebank.

Het theaterstuk zou later ook verfilmd worden met haar in de hoofdrol. Ze speelde vele andere rollen zoals in 1981 de vissersvrouw Jo in Op Hoop van Zegen van Herman Heijermans.

De oorlog bleek een draad door haar leven en carrière. Ze begon als Anne Frank en eindigde met voordrachten van monologen van Anne Vegter op 14 mei bij de jaarlijkse herdenking van het bombardement op Rotterdam,  wat ze tot 2009 volhield.