Takav razvoj situacije pogodovao je i nastanku mnogih velikih navijačkih grupa, koje su kasnije postale poznate širom Evrope i po brojnosti i po organizovanosti ali i po huliganstvu.

Dešavanja na ovim prostorima prouzrokovala su da navijači postanu neizostavan dio ratnih zbivanja, političkih igara mafijaških obračuna i svega lošeg što je pogađalo naše društvo.

Kroz tekst ćemo vam predstaviti sedam navijačkih grupa za koje smatramo da su obilježile i da obilježavaju ono što se zove “život ultrasa” na ovim prostorima. Krenimo od Crne Gore:

VARVARI (Budućnost)

Varvari su najveća i najorganizovanija navijačka grupa u Crnoj Gori koja podržava FK Budućnost, ali i ostale klubove tog sportskog kolektiva. Ime Varvari javlja se 1987. godine, od kada počinje organizovano navijanje i odlasci na utakmice Budućnosti, kako kod kuće tako i u gostima. Vremenom, stekli su reputaciju veoma dobro organizovane grupe i svakako jedne od najpoznatijih na ovim prostorima. Postali su homogena grupa, čuvari “podgoričkog univerzuma” i nikada nijesu podržavali jednog vođu.

Išli su na gostovanja, naročito na ona u SR Jugoslaviji, na utakmice protiv Zvezde, Partizana, Radničkog iz Niša. Današnji Varvari su nastavili tradiciju svojuh prethodnika. Najtvrđe jezgro nikada nije bilo politički podijeljeno, tačnije, Varvari sa svog “sjevera” nijesu slali političke poruke i na taj način su ostali “sklonjeni”, bar koliko-toliko od negativnih uticaja ratnog vihora koji je protutnjao Balkanom. Dakle, podgoričke plavo-bijele podržava čvrsta, homogena grupa, reklo bi se klasičan primjer navijačke skupine koja “modernizuje” svoje redove iz godine u godinu.

HORDE ZLA (Sarajevo)

Grad Sarajevo je poput velikih evropskih gradova podijeljeno na dva navijačka tabora. FK Sarajevo podržavaju “Horde zla”, ozbiljna i masovna navijačka grupa koja svoju ekspanziju doživljava osamdesetih godina prošlog vijeka. Horde zla su vječiti neprijatelji Željezničarovih “Manijaka”, a ostala su upamćena i njihova brojna gostovanja po bivšoj Jugoslaviji i “rat” sa ostalim velikim grupama.

Zanimljivo je da su Horde zla bile protiv svake vrste nacionalizma i da su se njihovi članovi za vrijeme velike države izjašnjavali kao Jugosloveni. Ipak, za vrijeme ratnih devedesetih dosta pripadnika navijača Sarajeva našlo se na frontu pa su Jugosloveni ubrzo nestali sa tribina Koševa, a danas taj klub podržava većinom stanovništvo muslimanske vjeroispovijesti. Od 2008. godine Horde zla doživljavaju reorganizaciju poslije nekoliko godina krize i opet počinju masovnije da idu na stadion, prave bakljade, koreografije i svakako opet dolaze u sam vrh navijačkog svijeta na ovom prostoru. U aprilu 2009. godine poginuo je član njihove grupe Vedran Puljić, na gostovanju Širokom Brijegu, pa Horde zla na svakoj utakmici u 24. minutu skandiraju njegovo ime.

MANIJACI (Željezničar)

Najvjerniji fanovi sarajevskog Željezničara, popularni Manijaci, ekspanziju su doživjeli početkom sedamdesetih godina prošlog vijeka, kada je njihov Željo osvojio tadašnju Prvu jugoslovensku ligu. Bilo je to u sezoni 1971-72, zlatnim slovima ispisanom u istoriji kluba iz Bosne. Manijaci su svoju vjernost dokazali i kada je Željezničar ispao iz Prve lige, u sezoni 1976-77. Redovni su bili na utakmicama i pružali podršku ekipi sve do ponovnog ulaska u najviši rang.

Kao što smo i rekli, najveći neprijatelji su im navijači Sarajeva, Horde zla, sa kojim su se često sukobljavali. Rivalitet je rastao i njihov meč svakako je jedan od najvećih na ovim prostorima. Kao i svaka velika navijačka grupa, Manijaci imaju i svoje podgrupe, od kojih su najveće „Blue tigers“ i „Joint union“.

Raspad Jugoslavije, odnosno rat na prostorima Bosne i Hercegovine negativno se odrazio i na Manijake. Njihov stadion „Grbavica“ našao se između dvije vatre, snaga bosanskih Muslimana i bosanskih Srba, a većinski Muslimani, koji su pripadnici Manijaka učestvovali su u ratu, najviše u paravojnoj formaciji „Zelene beretke“. Jedan od vođa Manijaka, Dževad Begić-Đilda ubijen je 1992. godine u Sarajevu tokom oružanih sukoba sa Srbima. Željovi fanovi su i nakon rata opstali kao jaka grupa, jedna od najjačih na prostorima eks-ju gdje su stekli reputaciju i ozbiljnost.

TORCIDA (Hajduk Split)

„Torcida“ je vjerovatno i najstarija navijačka grupa u nekadašnjoj Jugolsaviji, a vrlo vjerovatno i na prostoru Evrope. Podržavaju Hajduk iz Splita i prema podacima formirani su još 1950. godine čime su stekli zvanje pionira organizovanog navijanja na prostorima Starog kontinenta. Tradicijia, organizovanost, kontinuitet, je sve ono što se može vezati za Torcidaše, koji su uvijek gajili stil navijanja vezan za Južnu Ameriku (Argentina, Brazil...).

Torcida se odmah po zvaničnom osnivanju susrela sa zabranom od strane države, koja ih je nakon pobjede Hajduka nad Crvenom zvezdom suspendovala, pa čak i zabranila ime njihove grupe. Već na početku djelovanja našli su se u ozbiljnom sukobu sa komunističkom vlašću, ipak, uprkos zabrani, navijači splitskih „bilih“ su nastavili da podržavaju klub. Torcida je poznata i po čestim huliganskim ispadima, već šezdesetih godina su pretukli sudiju na meču sa Sarajevom.

Torcida je važila za nacionalističku grupu. Nijednoj navijačkoj grupi gostovanje u Splitu nije lako padalo. Krajem osamdesetih došlo je do zaoštravanja odnosa u Jugoslaviji, pa je Torcida na utakmci sa Partizanom zapalila zastavu bivše države u septembru 1990. godine.

Navijači Hajduka su početkom devedesetih većinski stupili u hrvatske vojne formacije koje su se borile za samostalnost te zemlje, a 27 pripadnika Torcide stradalo je u ratu. Vječiti su neprijatelji navijačima Dinama „Bad Blue Boys-ima“, sa kojim se često sukobljavaju. I u novijoj istoriji poznati su njihovi huliganski pirovi širom Evrope. Imaju više podgrupa okupljenih u jednu veliku, koja ima najjače uporiše u Splitu, ali i širom gradova Dalmacije.

BAD BLUE BOYS (Dinamo Zagreb)

Simpatizeri Dinama iz Zagreba, popularni „Bad Ble Boys-i“, uz Torcidu su najjača i najbrojnija navijačka grupa u Hrvatskoj. Osnovani su 1986. godine, a njihova grupa sastavljena je iz dva velika dijela - Udruge navijača Dinama i Klub navijač Bad Blue Boys. Smješteni su na sjevernoj tribini Dinamovog „Maksimira“ a kao inspiraciju za naziv grupe dobili su po čuvenom filmu „Bad Boys“ sa Šonom Penom u glavnoj ulozi.

Dinamovi fanovi ostaće upamćeni po čuvenom obračunu sa navijačima Crvene zvezde na „Maksimiru“ 13. maja 1990. godine, kada je povrijeđeno više ljudi, što je bio i jedan od povoda za izbijanje sukoba na ovim prostorima. Upravo je rat u svoje redove odvukao dosta Boys-a, koji su ratovali u HOS-u, Zboru narodne garde i hrvatskoj policiji. Mnogi od njih su izgubili živote, a kasnije su postali i heroji na Dinamovoj tribini.

U novije vrijeme Dinamovi navijači su prolazili kroz teške periode, česte podjele, najviše na političkoj osnovi. Dinamo je devedesetih godina mijenjao ime, što je nailazilo na veliki otpor navijača, nesuglasice i trvenja. Posljednjih godina su se međusobno sukobljavali zbog Zdravka Mamića, glavnog finasijera kluba, koga jedni podržavaju a drugi ne, zbog čega i ne dolaze na utakmice.

Boys-i imaju i veliki broj podgrupa, poput „Fakini“, „Mad Max“, „Blue Madness“, „North Squad“, „Zagreb City Boys“... Dinamovi navijači idu na gostovanja svog kluba širom Evrope, često izazivaju nerede, čime su stekli reputaciju jedne od najopasnijih grupa, poznatih po huliganskim pirovima i ispadima. Gaje engleski stil navijanja.

GROBARI (Partizan)

Navijači Partizana, „Grobari“, ime su dobili od najljućih rivala, navijača Crvene zvzezde, zbog crno-bijele boje ali i stadiona u Humskoj 1 koji se nalazi blizu groblja. Ubrzo su fanovi crno-bijelih rado prihvatili takav naziv i formirali navIjačku grupu Grobari nastalu 1970. godine. Već od starta Grobari su gajili engleski stil navijanja, anarhistički sa ludilom na tribini i bez puno reda i pravila posjećujući skoro sve utakmice klubova u okviru SD Partizan.

Po osnivanju išli su na sva veća gostovanja širom Jugoslavije, a zatim i Evrope. Osamdesetih godina doživljavaju pravu ekspanziju, kada dobijaju i naziv „kaznena ekspedicija“ zbog brojnosti, huliganstava i čestih tuča sa protivničkim navijačima, naročito „Delijama“. I dan danas su ostale upamćene vođe Grobara - Čelzi, Trlaja, Pampi, Belgija, koji su u to vrijeme bili „navijačka avangarda“. Upravo tada su i formirane prve podgrupe na južnoj tribini - „Commando“, „Front“, „Untouchables“...

Devedesete godine su donijele i mnoge promjene. Kao i sve navijačke grupe na tlu Jugoslavije i Grobari su imali svoje članove koji su ratovali po Bosni a i mnoge vođe su bili članovi srpskih paravojnih formacija. Rivalitet sa Delijama nikad nije prestajao, ni za vrijeme rata, a ni poslije njega, štaviše postajao je brutalniji. Česti okršaji sa crveno-bijelima za rezultat su imali povrijeđene, a nažalost i izgubljene živote, čime je beogradski derbi stekao reputaciju jednog od najopasnijih na planeti.

Grobari su u novije vrijeme prolazili kroz razna iskušenja, podjele i međusobne ratove. 2009. godine, pred početak utakmice sa francuskim Tuluzom u Ligi Evrope, u sukobu sa Grobarima ubijen je Bris Taton, navijač Tuluza. Država je krenula nakon toga u obračun sa vođama Grobara, naročito kod policije ozloglašene podgrupe „Alkatraz“, čije vođe su se dale u bijeg a kasnije su optužene i za mnoga kriminalna djela. U Grobarima je bijesnio i međusobni rat, čija je žrtva Ivan Perović, član „Zabranjenih“. Ipak, 2014. godine došlo je do ujedinjenja i povratka svih grupa na jug. Danas Grobari imaju mnogo podgrupa na svojoj tribini, a među najvažnijim su „Alcatraz“, „Južni front“, „South Gate“, „Shadows“, „Vandal Boys“. Veliko uporište imaju i u Crnoj Gori, Republici Srpskoj, kao i u zemljama širom Evrope i važe za jednu od najorganizovanijih grupa na tlu Starog kontinenta.

DELIJE (Crvena zvezda)

Navijači Crvene zvezde, „Delije“, najmasovnija su grupa među navijačima iz bivše Jugoslavije. Formirani su pred početak građanskog rata, na Božić 1989. godine, kada su dobili naziv, ali su mnogo ranije organizovali svoja navijanja na trbini i pružali podršku Zvezdi. Najljući rivali su im Grobari.

Delije su svakako jedna od najmasovnijih i najbolje organizovanih grupa u Evropi. Sedamdesetih i osamdesetih godina išli su na gostovanja širom Jugoslavije i kontinenta, a reputaciju jake huliganske grupe stekli su čestim incidentima upravo na tim gostovanjima.

Početkom devedestih Delije su masovno stupile u srpske vojne formacije koje su se borile na prostoru Bosne i Hrvatske. Mnogi komandanti srpskih paravojnih formacija bili su i ujedno vođe Delija, od kojih je najpoznatiji Željko Ražnatović Arkan - komandant Srpske garde. Zvezda je 1991. godine ostvarila i najveći uspjeh jugoslovenskog klupskog fudbala osvojivši tadašnji Kup šampiona, što je dodatno doprinijelo omasovljenju Delija.

Delije su oduvijek gajile italijanski stil navijanja, poznati su po sjajnim koreografijama, ali i bučnom pružanju podrške igračima Zvezde u skoro svakom kolektivu SD Crvena zvezda. Nakon raspada Jugoslavije Crvena zvezda nije bilježila velike uspjehe u Evropi, ali Delije nijesu posustajale. U stalnom ratu sa Grobarima, 1999. godine stradao je njihov član Aleksandar Radović, što je dodatno produbilo animozitet među ovim grupama. Delije su uvijek važile za izuzetno dobro organizovanu grupu, pa tako skoro nikada nijesu imali problema sa unutrašnjim sukobima. Slično kao i Grobari i Delije imaju istaknut kult vođe. Danas se glavni ljudi među navijačima Zvezde često povezuju sa kriminalnim svijetom i često su na meti policije. Najistaknutije podgrupe Delija su „Belgrade boys“, „Brigate“, „Heroes“, „Hijene“, „Crazy North“...

Da ne zamjere „mali“...

Da bi opisali cjelokupan navijački svijet na prostorima bivše Jugoslavije trebalo bi nam mnogo više vremena. Ipak, izdvojili smo sedam najjačih i najorganizovanijih. Ostalo je tu još mnogo grupa koje su i velike i organizovane i jake. Teško je ne pomenuti „United Force“ (Rad), „Firma“ (Vojvodina), „Robijaši“ (Čelik Zenica), „Viole“ (Maribor), „Komite“ (Vardar)...mnogo neispričanih priča, anegdota i doživljaja iz nikad dosadnog navijačkog života.

Komentari