‘S e seo liosta dhen briathrachas LGDTCE+ a bhios mi a’ cleachdadh air an làrach-lìn seo. Cuiribh fios thugam air Twitter no Post-d ma lorgas sibh mearachd no facal a tha a dhìth.
Below is a list of the LGBTQI+ vocabulary used on this site. Let me know on Twitter or Email if you spot a mistake or a missing word.
A | B | C | D | E | F | G | H | I | L | M | N | O | P | R | S | T | U
A
A’ tighinn a-mach
Innse do dhaoine eile mu do fheisealachd no do dhearbh-aithne gnè.
Achd Aithneachadh Gnè
Achd Pàrlamaid an Rìoghachd Aonaichte a bhios a’ toirt cead do dhaoine a bhith ag atharrachadh an gnè aca gu laghail.
Annas dhen dà-sheòrsachd
Ma tha annas aig cuideigin dhen dà-sheòrsachd, tha ùidh aca ann am feise ri duine de ghnè nach eil a’ co-fhreagairt am feisealachd àbhaisteach aca.
M.e. fireannach co-sheòrsach no boireannach eile-sheòrsach a tha airson feise ri boireannach agus fireannach eile-sheòrsach no leasbach a tha airson feise ri fireannach.
Aon-ghnèitheach
A’ buntainn ri no a’ toirt iomradh air daoine dhen aon gnè.
Aon-sheòrsach
A’ buntainn ri no a’ toirt iomradh air daoine dhen aon seòrsa.
M.e. Is pòsadh eadar dithis fhireannach no dithis bhoireannach a th’ ann am pòsadh aon-sheòrsach.
Ath-bhuileachadh gnè
An atharrachadh, le lannsaireachd is leigheasan brodaig, de fheartan gnè corporra gu gnè eile.
B
Bana-ghèidh
Boireannach co-sheòrsach no boireannach aig a bheil miann air boireannaich eile.
Bànrigh draga
Fèistear fireannach a bhios a’ cur air aodach “boireannaich” mar phàirt de thaisbeanadh.
Bìnearachd gnè
Siostam seòrsachaidh gnè le dà ghnè no dà sheòrsa eadar-dhealaichte .i. boireann is fireann. Tha an siostam seo an dùil ri seòrsa, gnè agus feisealachd a tha uile co-ionann ri chèile .i. fear le coltas, feartan agus dearbh-aithne gnè fireannach agus aig a bheil miann eile-sheòrsach air boireannaich.
Bìoras Easbhaidh Ion-dhìon Daonna
Bhìoras a bhios a’ milleadh ceallan anns an t-siostam dìon-slàinte agus a’ lagachadh an comas a bhith a’ sabaid galaran agus tinneasan. Nuair a tha an siostam dìon-slàinte air a mhilleadh bidh cuid de dh’euslaintich a’ fulang buidheann de ghalaran agus tinneasan a tha air an ainmeachadh AIDS.
Brodag
Stuth ceimigeach, a leithid estrogen no teisteostaron, air a dhèanamh anns a’ bhodhaig a bhios a’ riaghladh leasachadh gnèitheasach agus an t-siostam gineamhainn.
Brodag-gnè
Stuth ceimigeach, a leithid estrogen no teisteostaron, air a dhèanamh anns a’ bhodhaig a bhios a’ riaghladh leasachadh gnèitheasach agus an t-siostam gineamhainn.
Brodag nan clach / Teisteostaron
Brodag nàdurrach a tha air a dhèanamh anns a’ bhodhaig agus a tha an urra ri leasachadh na feartan-gineamhain fireann a leithid na clachan agus a’ phròstata. Tha e cuideachd an urra ri leasachadh feartan eile a leithid meudachadh ann an tomhad fèithe agus cnàimh agus fàs fuilt cuirp.
Tha teisteostaron cuideachd air a chleachdadh mar leigheas airson fireannaich le ìrean ìsle de teisteostaron, fireannaich gun theisteostaron nàdurra, seòrsaichean sònraichte de dh’aillse broilleach agus neo-shàstachd gnè ann an tar-fhireannaich.
C
Caismeachd pròise
Tachartas a bhios a’ comharrachadh a’ choimhearsnachd LCDT+. Uaireannan tha iad air an cleachdadh airson fianais a thogail an-aghaidh claon-bhreith air choireigin m.e. neo-ionannachd pòsaidh. Bidh a’ chuid as motha de thachartasan pròise a’ tachairt gach bliadhna, agus bidh mòran a’ tachairt air feadh an t-Òg-mhios gus na Stonewall Riots, a thachair ann an 1969, a chomharrachadh.
Caidreabhach / Caraid
Neach a bhios a’ toirt taic dhan a’ choimhearsnachd LCDTQ ged nach eil iadsan LCDTQ.
Cios-ghnèitheach
Tha cios-ghnèitheach a’ toirt iomradh air cuideigin aig a bheil dearbh-aithne gnè a tha co-ionann ris an gnè breith aca.
M.e. fear aig a bheil dearbh-aithne fireann agus boireannach le dearbh-aithne boireann.
Co-ghnèitheach
Tha co-ghnèitheach na dhearbh-aithne in-ghabhalach a tha mar aonadh de dhà no barrachd gnèithean. Tha daoine co-ghnèitheach ceart gu leòr le bhith air aithneachadh mar gnè sam bith a tha na phàirt dhen dhearbh-aithne aca.
Co-ionannachd gnè
Bun-bheachd gu bheil a h-uile duine co-ionann agus gum bu chòir na h-aon cothroman agus còirichean a bhith aig a h-uile daoine ge b’ e an gnè aca.
Co-ionannachd pòsaidh
An comas pòsadh, leis a h-uile còraichean co-cheangailte, ge b’ e gnè no seòrsa nan daoine a tha airson pòsadh.
Co-sheòrsach
Mar as trice tha co-sheòrsach a’ toirt iomradh air fireannach aig a bheil miann air fireannaich eile, ach tha e cuideachd air a chleachdadh gus iomradh a thoirt air a’ choimhearsnachd LCDT+ san fharsaingeachd.
Còirichean co-ionann
Bun-bheachd gu bheil a h-uile duine co-ionann agus gum bu chòir na h-aon cothroman agus còirichean a bhith aig a h-uile daoine ge b’ e rudan a leithid gnè, feisealachd, creideamh, aois no cinneadh.
Cuèir
Bidh cuid de dhaoine a’ cleachdadh am facal cuèir gus iomradh a thoirt air a’ choimhearsnachd LCDTQ san fharsaingeachd agus bidh cuid eile ga chleachdadh air sgàth ‘s nach eil iad a’ faireachdainn gu bheil teirmean LCDTQ eile gan riochdachadh gu ceart.
Thoir an àire: Ann am Breatainn b’ e facal lùghdachail a bh’ ann an cuèir gu h-eachdraidheil. Ged a tha a’ choimhearsnachd air a thoirt air ais, tha cuid ann a tha a’ smaoineachadh gur e facal lùghdaichail a th’ ann fhathast.
Cuèir-ghnèitheach
Tha cuèir-ghnèitheach a’ toirt iomradh air cuideigin aig nach eil dearbh aithne boireann no fireann. Ma dh’fhaodte gum bi iad a’ toirt iomradh orra fhèin mar mheasgachadh dhen dà chuid, mar far-ghnèitheach no mar rudeigin gu tur eadar-dhealaichte.
Cùisean co-cheangailte ri gnè
Cùis no dragh sam bith air a dhearbhadh le eadar-dhealachaidhean stèidhichte air gnè.
D
Dà-ghnèitheach
Tha dà-ghnèitheach a’ toirt iomradh air cuideigin a bhios ag aithneachadh mar dà ghnè gu tur eadar-dhealaichte. Bidh cuid de dhaoine dà-ghnèitheach ag atharrachadh eadar na gnèithean aca aig diofar amannan ach bidh cuid eile ag aithneachadh mar dà ghnè aig an aon àm.
Dà-sheòrsach
Mar as trice tha dà-sheòrsach a’ toirt iomradh air cuideigin aig a bheil miann air boireannaich agus fireannaich, ach tha e cuideachd a’ toirt iomradh air cuideigin aig a bheil miann air daoine eile ge b’ e an gnè aca.
Dà-spioradach
Mìneachadh
Dearbh-aithne gnè
An dòigh anns a bhios cuideigin a’ toirt iomradh air an gnè aca. Dh’fhaodadh e bhith co-ionann ris an gnè breith aca mar a tha le daoine cios-ghnèitheach no dh’fhaodadh e bhith eadar-dhealaichte mar a tha e le daoine tar-ghnèitheach, neo-bhìnearaidh is eile.
E
Eadar-ghnèitheach
Mìneachadh
Eadar-sheòrsach
Tha daoine eadar-sheòrsach air am breith le aon de ghrunn atharrachaidhean anns na feartan gnè aca. Mar as trice thèid seòrsa a shuidheachadh orra aig àm breith ach uaireannan cha bhi iad ag aithneachadh leis mar a dh’fhàsas iad nas sìne agus bidh iad airson an gnè no an seòrsa aca atharrachadh.
Earotaigeachd cho-sheòrsach
Miann feise eadar daoine dhen aon gnè no seòrsa.
Eastraigin
Buidheann de bhrodagan nàdarrach a tha air a dhèanamh anns a’ bhodhaig agus a tha an urra ri leasachadh na feartan-gineamhain boirean agus am broinn ullachadh airson uighean thorrach.
Tha eastraigin cuideachd air a chleachdadh ann am pilean casg-gineamhain, ann an leigheasan airson seòrsaichean sònraichte de dh’aillse agus neo-shàstachd gnè ann an tar-bhoireannaich.
Eile-sheòrsach
Tha eile-sheòrsach a’ toirt iomradh air cuideigin aig a bheil miann air gnè eile .i. fireannach aig a bheil miann air boireannaich.
F
Far-ghnèitheach
Tha far-ghnèitheach a’ toirt iomradh air cuideigin aig nach eil dearbh aithne boireann no fireann. Ma dh’fhaodte gum bi iad a’ toirt iomradh orra fhèin mar mheasgachadh dhen dà chuid, mar far-ghnèitheach no mar rudeigin gu tur eadar-dhealaichte.
Fear-gèidh
Fireannach co-sheòrsach no fireannach aig a bheil miann air fireannaich eile.
Fèis-pròise
Tachartas a bhios a’ comharrachadh a’ choimhearsnachd LCDT+. Uaireannan tha iad air an cleachdadh airson fianais a thogail an-aghaidh claon-bhreith air choireigin m.e. neo-ionannachd pòsaidh. Bidh a’ chuid as motha de thachartasan pròise a’ tachairt gach bliadhna, agus bidh mòran a’ tachairt air feadh an t-Òg-mhios gus na Stonewall Riots, a thachair ann an 1969, a chomharrachadh.
Feisealachd
Tha taobhadh-feise no feisealachd a’ toirt iomradh air a’ phàtran de mhiann faireachail, romansach no fèiseil a th’ aig cuideigin.
G
Gèidh
Mar as trice tha gèidh a’ toirt iomradh air fireannach aig a bheil miann air fireannaich eile, ach tha e cuideachd air a chleachdadh gus iomradh a thoirt air a’ choimhearsnachd LCDT+ san fharsaingeachd.
Gèidheal
Gàidheal LGDTCE+.
Gnè-nòrmadach
Tha gnè-normadach a’ toirt iomradh air cuideigin aig a bheil dearbh-aithne agus feisealachd a tha co-ionann ris an gnè breith aca.
Gnè-nòrmadachd
Bun bheachd gu bheil a h-uile daoine boireann no fireann agus gur e eile-sheòrsachd an feisealachd àbhaisteach.
Gnè-shùbailte
Dearbh-aithne gnè far nach eil cuideigin ag aithneachadh le aon ghnè stèidhichte. ‘S urrainn dhaibh aithneachadh mar iomadh gnè aig an aon àm no atharrachadh eadar na ghnèithean aca aig diofar amannan.
Gràin-co-sheòrsachd
Claon-bhreith an aghaidh dhaoine co-sheòrsach air sgàth ‘s gu bhei iad co-sheòrsach.
Gràin-dà-sheòrsachd
Claon-bhreith an aghaidh dhaoine dà-sheòrsach air sgàth ‘s gu bhei iad dà-sheòrsach.
Gràin-tar-ghnèitheachd
Claon-bhreith an aghaidh dhaoine tar-ghnèitheach air sgàth ‘s gu bhei iad tar-ghnèitheach.
I
Iol-ghnèitheach
Tha iol-ghnèitheach a’ toirt iomradh air cuideigin aig a bheil miann air daoine de ghnè eile.
Iol-sheòrsach
Tha iol-sheòrsach a’ toirt iomradh air cuideigin aig a bheil miann air gnè eile .i. fireannach aig a bheil miann air boireannaich.
Ioma-ghnèitheach
Tha ioma-ghnèitheach a’ toirt iomradh air cuideigin a bhios ag aithneachadh le iomadh gnè. Dh’fhaodadh seo a bhith aig an aon àm neo dh’fhaodadh iad atharrachadh eadar na gnèithean aca aig diofar amannan.
Ioma-sheòrsach
Tha ioma-sheòrsach a’ toirt iomradh air cuideigin aig a bheil miann air iomadh gnè eile.
L
LCDT+
Lesbach, Co-sheòrsach, Dà-sheòrsach, Tar-ghnèitheach
Leasbach
Tha leasbach a’ toirt iomradh air boireanna(i)ch co-sheòrsach no boireannach aig a bheil miann air boireannaich eile.
Leigheas ro-chasgach iar-ghabhalach
Mìneachadh
Leigheas ro-chasgach ro-ghabhalach
Mìneachadh
Leigheas torrachais
Leigheas sam bith, a leithid sìolachadh fuadain no sìolachadh in-bhiotro, a tha ag amas air neach a chuidheachadh le bhith a’ fàs trom le leanabh.
Leth-bhreith
Làimhseachadh eadar-dhealaichte de dhaoine air sgàth ‘s adhbharan a leithid aois, gnè, feisealachd no cinneadh.
Leth-bhreith a thaobh gnè
Làimhseachadh eadar-dhealaichte de dhaoine air sgàth ‘s a gnè aca.
Leth-ghnèitheach
Tha leth-ghnèitheach a’ toirt iomradh air cuideigin aig a bheil ceangal pàirtichte ri gnè sònraichte.
Leth-sheòrsach
Tha leth-sheòrsach a’ toirt iomradh air cuideigin aig nach eil miann feise air daoine eile mura h-eil ceangal faireachail eadarra cuideachd.
LGDTCE+
Leasbach, Gèidh, Dà-sheòrsach, Tar-ghnèitheach, Cuèir, Eadar-ghnèitheach
Luchd-gèidh
Daoine aig a bheil miann air daoine eile dhen aon seòrsa.
M
Màthair-ionaid
(surrogate mother)
Cuideigin a bhios a’ breith leanabh do chuideigin nach eil comasach air leanabh a bhreith.
Mion-chuid
Buidheann de dhaoine a tha diofraichte bhon a’ mhòr-chuid air sgàth ‘s adhbhar sònraichte a leithid creideamh, cinneadh, cànan no feisealachd.
Mì-ainmeachadh
A’ toirt iomradh air cuideigin leis an ainm breith aca as dèidh dhaibh atharrachadh. Mar as trice bidh seo a’ tachairt do dhaoine tar-ghnèitheach a tha air ainm ùr a thagh a fhreagras an gnè ùr aca ach bidh cuid de dhaoine fhathast a’ cleachdadh an seann ainm a bh’ orra.
Mì-ghnèitheachadh
A’ toirt iomradh air cuideigin leis na riochdairean ceàrr. Mar eisimpleir a’ toirt iomradh air balach tar-ghnèitheach leis an riochdaire “i” air sgàth ‘s gun deach a chomharradh boireann aig àm breith.
Mì-rian dearbh-aithne gnè
An duilgheadas a bhios cuideigin a’ fulang nuair nach eil an dearbh-aithne aca co-ionann ris an gnè breith aca. ‘S e teirm seann-fhasanta a th’ ann a-nis agus ‘s e neo-shàstachd gnè an teirm as cumanta.
N
Neach-gèidh
Neach aig a bheil miann air daoine eile dhen aon seòrsa no gnè.
Neach-ionaid
Cuideigin a bhios a’ breith leanabh do chuideigin nach eil comasach air leanabh a bhreith.
Neo-bhìnearaidh
Tha neo-bhìnearaidh a’ toirt iomradh air cuideigin aig nach eil dearbh aithne boireann no fireann. Ma dh’fhaodte gum bi iad a’ toirt iomradh orra fhèin mar mheasgachadh dhen dà chuid, mar neo-bhìnearaidh no mar rudeigin gu tur eadar-dhealaichte.
Neo-ghnèitheach
Tha neo-ghnèitheach a’ toirt iomradh air cuideigin gun ghnè.
Neo-rèireach a-thaobh gnè
Cuideigin nach bhios a’ leantainn nam beachdan no gnàth-ìomhaighean mun choltas no dòigh-giùlain a bu chòir a bhith aca a-rèir a’ ghnè bhoireinn no firinn fon deach an clàradh aig àm breith.
Neo-romansach
Tha neo-romansach a’ toirt iomradh air cuideigin gun mhiann air daoine eile.
Neo-shàstachd gnè
An duilgheadas a bhios cuideigin a’ fulang nuair nach eil an dearbh-aithne aca co-ionann ris an gnè breith aca. Bha an teirm “mì-rian dearbh-aithne gnè” air a chleachdadh gu h-eachdraidheil.
Neo-sheòrsach
Tha neo-sheòrsach a’ toirt iomradh air cuideigin gun mhiann feise air daoine eile.
Neodroiseach
Mìneachadh
Nochdadh gnè
An dòigh anns a bheil giùlan, cleachdaidhean, ùidhean agus còltas neach a tha co-cheangailte ri gnè ann an co-theacsa cultarail sònraichte.
Mar as trice bidh nochdadh gnè neach co-ionann ris an dearbh-aithne gnè aca ach chan eil seo an-còmhnaidh fìor agus tha nochdadh gnè eadar-dhealaichte agus neo-eisimeileach bho taobhadh feise agus gnè breithe.
M.e. Dh’fhaodadh nochdadh gnè boireann a bhith air balach cios-ghnèitheach ge b’ e dè am feisealachd aige.
O
Obair-lannsa daingneachadh gnè
Obair-lannsa gus fheartan corporra duine tar-ghnèitheach atharrachadh gus a bhith nas coltaiche ri feartan corporra an gnè aithnichte aca.
Oillt cho-sheòrsach
Claon-bhreith an aghaidh dhaoine co-sheòrsach air sgàth ‘s gu bhei iad co-sheòrsach.
Oillt dhà-sheòrsach
Claon-bhreith an aghaidh dhaoine dà-sheòrsach air sgàth ‘s gu bhei iad dà-sheòrsach.
Oillt thar-ghnèitheach
Claon-bhreith an aghaidh dhaoine tar-ghnèitheach air sgàth ‘s gu bhei iad tar-ghnèitheach.
P
Pan-ghnèitheach
Tha pan-ghnèitheach a’ toirt iomradh air cuideigin nach eil ag aithneachadh le gnè àraid. Bidh cuid de dhaoine pan-ghnèitheach ag aithneachadh mar mheasgachadh de ghnèithean diofraichte agus bidh cuid eile ag ràdh gu bheil iad gun ghnè.
Pan-sheòrsach
Tha pan-sheòrsach a’ toirt iomradh air cuideigin aig a bheil miann air daoine eile ge b’ e an gnè aca.
Pòsadh aon-sheòrsach
Pòsadh eadar daoine dhen aon gnè.
Pròis
Mìneachadh
Pròiseil
Mìneachadh
R
Rìgh draga
Fèistear boireannach a bhios a’ cur air aodach “fireannaich” mar phàirt de thaisbeanadh.
S
Sa chlòsaid
Tha cuideigin sa chlòsaid nuair nach eil iad air aithneachadh do dhaoine eile, no ma dh’fhaodte dhaibh fhèin, gu bheil iad LCDT+
Sìolachadh fuadain
Leigheas a tha ag amas air neach a chuidheachadh le bhith a’ fàs trom le leanabh.
Sionndram Easbhaidh Ion-dhìon Togte
Buidheann de ghalaran agus tinneasan a bhios cuid de dh’euslaintich le HIV a’ fulang nuair a tha an HIV air an siostam dìon-slàinte aca a mhilleadh.
Speactram gnè
Bun-bheachd gu bheil gnè na speactram le fireannaich is boireannaich aig gach ceann, tha cuid de dhaoine a’ faireachdainn gu bheil iad a’ freagairt gnè eadar-dhealaichte seach an gnè a thugadh dhaibh nuair a rugadh iad agus bidh iad a’ gluasad bho aon taobh dhan taobh eile.
Bidh cuid a’ faireachdainn gu bheil iad a’ freagairt measgachadh sam bith de ghnèithean air an speactram.
Bidh cuid a’ toirt iomradh air an gnè aca mar neo-bhìnearaidh airson innse nuair a tha an gnè aca a’ tuiteam taobh a-muigh an speactram gnè. Bidh cuid dhe na daoine seo a’ cleachdadh an riochdaire pearsanta “iad” an àite “e” no “i”.
Bidh cuid a’ faireachdainn nach eil an gnè aca air an speactram idir agus bidh iad a’ diùltadh am bun-bheachd seo gu tùr.
Sùbailteachd-gnè
Cha bhi daoine gnè-shùbailte ag aithneachadh le aon ghnè stèidhichte. ‘S urrainn dhaibh aithneachadh mar iomadh gnè aig an aon àm no atharrachadh eadar na gnèithean aca aig diofar amannan.
T
Taobhadh-feise
Tha taobhadh-feise no feisealachd a’ toirt iomradh air a’ phàtran de mhiann faireachail, romansach no fèiseil a th’ aig cuideigin.
Taobhadh measgaichte
‘S e taobhadh measgaichte nuair a tha miann faireachail no romansach aig cuideigin a tha eadar-dhealaichte bhon feisealachd aca mar eisimpleir boireannach le miann faireachail no romansach air boireannaich ach miann feise air fireannaich.
Tar-bhoireannach
Boireannach a chaidh a shònrachadh fireannach aig àm a breith ach a tha a-nis a’ fuireach mar bhoireannach.
Tar-dhuine
Neach aig a bheil dearbh-aithne gnè no nochdadh gnè a tha diofraichte bhon gnè a chaidh a chur orra nuair a rugadh iad.
Tar-neach
Neach aig a bheil dearbh-aithne gnè no nochdadh gnè a tha diofraichte bhon gnè a chaidh a chur orra nuair a rugadh iad.
Tar-fhireannach
Fireannach a chaidh a shònrachadh boireannach aig àm a bhreith ach a tha a-nis a’ fuireach mar fhireannach.
Tar-ghnèitheach
Tha tar-ghnèitheach a’ toirt iomradh air raon farsaing de dhaoine aig a bheil dearbh-aithne gnè no nochdadh gnè a tha diofraichte bhon gnè a chaidh a chur orra nuair a rugadh iad.
Bidh cuid de dhaoine a’ cleachdadh tar-ghnèitheach, tar-sheòrsach no an giorrachadh trans an àite a chèile.
Tar-sheòrsach
Tha tar-sheòrsach a’ toirt iomradh air daoine tar-ghnèitheach a tha air eadar-ghluasad bhon gnè a chaidh a chur orra nuair a rugadh iad chun an gnè ris a bheil iad ag aithneachadh.
Bidh cuid de dhaoine a’ cleachdadh tar-ghnèitheach, tar-sheòrsach no an giorrachadh trans an àite a chèile.
Teiripe iompachadh co-sheòrsachd
Mìneachadh
Teiripe ionadachadh bhrodagan
Mìneachadh
Brodag nan clach / Teisteostaron
Brodag nàdurrach a tha air a dhèanamh anns a’ bhodhaig agus a tha an urra ri leasachadh na feartan-gineamhain fireann a leithid na clachan agus a’ phròstata. Tha e cuideachd an urra ri leasachadh feartan eile a leithid meudachadh ann an tomhad fèithe agus cnàimh agus fàs fuilt cuirp.
Tha teisteostaron cuideachd air a chleachdadh mar leigheas airson fireannaich le ìrean ìsle de teisteostaron, fireannaich gun theisteostaron nàdurra, seòrsaichean sònraichte de dh’aillse broilleach agus neo-shàstachd gnè ann an tar-fhireannaich.
U
Uile-ghnèitheach
Mìneachadh
Uile-sheòrsach
Mìneachadh