Deel 5: Catharina Belgica van Oranje, gravin van Nassau en Filips Lodewijk II graaf van Hanau-Münzenberg

Hun namen zijn veelzeggend: Juliana herinnert aan Juliana van Stolberg (eerste aflevering). De namen van de andere vijf meisjes Elisabeth, Catharina Belgica, Flandrina, Brabantina en Emilia Antwerpiana, zijn om politieke en financiële redenen gekozen. Elisabeth werd vernoemd naar de Engelse koningin Elisabeth I die de Oranjeprins steunde. De naamgeving van de andere vier versterkte de relaties met de zuidelijke provincies en leverde geld en kostbaarheden op, want de vernoemde steden en provincies schonken ´hun´ borelingen doorgaans een jaarrente, juwelen of een waardevol kunstwerk. Catharina Belgica is bovendien vernoemd naar haar peettante Catharina van Nassau, zusje van haar vader. De naam van Catharina-Amalia, de huidige Prinses van Oranje, verwijst weer naar deze beide Catharina´s.

Peettante Catharina van Nassau was getrouwd met de Thüringse graaf Günther XLI von Schwarzburg-Arnstadt, maar het huwelijk was kinderloos gebleven. Ze besloot daarom de op vierjarige leeftijd wees geworden Catharina Belgica naar Arnstadt te halen en op te voeden. In dit kader hield ze zich ook bezig met het (verstands)huwelijk van haar nichtje. De keuze viel op Filips Lodewijk II (1576-1612), graaf van Hanau-Münzenberg (Hessen). Bij het in 1596 op de Dillenburg, familieslot van de Nassaus, gesloten huwelijk tekende tante Catharina als getuige de huwelijksacte. De volgende vijftien jaar bracht Catharina Belgica tien kinderen ter wereld, een niet ongebruikelijk aantal in die tijd.

Filips Lodewijk, gesteund door Catharina Belgica, wilde zijn tot dusverre lutherse landje Hanau-Münzenberg ´calviniseren´– vaak tegen de zin van zijn onderdanen (in die tijd bestaande uit ca. 5.000 families). Dit ging zelfs met een ´Beeldenstorm´ gepaard. Vele, deels middeleeuwse beelden en andere kunstwerken werden uit de Hanause kerken gesloopt of aan katholieke vorstendommen verkocht. Het graafschap werd een toevluchtsoord voor protestantse vluchtelingen. Onder deze immigranten waren rijke kooplieden en creatieve ambachtslieden als goud- en zilversmeden, fijnschilders en faiencemakers, die zorgden voor een culturele en economische bloei in het graafschap. Ook joden voelden zich er veilig. In 1603 had Filips Lodewijk hun het recht verleend zich hier te vestigen.

In 1612 stierf de graaf op 35-jarige leeftijd. Catharina Belgica werd daarop regentes voor de pas zevenjarige zoon en opvolger Filips Maurits. Maar de ´Dertigjarige Oorlog´ (1618-1648) bereikte in 1622 ook haar graafschap. De katholieke legers bezetten het protestantse Hanau en Catharina Belgica vluchtte naar haar Oranjefamilie in Den Haag. Uiteindelijk stierf deze gelovige calviniste in 1648 in Den Haag. Haar leven werd in hoge mate beheerst door de verwoestende Europese godsdiensttwisten.

Reinildis van Ditzhuyzen, februari 2016

Literatuur

• B. Bott, ´Ein Kinderbild der Gräfin Catharina Belgica von Hanau-Münzenberg, geborene Prinzessin von Oranien, von Daniel van den Queecborne´, in: Hanauer Geschichtsblätter, (1965), p. 279-292.
• Ditzhuyzen
• R.E.O. Ekkart, ‘Een portretreeks uit de tweede helft van de zestiende eeuw. Daniel van de Queeborn als portrettist van Willem de Zwijger en zijn gezin’, Jaarboek Vereniging Oranje-Nassau Museum (1982) 17-34.
• Matty Klatter, Catharina Belgica van Oranje, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/CatharinaBelgica [13/01/2014] 
• C.A.Tamse (red.), Willem van Oranje en Zeeland. Den Haag 2012 (Prins Willem de Eerste Herinneringsstichting).
• Jean-Luc Tulot ed., Correspondance de Catherine-Belgie de Nassau comtesse de Hanau, http://pagesperso-orange.fr/jeanluc.tulot/CatharinaBelgicadeNassau.pdf, 17-2-2009 [5 brieven].