'Humanitaire corridors bij Azovstal-fabriek' • Onderzoek: 600 doden in theater Marioepol

Rusland zegt dat het leger de komende drie dagen humanitaire corridors zal openen bij het terrein van de Azovstal-staalfabriek in Marioepol. Zo zouden burgers die nog in de fabriek schuilen veilig het terrein kunnen verlaten. Er zitten naar schatting nog zo'n 200 burgers in de ondergrondse gangen en bunkers op het fabrieksterrein.

Het Russische leger zegt dat de humanitaire corridors op 5, 6 en 7 mei tussen 08.00 uur en 18.00 uur open zullen zijn. In die periodes beloven de Russen een staakt-het-vuren in acht te nemen.

Verschillende keren konden burgers via humanitaire corridors Marioepol ontvluchten. Een paar dagen geleden slaagden enkele tientallen burgers erin zo de Azovstal-fabriek te verlaten. Maar de humanitaire corridors vanuit de bezette havenstad konden vaak ook niet gebruikt waren vanwege gevechten.

De Oekraïense president Zelensky vroeg de Verenigde Naties vanavond om hulp bij de redding van burgers uit de fabriek in Marioepol. "De levens van mensen die daar nog zitten zijn in gevaar. Iedereen is belangrijk voor ons. We vragen jullie om hulp zodat we ze kunnen redden", schrijft Zelensky aan VN-chef Guterres.

Gisteren kwamen de eerste bussen aan in Zaporizja:

Video afspelen

01:04

Deze browser wordt niet ondersteund voor het spelen van video. Update uw browser naar Internet Explorer 10 of hoger om video af te kunnen spelen.

Na twee maanden eindelijk uit de schuilkelder

Het Amerikaanse persbureau AP stelt op basis van eigen onderzoek vast dat er bijna 600 doden zijn gevallen bij het Russische bombardement op het theater van Marioepol. Schattingen van het stadsbestuur van Marioepol kwamen tot nu toe uit op circa 300 dodelijke slachtoffers.

Journalisten van AP spraken de afgelopen tijd met 23 overlevenden van het bombardement. Ook interviewden ze reddingswerkers en mensen die betrokken waren bij de organisatie van de schuilplaats. Met plattegronden van het theater en foto's en video's van voor en na het bombardement maakten de journalisten een 3D-model van het gebouw. Aan de hand van beelden en getuigenverklaringen berekenden ze vervolgens hoeveel mensen per vierkante meter in het theater aanwezig waren.

Uit die berekeningen blijkt dat er circa 1000 mensen in het theater waren tijdens het bombardement op 16 maart en dat zo'n 600 mensen de aanval hoogstwaarschijnlijk niet hebben overleefd. Het merendeel van de getuigen noemde ook dat aantal slachtoffers tegenover AP.

Een deel van het gebombardeerde theater in Marioepol EPA

Op videobeelden uit de bezette Oekraïense havenstad Marioepol is te zien dat Russen zijn begonnen met puinruimen. Gebouwen die zwaar getroffen zijn door bombardementen en beschietingen worden gesloopt.

Oekraïense inlichtingendiensten zeggen dat ook belangrijke straten in Marioepol worden vrijgemaakt van puin, munitie en lichamen. De Russen zouden volgens Oekraïne een militaire parade willen houden in de stad op 9 mei. Dat is de dag dat Rusland de overwinning van de Sovjet-Unie op nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog viert.

Van onderstaande beelden heeft het OSINT-team van de NOS vastgesteld dat ze zeer recent in Marioepol zijn gemaakt:

Video afspelen

00:26

Deze browser wordt niet ondersteund voor het spelen van video. Update uw browser naar Internet Explorer 10 of hoger om video af te kunnen spelen.

Russen beginnen met puinruimen in Marioepol als voorbereiding op parade

Het is de ambassadeurs van de EU-lidstaten nog niet gelukt om het eens te worden over een invoerverbod voor Russische olie. Vier landen hadden eerder vandaag aangegeven een uitzonderingspositie te willen bij zo'n boycot.

Hongarije, Bulgarije, Tsjechië en Slowakije wilden niet instemmen met het voorstel dat de Europese Commissie op tafel heeft gelegd. De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken zei op zijn Facebookpagina dat de sanctie "de energiezekerheid van Hongarije volledig zou vernietigen". Ook de drie andere lidstaten, die nu zeer afhankelijk zijn van Russische olie, willen zichzelf niet zomaar blootstellen aan de grote economische impact die het invoerverbod met zich meebrengt.

De Europese Commissie heeft naar verluidt voorgesteld om Hongarije en Slowakije een jaar langer te geven om van Russische olie af te komen. De landen zijn daar nog niet mee akkoord gegaan. In principe gaan de onderhandelingen in Brussel over de boycot morgen verder.

Russische eenheden zijn vanavond het terrein opgegaan van de Azovstal-staalfabriek in het bezette Marioepol. Dat zegt de fractievoorzitter van de grootste Oekraïense regeringspartij.

Volgens Kiev is er op dit moment nog steeds contact met de Oekraïense militairen die de fabriek verdedigen. Eerder vandaag meldde de burgemeester van Marioepol dat het contact verbroken was. Onder meer het Oekraïense Azov-bataljon heeft zich in de fabriek verschanst. Het Azovstal-fabrieksterrein is het laatste verzetsbolwerk in Marioepol.

De afgelopen dagen werden tientallen burgers geëvacueerd uit de ondergrondse gangen en bunkers op het fabrieksterrein. Poetin had Russische militairen eerder bevolen om het terrein hermetisch af te sluiten.

De Amerikaanse president Biden praat later deze week met de leiders van de G7 over aanvullende strafmaatregelen tegen Rusland. Dat zei hij vandaag na de aangekondigde extra sancties van de EU en het Verenigd Koninkrijk.

"We zijn altijd bereid meer sancties op te leggen. Ik spreek deze week met de leden van de G7 over wat we wel of niet gaan doen", aldus Biden tegen verslaggevers in het Witte Huis. Ook de Amerikaanse minister van Financiën Janet Yellen liet vandaag doorschemeren dat er meer sancties aan zitten te komen "als Rusland doorgaat met deze oorlog tegen Oekraïne".

Premier Rutte heeft vandaag opnieuw met de Oekraïense president Zelensky gebeld en "de Oekraïense standvastigheid in de strijd om de Donbas geprezen". Dat meldt hij op Twitter.

Rutte zegt dat hij samen met onder meer België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk bekijkt of Nederland meer zware wapens kan leveren aan Oekraïne. Nederland heeft al antitankraketten, sluipschuttersgeweren en pantservoertuigen naar het land gestuurd.

Afgelopen week werd bekend dat er een Nederlands forensisch opsporingsteam naar Oekraïne afreist. Dat team gaat bewijs verzamelen dat bruikbaar is voor onderzoek naar oorlogsmisdaden.

Mark Rutte

@MinPres

📞: Ik heb zojuist President @ZelenskyyUa gesproken en de Oekraïense standvastigheid in de strijd om de Donbas geprezen. Nederland blijft ook op de lange termijn Oekraïne steunen in de strijd ter verdediging van democratie en soevereiniteit. (1/2)

3 weken geleden

Mark Rutte

@MinPres

Nederland bekijkt momenteel of het samen met o.a. Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk meer zware wapens kan leveren en stuurt een forensisch opsporingsteam dat in Oekraïne bewijs verzamelt voor onderzoek naar oorlogsmisdaden en in strafrechtelijke procedures. (2/2)

3 weken geleden

De Oekraïense president Zelensky heeft opnieuw gezegd dat zijn land niet akkoord kan gaan met een vredesovereenkomst of staakt-het-vuren waarbij Russische troepen in bezet gebied blijven. Tijdens een conferentie georganiseerd door de Amerikaanse krant The Wall Street Journal verkondigde Zelensky dat hij een "bevroren conflict" niet zal aanvaarden.

Volgens de Oekraïense president is het belangrijk dat de vredesonderhandelingen worden voortgezet. Toch zal Poetin zelf aan tafel moeten komen om een einde aan het geweld te maken, aldus Zelensky.

De Oekraïense inlichtingendiensten zeggen dat Rusland een militaire parade in de veroverde stad Marioepol wil houden. Dat zou moeten gebeuren op 9 mei, als Rusland de overwinning van de Sovjet-Unie op nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog viert.

Volgens Oekraïne zijn de Russen in Marioepol bezig om de belangrijkste straten te ontdoen van puin, munitie en lichamen, zodat daar de parade kan plaatsvinden. Het Russische ministerie van Defensie ontkent noch bevestigt de plannen voor een militaire parade in de Oekraïense stad.

Amerikaanse en andere westerse functionarissen verwachten volgens nieuwszender CNN dat president Poetin op 9 mei Oekraïne de oorlog wil verklaren. Tot nu toe sprak Rusland over een "speciale militaire operatie" in Oekraïne. Als Rusland inderdaad de oorlog aan het buurland verklaart, maakt dat mobilisatie van Russische reservisten en dienstplichtigen mogelijk.

Een woordvoerder van het Kremlin noemt de speculatie over een oorlogsverklaring "onzin".

Een straat vol puin in Marioepol AFP

Zowel Bulgarije als Hongarije wil een uitzonderingspositie in het olie-embargo dat de Europese Commissie tegen Rusland wil afkondigen. "Technisch gezien kan Bulgarije zonder Russische ruwe olie, maar dat zal de brandstofprijzen opstuwen", zegt de Bulgaarse vicepremier Vassilev tegen de Bulgaarse krant Kapitaal. Ook Hongarije wil een uitzonderingspositie. Dat land is voor 96 procent van zijn olie van Rusland afhankelijk.

Voor Slowakije is dat ongeveer 58 procent. Dat land steunt het embargo maar wil een overgangsperiode van drie jaar. Ook Tsjechië wil een langere transitieperiode. "We proberen uitstel voor twee of drie jaar te krijgen", zei premier Fiala.

Commissievoorzitter Von der Leyen zei eerder vandaag dat de commissie een gefaseerd importverbod voor ruwe Russische olie wil invoeren. Over een half jaar mag er geen ruwe olie meer uit Rusland komen en aan het eind van dit jaar ook geen bewerkte olieproducten meer.

Alle 27 EU-lidstaten moeten het eens worden, anders gaat de boycot niet door. Volgens commissievoorzitter Von der Leyen wordt er gewerkt aan een passende oplossing voor alle lidstaten.

Bekijk ook

Brussel wil dit jaar stoppen met import Russische olie, blijft wel gas afnemen

De Europese Unie wil het hoofd van de Russisch-Orthodoxe Kerk, patriarch Kirill van Moskou, op de sanctielijst zetten. Dat hebben bronnen in Brussel gezegd.

Kirill is een trouwe bondgenoot van president Poetin. Ruslandkenner Helga Salemon van het The Hague Centre for Strategic Studies zei eerder tegen de NOS dat Poetin hem een godsgeschenk noemt. "In ruil voor geld spreekt Kirill zijn onvoorwaardelijke steun uit aan Poetin." Salemon ziet hem als de 'hoeder van de schaapskudde' in Rusland. Hij verdedigt en legitimeert Poetins acties in het buitenland.

Voor Kirill is de oorlog in Oekraïne een kruistocht. Hij vindt dat het 'afvallige' Oekraïne te ver afdrijft van de Russische cultuur. Hij zei eerder dat Oekraïne 'zondigt' door gay prides te organiseren om bij het Westen te mogen horen.

Kirill is steenrijk. Als hij op de 1093 personen tellende lijst komt te staan, kan hij niet langer naar EU-landen reizen, worden zijn eventuele banktegoeden bevroren en kan hij niet bij eventuele andere bezittingen.

Patriarch Kirill AFP

Bekijk ook

Aan Moskou gelieerde kerken in Oekraïne zitten in een ongemakkelijke spagaat

Kerkvorst Kirill heeft zijn lot aan 'Godsgeschenk' Poetin verbonden

Een van de Oekraïense verdedigers van de Azovstal-fabriek heeft tegen de BBC gezegd dat het complex meer dan 500 gewonden herbergt. Van 200 daarvan is de toestand kritiek. De gezondheid van de gewonden gaat achteruit omdat het ontbreekt aan eten, water en geneesmiddelen.

De BBC sprak met Mychajli Versjynin, een voormalige politieman. Hij zei dat de leeftijd van zijn metgezellen uiteenloopt van 19 tot 60 jaar. Ze hebben steeds gezegd tot het einde te blijven vechten.

De BBC toont een video waarin is te zien dat het complex wordt beschoten. Ook komt een rijdende Russische tank in beeld. Het is niet duidelijk of de Russen de bestorming hebben ingezet, zoals het Oekraïense leger gisteren zei.

Het boekje van het Nationaal Comité 4 en 5 mei met de toespraken van historicus Hans Goedkoop en de Militaire Willemsordedrager Gijs Tuinman heeft een blauw en geel binnenwerk. Een persvoorlichter van de boekenbranche-organisatie CPNB denkt dat dit geen toeval kan zijn. "Speciale uitgave @Comite4en5mei met in het binnenwerk subtiel de Oekraïense vlag verwerkt", schrijft hij op Twitter bij een video waarin hij het boekje laat zien.

Job Jan Altena

@jobjan

Speciale uitgave @Comite4en5mei met in het binnenwerk subtiel de Oekraïense vlag verwerkt.

3 weken geleden

Maar het zit anders, zegt het Nationaal Comité. Het boekje en de toespraken waren al klaar voor Rusland op 24 februari Oekraïne binnenviel. De kleuren blauw en geel aan de binnenkant weerspiegelen kleuren die ook aan de buitenkant te zien zijn.

Volgens het Nationaal Comité hebben Goedkoop en Tuinman hun toespraken naar aanleiding van de oorlog wel aangepast. De 4 mei-voordracht van Goedkoop vanavond in de Nieuwe Kerk en de 5 mei-lezing van Tuinman morgen in Oss wijken daardoor iets af van de tekst in het boekje.

Het Russische ministerie van Defensie zegt dat zes Oekraïense treinstations niet meer gebruikt kunnen worden, omdat hun elektriciteitsvoorziening met langeafstandsraketten is uitgeschakeld. Het zou gaan om de stations die voor het transport van wapens en munitie van westerse landen naar het front in Oost-Oekraïne worden gebruikt.

Het ministerie zegt dat bij beschietingen langs het hele front meer 500 doelen zijn geraakt en meer dan 300 Oekraïense militairen zijn omgekomen. Ook zouden Oekraïense artilleriestellingen en luchtafweersystemen zijn vernietigd.

Een Oekraïense cokesfabriek in de regio Donetsk zegt dat bij een beschieting tien werknemers zijn gedood en twintig werknemers gewond zijn geraakt. Ze zaten in een bus die door het Russische leger onder vuur werd genomen.

Belarus heeft een snelle interventiemacht van zijn leger onverwachts op oefening gestuurd. De onderdelen die meedoen moeten zich naar een inzetgebied begeven, waar wordt gekeken of ze gevechtsklaar zijn. Geleidelijk aan wordt het aantal deelnemers vergroot, zegt het Belarussische ministerie van Defensie. Doel zou zijn om erachter te komen hoe snel de interventiemacht op plotselinge crisissituaties kan reageren. Het ministerie verzekert dat andere Europese landen en met name buurlanden niet bang hoeven te zijn.

Toch wordt de oefening door Oekraïne met argwaan bekeken. Belarus is een bondgenoot van Rusland en toen in februari de invasie begon zijn Russische troepen ook vanaf Belarussisch grondgebied Oekraïne binnengetrokken. In de daaropvolgende periode zouden vanuit Belarus raketten op Oekraïne zijn afgevuurd.

Belarussische militairen op weg naar de oefening Reuters