Г-дин проф. Георгиј Глигоров - Пофално слово за св. Климент Охридски |
Скопје, 06. 12. 2008 г.
Ваше Блаженство, Ваши Високопреосвештенства, Ваше Преосвештенство, отци, драги професори и ученици, почитувани гости, браќа и сестри.
Голема е личноста на св. Климент Охридскиот Чудотворец. Во меморијата на Македонецот, тој особено се пројавува како просветител и втемелувач на писменоста на македонскиот народ. Не само на македонскиот, туку и на сите словенски народи, почнувајќи од Македонија, преку Киев, дури до московска Русија. Поради него Македонија за сите Словени претставува симбол на словенската писменост и култура. Но, пред сe, св. Климент претставува еден голем богослов, кој е рамо до рамо со највеличествените богослови на христијанството – столбовите на Црквата, кои се залагале со благоприлични зборови да ја определат верата и да го преобразат светот со квасецот Христов и Неговото учење, чии принципи се положени во основата на целокупната современа европска култура и општество. Во 9. век во животот на Византија веќе се засилил и добил самостојно значење новиот словенски подем. И со брзиот раст на христијанизацијата на Словенските народи се започнува едно ново и извонредно важно поглавје во историјата на Православната христијанска црква. Во 7. век Словените постепено ги населиле од нив опустошените древни римски провинции – Илирија, Мизија, Тракија, Македонија. Речиси до самата престолнина на империјата се создала моќна словенска држава, која речиси со непрестајна војна го исполнува целиот осми – “иконоборечки“ век. И неизвесно е како би се решил тој, за Византија, нов и ужасен „словенски проблем“, ако во втората половина од 9. век не се случил настанот, кој претставува автентичен почеток на словенската глава во историјата на Православието: „преводот“ на христијанството на словенски јазик од светите браќа Кирил и Методиј. Светите Кирил и Методиј припаѓале кон онаа интелектуална елита на Византија, која во тоа време се групирала во Константинопол околу патријархот Фотиј. После нивната мисија во Моравија и по прогонството на нивните ученици во Преслав, царот Борис го упатил светиот Климент, главата на седмочислениците, во западниот дел од своето царство – во Охридската област, каде делото на светите Кирил и Методиј и ја нашло својата прва, плодородна почва. Св. Климент Охридски со својот светол образ го осветлува почетокот на словенското христијанство; не ограничувајќи се само со религиозно просвештение, тој се трудел да ги подобри и економските животни услови на својата паства. Овде биле создадени многубројни кадри на словенското духовенство, овде била напластена христијанската православна словенска писменост: овде е почетокот на православната словенска култура.
Во тоа време, околу времето на св. Климент, со крајот на иконоборечките полемики се завршува епохата на вселенските собори, времето на творечката напрегнатост на црковната мисла. Се почувствувала потреба да се дефинира и утврди догматското учење на Православието во некоја точна и завршна форма и да се систематизира целокупниот напластен жив опит и предание на Црквата и околу тоа се правеле различни обиди. Во историјата на Црквата, тој доцен византиски период се нарекува уште и „епоха на разделувањето на Црквите“ и тоа именување, секако, е соодветно на сето значење на таа најголема трагедија во историскиот пат на христијанството. Догматски не е толку важно како се разделиле Црквите, туку она што нив по суштина ги разделува, т.е. утврдувањата на Римската црква: како прво за самата себе (догматот за папската непогрешливост), а потоа и за верата на Црквата (учењето за Св. Дух, учењето за непорочното зачнување на Богородица) кои за православниот се косат со основната вистина на христијанството. Важно е да се спомене дека во моментот на конечната поделба на Црквите, предмет на спор и полемика биле не прашањата што вистински ги разделувале Црквите – за папството и Св. Дух, туку разликите во обредот на западната Црква од Источната: употребата на пресни лебови, постот во сабота, пеењето на алилуиа на Пасха и сл. Овде се покажало стеснување на вселенскиот поглед на Црквата: второстепеното, надворешното, обредното ја засенувало Вистината. Колку и да звучи парадоксално, но Црквите во 11. век се разделиле не поради тоа што вистински ги разделувало и тогаш, а и денес ги разделува. Патријархот Фотиј е првиот кој јасно и прецизно укажал на новововедувањата во доктрината на западната Црква, коишто ја сочинуваат вистинската суштност на разделувањето: папизмот и учењето за происходењето на Св. Дух. Иако ги поставил и двете прашања, тој на крајот пројавил вистинско разбирање за состојбата и се заложил богословски да го разоткрие неправославието на догматот за Filioque. Оваа личност, преку светите браќа Кирил и Методиј, има големо влијание врз дејствувањето и богословствувањето на св. Климент. Самиот св. Климент активно учествува во полемиката околу учењето за Св. Дух. За ова имаме сведоштво во неговото пространо житие од блажениот Теофилакт Охридски. По смртта на св. Методиј, учениците биле напаѓани од приврзаниците на западното учењето. „Зошто уште верувате во Методиевите зборови..., а не се присоедините кон живиот епископ и не исповедете дека Синот е роден од Отецот, а Духот исходи од Синот“ му било речено на св. Климент и на другите соученици. Тие одговориле; „Ние веруваме во Духот на Синот како во Дух на животот и вистината... Но, дека тој происходи од Синот, ниту сме примиле, ниту ќе примиме, ниту, пак, ќе се откажеме од верава... Ние веруваме дека Духот происходи од Отецот и дека Неговиот Причинител и Изводител е Отецот на Синот... Но, едно е „да исходи“, а друго е „да се раздава“.
Значи, во овие историски збиднувања се појавува личноста на св. Климент.
Сега накратко би се осврнал на богословските погледи на св. Климент од содржините на неговите творенија, зашто неговите зборови, заедно со зборовите на св. ап. Павле, се она што е положено во основата на современиот македонски христијански менталитет. Самите беседи на св. Климент имаат голема стилско-фразеолошка и јазична сличност со словата на великиот беседник, св. Јован Златоуст. Врз неговата богословска мисла, пак, големо влијание имале генијалните свети мислители, философи и отци на Црквата, кои со сиот богат опит на посленикејските собори го завршиле создавањето на богословскиот јазик и ги утврдиле поимите и, конечно, ја изразиле сета длабочина, сето бесконечно значење на православното учење за Св. Троица. Оттука, по тинитарното прашање, т.е. учењето за Св. Троица особено значење во светиклиментовото богословие добил св. Григориј Богослов (особено неговите „5 слова за богословието“), во антропологијата – св. Григориј Ниски од неговото дело „За устројството на човекот“, во сотириологијата – св. Атанасиј Велики со неговото „Слово за воплотувањето на Бога Словото“. Св. Василиј Велики и Златоуст, како и св. Ефрем Сирин, првенствено имале значење во аскетиката и егзегетиката. Наоѓајќи се во диспут со западното учење за Св. Дух, тој го бранел православното учење со тоа што ја поучувал својата паства на тајната за Светата Троица. Затоа тој во многу моменти од своите беседи се зафаќа со тоа. Тој богословствувал за Св. Троица не само поради тоа што било потребно да се одбрани и зачува православното учење, туку и поради тоа што за него созерцанието на Пресветата Троица била предел и средоточие на целиот духовен живот.
Освен тоа што народот го поучувал на тајните и вистините на верата, тој го поучувал и како да ја воплоти таа вера во живот.
Св. Климент високо го вреднува делото на милостиња. Тој советува „гладен да нахраниш, жеден да напоиш, патник да прибереш и гол да облечеш, на презвитери чест да им направиш... манастири да посетуваш и на монасите да им донесуваш што е потребно, в црква да се трудиш ден и ноќ. затоа што во неа се очистува од гревови и од секое зло се оддалечува“. Тој напишал и многу слова посветени на празничните денови, во кои ја објаснува смислата на празникот и, воопшто, начинот на нивното празнување. „Откако ќе го разбереме ова, браќа – вели тој, ќе се обновиме со чистота и со добрина и својот живот достоен ќе го сториме, а не само со збор да се нарекуваме христијани, туку во духовен подвиг да се поставиме и да се надминуваме еден со друг со добрина, па и нам да ни рече Господ; Дојдете, благословени, од Мојот Отец; наследете го царството, приготвено за вас од почетокот на светот. Па затоа Него да Го прославуваме отсега со добри дела, иако сме навикнале да живееме во слабост и мрзеливост до ден денешен, но уште од денеска да се помачиме за добри дела. Затоа што царството небесно насила се зема и силните го грабаат заради Исуса Христа, нашиот Господ, Нему да Му е слава, сега и секогаш и во сите векови“. На крајот би завршил позајмувајќи ги зборовите на отец Дејвид Мозер, кој ги искажал за св. Јован Шангајски во денот на неговото прославување, но кои со истата таа величественост и вистина можат да се искажат за св. Климент Охридскиот Чудотворец. Овде се поставува прашањето, зошто светата Црква ги прославува светителите, зошто го прославува и св. Климента? Заради неговите чуда ли? Не! Заради неговите подвизи и исцеленија? Не! Заради неговото испосништво и бдеење? Не! Ние го прославуваме затоа што тој навистина Го љубел Бога. А сите негови подвизи и дела биле плод на таа љубов, зашто без неа се друго не би имало значење. Ние што сме присутни на ова прославување не можеме да правиме чуда какви што правел светителов, ниту да ги извршуваме неговите подвизи и да исцелуваме болни или, пак, да го повториме целото негово дело, но можеме да Го љубиме Бога над се друго и во тоа да го подражаваме светителот Климент. Сите други дела зависат од таа љубов. Г-дин проф.Георгиј Глигоров, Македонска Православна Богословија
Посети: 4078
|
< Претходно | Следно > |
---|
Дома |
Духовност |
Иконопис и Фрескопис |
Манастирски туризам |
Наука, Култура |
Нешто неформално |
Премин Магазин |
За Нас |
5 г. заедно со нас |
Downloads |
Верски календар |
Premin Portal on Facebook |
Молитва (16.04.2011) |
Znae li nekoj koe e mest... |
16/04/11 22:56 Повеќе... |
Од tina |
Божествена Литургија во Неделата на свети Григориј Па�... |
Thanks! :) |
16/04/11 21:19 Повеќе... |
Од do Dedo |
Божествена Литургија во Неделата на свети Григориј Па�... |
Amin!!! |
16/04/11 20:33 Повеќе... |
Од crv |
Св. Теофан Затворник: Лазарево воскресение (16.04.2011) |
Amin!Blagosloveno e Carst... |
16/04/11 20:05 Повеќе... |
Од crv |
САБОТА ОД ШЕСТАТА СЕДМИЦА (16.04.2011) |
Amin! |
16/04/11 20:01 Повеќе... |
Од crv |
ФРЕСКОПИСУВАЊЕ НА ПАРАКЛИСОТ ФРЕСКОПУСУВАЊЕ НАДВОР ОД ОЛТАРОТ |
Повеќе... |
Претплатете се на некои од следните RSS Линкови:
Вести
Полезно и потребно
Колумни
Наука и религија
Одговори на Вашите прашања
Беседи
Поуки од Светите Отци