Napoleon Bonaparte

Artikulu hau frantziar militar, agintari eta enperadoreari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Napoleon (argipena)».

Napoléon Bonaparte
Frantziako Enperadorea
1804 – 1814
1815eko martxoaren 20 – ekainaren 22
Aurrekoa	Bera lehen kontsul gisa
Ondorengoa	Luis XVIII.a
Italiako Erregea
1805 – 1814
Aurrekoa	Bera presidente gisa
Ondorengoa	Azkena Erresumaren deuseztatu zen
Jaiotza	1769ko abuztuaren 15a Ajaccio, Korsika Frantzia
Heriotza	1821eko maiatzaren 5a Longwood, Santa Helena Britainiar Inperioa
Ezkontidea	Josefina Maria Luisa
Seme-alabak	Napoleon II.a
Sinadura

Napoleon Bonaparte (Ajaccio, Korsika, 1769ko abuztuaren 15a – Santa Helena, 1821eko maiatzaren 5a) militar frantsesa zen, frantsesen enperadore izatera iritsi zena.

Gaztaroa

Charles Bonaparte, Napoleonen aita, nekazari eta merkatari garrantzitsua izan zen XVIII. mendeko erdialdean. Ama, Maria Laetizia Ramolino, 14 urterekin ezkondu zen eta zortzi seme-alaba ekarri: Joseph (1768), Napoléon (1769), Lucien (1775), Élise (1777), Louis (1778), Pauline (1780), Caroline (1782) eta Jerôme (1784).

Frantzia Korsikaz jabetu zenean, Bonaparte familiak erresitentzia mugimenduetan parte hartu zuen, baina hura ez zen traba izan Napoleonen aita menperatzaile berriengana hurbiltzen hasteko, batez ere korsikarrek Pone Nuovon (1769) jasan zuten porrotaren ondoren, eta gobernadore frantsesaren konfiantza lortu zuen. Hori dela eta, aitak gobernadorearen laguntzaz lortu zuen Napoleoni beka bat ematea Brienne-ko Eskola Militarrean sartu eta ikasketak Parisko Eskola Militarrean buka zitzan; han, matematiketan trebea zela bakarrik jakin dezakegu. Horregatik, Parisko Eskola Militarran 58 ikasletatik 42. postuan graduatu zen, bigarren teniente maila lortuta. Hasieran, kuartel askotatik ibili zen (Valence, Lyon, Douai, Auxonne) eta denbora libre guztia irakurtzen pasatu zuen, Rousseau, Mably, Voltaire edo Necker-ren lanak aurrena eta gero taktika militarrei buruzko liburuak, hala nola, Alexandro Handia, Julio Zesar eta Federiko II.aren biografiak tartekatuz.

Lehen harreman politikoak

Napoleonen aita hil ondoren (1789), Bonaparte familia ekonomiaz larri ibili zen. Anai-arrebek arazoak izan zituzten ikasketak bukatzeko. Hala ere, Josef abokatu izan zen; Elisa Saint-Cyr (Parisen) eskolan sartu zen; Lucien, Brienneko Eskola Militarrean; eta Luis, eskola batean. Iraultzaren ondorioz, politikan sartu ziren Josef eta Napoleon. Josefek eserleku bat lortu zuen Korsikako Kontseilu Nagusian eta Napoleon Guardia Nazionalaren teniente koronela izan zen.

Inperioa

Sakontzeko, irakurri: «Frantziako Lehen Inperioa»

Heriotza

1815ean garaitua izan zenetik, Ingelesen menpe geratu zen eta horiek Santa Helena uhartera atzerriratu zuten, Atlantikoko hegoaldean: han hil zen, 1821ean. Haren errautsak 1840. urtean Parisko Invalideseko Panteoi Nazionalera eraman zituzten.

Ikus, gainera

• Napoleondar Gerrak
• Luis Luziano Bonaparte
• Napoleon III.a

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Napoleon Bonaparte

• Napoleon eta untxien pasadizoa, Argia astekariko artikulu batean
• Joseba Aurkenerena: Napoleon, Wellington eta euskaldunak. Kazeta.info[1]

Wikiesanetan artikulu bat dago honi buruz: Napoleon Bonaparte