Mónaco

Principauté de Monaco
Bandera de Mónaco Escudu de Mónaco
Lema nacional: Deo Juvante (Llatín: "Cola ayuda de Dios")
Himnu nacional: Hymne Monégasque
Capital  • Población  • Coordenaes	Mónaco1 32.409 (2005) 43°44′ N 7°24′ E
Ciudá más poblada	{{{ciudá_más_poblada}}}
Llingües oficiales	{{{llingües_oficiales}}}
Llingües reconocíes	{{{llingües_reconocíes}}}
Forma de gobiernu Príncipe Ministru d'Estáu	Monarquía parllamentaria Albertu II Jean-Paul Proust
Independencia  • Fecha	8 de xineru de 1297
Superficie  • Total  • % agua Llendes Costes	Puestu 193º 1,95 km² despreciable 4,4 km (con Francia) 4,1 km
Población  • Total  • Densidá	Puestu 188º 32.409 (2005 est.) 16.620 (1u) hab/km²
PIB (PPA)  • Total (2000)  • PIB per capita	Puestu 177º US$ 870 millones US$ 27.000 (24th)
Moneda	Euro2 (€, EUR)
Xentiliciu	Monegascu, monegasca
Zona horaria  • en Branu	CET (UTC+1) CEST (UTC+2)
Dominiu d'Internet	.mc
Códigu telefónicu	+377
Prefixu radiófonicu	3AA-3AZ
Códigu ISO	492 / MCO / MC
Miembru de: OIF, ONX, OSCE
Sitiu web del Gobiernu: {{{web_gobiernu}}}
1 Mónaco ye una ciudá-estáu. 2 Enantes de 1999: francu francés

Mónaco (tamién Mónacu; en monegascu, Munegu; n'occitanu, Mónegue; en francés y italianu, Monaco), ye una ciudá-estáu del sur d'Europa, arrodiada per Francia y na oriella del mar Mediterraneu.

Xeografía

Con malapenes 2 km², Mónaco ye'l segundu país independiente mas pequeñu del mundu, dempués del Vaticanu.

Allúgase na costa del mar Mediterraneu, a 18 km de Niza, a 12 km de la frontera italiana y ta arrodiáu dafechu por Francia. El so territoriu ta urbanizáu casique enteramente.

El clima ye suave y soleyeru, con temperatures medies ente los 8 °C de xineru y febreru y los 26° de xunetu y agostu.

Barrios

Mónaco ta dividíu en 11 barrios:

• Monaco-Ville, el cascu antiguu de la ciudá, construyíu sobre una elevación rocosa qu'entra nel mar y que se conoz como la roca.
• La Condamine, alredor del puertu y la plaza'l mercáu. Ye'l llugar de salida y de meta del Gran Premiu automóvil de Mónaco.
• Monte Carlo/Spélugues, la principal zona residencial, onde tamién s'alluga'l casinu. Nesti barriu tien llugar la mayor parte del Gran Premiu automóvil de Mónaco y del Ralli automóvil de Monte-Carlo.
• Fontvieille, un barriu nuevu construyíu en terrenos ganaos a la mar.
• Larvotto/Bas Moulins, el barriu de les sableres.
• Moneghetti/Blvd. de Belgique
• La Rousse/Saint Romain
• Saint Michel
• La Colle
• Les Révoires
• Le Portier

Demografía

Amestando-y les ciudaes franceses llenderes (Cap-d'Ail, Beausoleil, Roquebrune-Cap-Martin, La Turbie) o prósimes (Menton), Mónaco forma una aglomeración d'alredor de 100.000 habitantes.

Anque ye una ciudá de talla media, al ser un territoriu tan pequeñu, ye'l país independiente con mayor densidá de población.

Mónaco tien la particularidá de que les persones de nacionalidá monegasca (7.200 en 2004) son minoritaries nel so propiu país. La mayoría de la población ye de nacionalidá francesa (47 %), mientres que monegascos y italianos representen alredor del 16% caún. Los otros 21% repártense ente 125 nacionalidaes diferentes.

La única llingua oficial del estáu ye'l francés, anque'l monegascu enséñase na escuela y ye materia optativa nel bachilleratu. L'inglés y l'italianu son otres llingües abondo falaes en Mónaco.

La tase d'alfabetización de los monegascos ye enforma elevada, el 99%.

El catolicismu ye la relixón oficial, pero la constitución garantiza la llibertá de cultu.

Historia

El territoriu de Mónaco, ocupáu dende la prehistoria fue una colonia de la república de Xénova, que construyó una fortaleza en 1215.

En 1297 François Grimaldi, amarutáu de flaire franciscanu, apoderose de la fortaleza y instaló la dinastía de los Grimaldi, que gobierna Mónaco dende entonces. La única escepción fue la dómina 1793-1814 na que Mónaco s'integró en Francia, col nome de Fuerte d'Hércules (Fort d'Hercule).

El Congresu de Viena convirtió a Mónaco nun protectoráu del Reinu de Cerdeña, hasta 1861 enque un tratáu franco-monegascu garantizó la so soberanía. Con ocasión d'esti tratáu, Francia anexonó les ciudaes de Menton y Roquebrune (anguaño Roquebrune-Cap-Martin), que proclamaran la secesión de Mónaco en 1848.

La Constitución de 1911, que llimitó los poderes del Príncipe de Mónaco, convirtió a la ciudá nuna monarquía constitucional.

En 1918, Mónaco robla un tratáu con Francia per aciu del qu'esti últimu país concede-y una proteición llimitada a cambiu d'alliniase colos sos intereses políticos, militares y económicos.

En 1962 apruébase una constitución que proclama l'abolición de la pena de muerte, reconoz el derechu de votu a les muyeres y crea un Tribunal Supremu que garantiza les llibertaes fundamentales.

En 1993 Mónaco conviértese oficialmente en miembru de les Naciones Uníes.

En 2002 un tratáu nuevu ente Francia y Mónaco estipula que'l principáu siguirá siendo un estáu independiente anque se dea'l casu que nun haya descendientes de la dinastía.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Mónaco.
• Sitiu oficial del conceyu de Mónaco (en francés).
• Libello, portal d'información y servicios monegascu (en francés)

	Países d'Europa
Albania | Alemaña | Andorra | Austria | Bielorrusia | Bélxica | Bosnia y Hercegovina | Bulgaria | República Checa | Croacia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | España | Estonia | Finlandia | Francia | Grecia | Hungría | Irlanda | Islandia | Italia | Letonia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgu | República de Macedonia | Malta | Moldavia | Mónaco | Montenegro | Noruega | Países Baxos | Polonia | Portugal | Reinu Xuníu | Rumanía | Rusia | San Marino | Serbia | Suecia | Suiza | Turquía | Ucraína | Vaticanu | Xeorxa | Xipre Dependencies: Akrotiri y Dhekelia | Gibraltar | Guernsey | Islles Feroe | Islla de Man | Jersey | Svalbard ya Islla Jan Mayen Rexón autónoma: Islles Åland Países con status discutíu: Abkhasia | Kosovo | Osetia del Sur | Transnistria