Geiriadur
Prifysgol
Cymru

Adnoddau ar lein
Online resources

Cynnwys/Contents


I waelod y tudalen
To bottom of page



Cynnwys
Cefndir
Tudalen sampl
Ystadegau
Cyhoeddiadau
Archebion
Staff
Adnoddau i ymchwilwyr
Sut i'n helpu
Llyfryddiaeth
Hanes newidiadau

Ffurflenni

Contents

Background
Sample page
Statistics
Publications
Orders
Staff
Resources for researchers
How to help us
Bibliography
Revision history


Rhagymadrodd | Introduction
Cymhariaeth | Comparison
Gwaith mewn llaw | Work in hand
Geiriadur ar lein cryno | Concise online Dictionary


AIL ARGRAFFIAD O ADRAN A-B O'R GEIRIADUR

A SECOND EDITION OF THE A-B SECTION OF THE DICTIONARY

Rhagymadrodd

Introduction

Yn 2002 cyhoeddwyd cyfrol olaf Geiriadur Prifysgol Cymru, gan gwblhau'r geiriadur hanesyddol Cymraeg cyflawn cyntaf erioed a oedd yn ffrwyth dros 80 o flynyddoedd o lafur, ond nid yw iaith fyw yn aros yn ei hunfan, ac felly mae angen diwygio geiriaduron ieithoedd byw o hyd. Nid yw ysgolheictod yn aros yn ei unfan ychwaith. Y mae dros hanner canrif wedi mynd heibio oddi ar gyhoeddi'r rhan gyntaf o'r Geiriadur yn 1950, adeg pan nad oedd testunau mor sylfaenol â golygiad Thomas Parry o waith Dafydd ap Gwilym wedi eu cyhoeddi, heb sôn am yr holl destunau sydd wedi ymddangos oddi ar hynny. Nid oes angen ond cymharu dangoseiriau'r Geiriadur â geiriaduron a grewyd o'r newydd yn ddiweddar, fel Geiriadur Gomer i'r Ifanc a'r Geiriadur Ffrangeg--Cymraeg Cymraeg--Ffrangeg i sylweddoli faint o eiriau newydd sydd wedi dod yn rhan annatod o'r iaith -- nid termau technegol yn unig ond geiriau a ystyrir yn rhan o'r iaith ac a glywir ar y radio a'r teledu bob dydd, fel cyfrifiadur, cymuned, a chyfathrebu. Nid oes yr un o'r rhain yng Ngeiriadur Prifysgol Cymru eto.

Paratowyd y rhannau sy'n trin geiriau'n dechrau ag a- a b- ar raddfa lawer cynilach na gweddill y Geiriadur. Mae Prifysgol Cymru a Chyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru yn ariannu ailolygu A--B. Y mae'r staff yn ailolygu testun y Geiriadur i safon rhannau diweddaraf yr argraffiad cyntaf yng ngoleuni'r holl slipiau ychwanegol sydd wedi eu casglu er cyhoeddi'r rhannau cynharaf, gan ddefnyddio'r dulliau diweddaraf o chwilio am enghreifftiau pellach ac am eiriau newydd. Amcangyfrifir y bydd maint y rhan hon o'r Geiriadur yn dyblu, a chyhoeddir ffrwyth yr ymchwil newydd ar ffurf rhannau 64-tudalen yn debyg i'r rhannau gwreiddiol o ran diwyg.

Bydd tanysgrifwyr i'r gwaith yn derbyn gostyngiad o draean yn y pris. Y pris arferol fydd £9.99 y rhan, ond bydd tanysgrifwyr, boed yn sefydliadau neu'n unigolion, yn gallu prynu pob rhan fel y maent yn ymddangos am £6.66 yr un yn unig, a hynny drwy gerdyn credyd os dymunir. (gw. Cyhoeddiadau)

Bwriedir symud ymlaen wedyn i ailolygu'r Geiriadur o C hyd Z gan gynnwys y toreth o eiriau newydd sydd wedi dod yn rhan o'r iaith er cyhoeddi'r rhannau gwreiddiol, ac i fanteisio ar yr ysgolheictod diweddaraf. 

The final volume of Geiriadur Prifysgol Cymru was published in 2002, completing the first complete historical dictionary of Welsh, but living languages do not stand still, and all dictionaries of living languages need regular revision. Neither does scholarship stand still. Over half a century has passed since the first part of the Dictionary was published in 1950, at a time when such important texts as Thomas Parry's edition of the work of Dafydd ap Gwilym, for instance, had not been published, not to mention all the texts which have been edited since then. One only has to compare the headwords of the Dictionary with those of recently compiled dictionaries, such as Geiriadur Gomer i'r Ifanc and the Geiriadur Ffrangeg--Cymraeg Cymraeg--Ffrangeg to realize how many new words have become an inextricable part of the language -- not just technical terms but words which are heard every day on the radio and television, such as cyfrifiadur 'computer', cymuned 'community', and chyfathrebu 'communicate'. Not one of these can be found in the first edition of Geiriadur Prifysgol Cymru.

The parts dealing with words beginning with a- and b- were prepared on a much more condensed scale than the rest of the Dictionary. The University of Wales and the Higher Education Funding Council for Wales are funding the re-editing of A--B. The staff are re-editing the Dictionary text to the same standard as the most recent parts of the first edition, incorporating the additional material collected since the earliest parts were published, using the latest techniques to search for further examples and new words. It is estimated that the size of this part of the Dictionary will double, and the results of the research will be published as 64-page parts, similar in appearance to the original parts.

Regular subscribers to the work will receive a one-third reduction in the price. The normal price will be £9.99 per part, but both individual and institutional subscribers can receive each part as it is published for just £6.66 and pay by continuous credit card authority, if desired. (see Publications)

It is intended subsequently to continue re-editing the Dictionary from C to Z incorporating the enormous number of new words which have become part of the language since the publication of the original parts, and drawing on the latest scholarship.

 

Cymhariaeth (yn seiliedig ar y chwe rhan gyntaf) / Comparison (based on first six parts)

Argraffiad Cyntaf
First Edition

Cynnydd / Growth

Ail Argraffiad
Second Edition
6,484 o Ddangoseiriau / Headwords +25.2% 8,120 o Ddangoseiriau / Headwords
15,418 o Ddyfyniadau / Quotations +143.4% 37,527 o Ddyfyniadau / Quotations
424 o Gyfuniadau / Collocations +72.4% 731 o Gyfuniadau / Collocations

 

Gwaith mewn llaw

Work in progress

Cynigir gwaith mewn llaw yma ar gyfer sylwadau. Dylid cofio mai drafft yn unig sydd yma, nid y gwaith gorffenedig ac mae'n debyg y bydd cryn dipyn o ddiwygio rhwng y drafft hwn a'r fersiwn argraffedig terfynol. Cyhoeddir y gwaith mewn rhannau 64-tudalen. Cyn gynted ag y bydd rhan yn barod i'w chyhoeddi, fe'i dileir o'r wefan hon. Ni ddylid dyfynnu o'r proflenni hyn mewn gwaith academaidd gan nad hwn fydd y fersiwn terfynol. Os oes rhaid dyfynnu, gellid dweud 'o ddrafft o waith mewn llaw'. Ni fydd y proflenni yn aros yn hir ar y wefan, felly nid oes diben rhoi cyfeiriad atynt ar ffurf URL.

Lawrlwytho Adobe Acrobat Reader. Mae'r proflenni ar ffurf ffeiliau PDF ('Portable Document Format' Adobe™). Mae angen Adobe™ Acrobat Reader i weld a phrintio'r proflenni hyn, ond mae ar gael am ddim ar gyfer y rhan fwyaf o systemau. Bydd angen instalio Acrobat Reader drwy glicio ar y ddolen gyswllt uchod oni bai bod Acrobat Reader ar eich system yn barod. Gellir printio'r tudalennau hyn at ddefnydd personol, ond ni ddylid eu dosbarthu na'u copïo mewn unrhyw ffordd. Mae modd chwilio testun y ffeiliau PDF ond am resymau diogelu hawliau deallusol ni cheir copïo'r testun (yn ddarostyngedig i eithriadau arferol Hawlfraint ynghylch 'defnydd teg' ac at bwrpasau adolygu ac yn y blaen).

Croesewir sylwadau adeiladol, a hefyd gywiriadau ac ychwanegiadau megis enghreifftiau cynharach, ffurfiau lleol neu dafodieithol, tystiolaeth o enwau lleoedd, a.y.b. Dylid e-bostio sylwadau o'r fath at: geiriadur@cymru.ac.uk. Gwerthfawrogir eich cymorth.

Work in progress will be offered here for review. It should be remembered that this is only a draft, not the finished work, and that there will probably be considerable revision between this draft and the final printed version. The work will be published in 64-page parts. As soon as a part is ready for publication, it will be deleted from this website. These proofs should not be cited in academic work, as this will not be the final version. If this material must be cited, it may be referred to thus: 'from a draft of work in progress'. These proofs will not be on the website very long, therefore it is pointless to refer to them by URL.

Adobe Acrobat Reader download. These proofs are presented in PDF form (= 'Portable Document Format' by Adobe™). Adobe™ Acrobat Reader will be required to read these proofs, but it is available free of charge for most types of computer to allow you to view and print these pages by following the above link unless it is already installed on your system. These pages may be printed for personal use, but they should not be copied or distributed to others in any form. It is possible to search these PDF files, but in order to protect the University's intellectual rights it is not permitted to copy the text (subject to the usual Copyright exceptions for 'fair use' and review purposes, &c.).

Constructive comments will be most welcome, as will corrections and additions such as antedatings, additional information about regional or dialect forms, place-name evidence, etc. Such comments should be e-mailed to: dictionary@wales.ac.uk. Your help is very much appreciated.

AIL ARGRAFFIAD A-B
SECOND EDITION

Ffeil PDF file

Rhan 1 (a - adwedd1)

Part 1

Cyhoeddwyd Awst 2003
Published August 2003

Manylion
Details

Rhan 2 (adwedd1 - anghlud)

Part 2

Cyhoeddwyd Rhagfyr 2003
Published December 2003

Manylion
Details

Rhan 3 (anghludadwy - amaethyddes)

Part 3

Cyhoeddwyd Awst 2004
Published August 2004

Manylion
Details

Rhan 4 (amaethyddiad - anafod)

Part 4

Cyhoeddwyd  Chwefror 2005
Published February 2005

Manylion
Details

Rhan 5 (anafod - anneinamig)

Part 5

Cyhoeddwyd  Medi 2005
Published September 2005

Manylion
Details

Rhan 6 (anneir - anweledig)

Part 6

Cyhoeddwyd  Mai 2006
Published May 2006

Manylion
Details

Rhan 7 (anweledig - arffedogaeth)

Part 7

Cyhoeddwyd  Rhagfyr 2006
Published December 2006

Manylion
Details

Rhan 8 (arffedogaeth - atchwelaf )

Part 8

Cyhoeddwyd  Medi 2007
Published September 2007

Manylion
Details

Rhan 9 (atchwelaf - bar1)

Part 9

Cyhoeddwyd Medi 2009
Published September 2009

Manylion
Details

Rhan 10 (bar1 - bil1)

Part 10

Cyhoeddwyd Ebrill 2010
Published April 2010

Manylion
Details

Rhan 11 (bil1 - bôn)

Part 11

Cyhoeddwyd Ebrill 2012
Published April 2012

Manylion
Details

Rhan 12 (bôn - briffaf)

Part 12

Cyhoeddwyd Rhagfyr 2012
Published December 2012

Manylion
Details

Gwaith mewn llaw
Work in progress

Rhan 13 / Part 13

brig - brigeraidd

  gpc0324xb.pdf [0.5Mb]

brigerben - brigyn

  gpc0325xb.pdf [0.5Mb]

brigynnog - brithder

  gpc0326xb.pdf [0.5Mb]

brithdir - brithosod

  gpc0327xb.pdf [0.5Mb]


FERSIWN CRYNO O'R ARGRAFFIAD CYNTAF
(Dangoseiriau, rhannau ymadrodd, cyfystyron Saesneg, croesgyfeiriadau, cyfuniadau, amrywiadau, dyddiadau ymddangos cyntaf)

CONCISE VERSION OF THE FIRST EDITION
(Headwords, parts of speech, English synonyms, cross-references, combinations, variant forms, dates of earliest attestations)

Cyn bo hir gobeithir y bydd fersiwn electronig o'r Geiriadur y mae modd ei chwilio ar lein, ond yn y cyfamser mae'r ffeiliau PDF hyn yn cynnwys pob dangosair yn yr argraffiad cyntaf, ynghyd â'r rhannau ymadrodd a chroesgyfeiriadau perthnasol, cyfystyron Saesneg, a'r dyddiadau cyntaf ar gyfer pob prif ystyr. Dros haf 2006 ychwanegwyd yr holl gyfuniadau a'u hystyron a'r amryiadau, gan gynnwys eu dyddiadau cynharaf.

Lawrlwytho Adobe Acrobat Reader. Ar hyn o bryd, ceir yr holl wybodaeth ar ffurf set o ddeg ffeil PDF fawr (tua 3-4MB yr un), felly mae cysylltiad cyflym yn angenrheidiol i'w defnyddio. Gellir chwilio'r ffeiliau gyda'i gilydd gyda'r fersiynau diweddaraf o Adobe™ Acrobat Reader (fersiwn 5 neu'n uwch).

D.S. Mae llawer o gywiriadau yn y ffeiliau newydd  hyn - ni ddylid defnyddio'r fersiynau blaenorol (DangoseiriauGPC001.pdf, GPC0011.pdf , GPC0015.pdf, GPC0017-01 i GPC0017-10) bellach.

Er mwyn diogelu hawliau deallusol y Brifysgol ar y Geiriadur, nid oes modd copïo'r testun  na'i brintio o fewn Adobe™ Acrobat Reader na newid y testun. Ni cheir throsglwyddo copïau o'r ffeil PDF i eraill - dylid eu hannog i lawrlwytho'r fersiwn diweddaraf.

Dylid cofio mai testun yr Argraffiad Cyntaf yn unig o'r Geiriadur a gynhwysir yn y ffeiliau hyn, ac oherwydd ei fod yn waith mewn llaw, erys llawer o wallau ynddo o hyd. Croesewir sylwadau adeiladol, a hefyd gywiriadau ac ychwanegiadau megis enghreifftiau cynharach, ffurfiau lleol neu dafodieithol, tystiolaeth o enwau lleoedd, etc. Dylid e-bostio sylwadau o'r fath at: geiriadur@cymru.ac.uk. Gwerthfawrogir eich cymorth.

Ceir esboniad o'r byrfoddau a'r symbolau a ddefnyddir yn y ffeiliau PDF canlynol:
 
 Byrfoddau Cymraeg (wedi eu hegluro yn Gymraeg)
 Byrfoddau Cymraeg (wedi eu hegluro yn Saesneg)
 Byrfoddau Saesneg (wedi eu hegluro yn Saesneg)
 
Gwaith mewn llaw yw hwn a chroesewir cywiriadau ac ychwanegiadau o bob math. Anfonwch at geiriadur@cymru.ac.uk.

Lawrlwytho Adobe Acrobat Reader. PWYSIG: Er mwyn cyflymu'r proses o chwilio'r Geiriadur, bydd yn llawer cynt i chi arbed y ffeil iau i'ch cyfrifiadur, a'u chwilio ar hwnnw gydag Adobe™ Acrobat Reader (fersiwn 5 neu'n uwch). Fe'ch cynghorir i siecio'n rheolaidd bod y fersiwn diweddaraf o'r ffeiliau gennych gan fod gwallau yn cael eu cywiro o hyd.

We hope to have available soon a concise interactive version of the Dictionary, but until then we offer the following PDF files which contain every headword from the first edition, together with the corresponding parts of speech and cross-references, English synonyms, and dates of earliest attestation for each major sense. Over the summer of 2006 all the combinations and their meanings and the variant forms were added, together with their earliest dates of attestation.

Lawrlwytho Adobe Acrobat Reader. At present, all the information is available in a set of ten large file (about 3-4MB each), so a fast connection is essential to make use of it. The latest versions of  Adobe™ Acrobat Reader (version 5 or greater) can be used to search the files together.

N.B. There are numerous corrections in these new files - the previous versions (DangoseiriauGPC001.pdf, GPC0011.pdf, GPC0015.pdf, GPC0017-01 to GPC0017-10) should no longer be used.

In order to protect the University's intellectual rights to the Dictionary, the text may not be copied or printed within Adobe™ Acrobat Reader nor may the text be edited. You may not transfer any copies of the PDF file to others - please encourage them to download the latest version.

Please remember that these files contain the text of the First Edition of the Dictionary only, and that being work in progress they still contain many errors. Constructive comments will be most welcome, as will corrections and additions such as antedatings, additional information about regional or dialect forms, place-name evidence, etc. Such comments should be e-mailed to: dictionary@wales.ac.uk. Your help is very much appreciated.

Explanations of the abbreviations and symbols used can be found in the following PDF files:
 
 Welsh abbreviations (explained in Welsh)
 Welsh abbreviations (explained in English)
 English abbreviations (explained in English)
 
This is work in progress, and any corrections and additions are most welcome. Please contactdictionary@wales.ac.uk.

Lawrlwytho Adobe Acrobat Reader. IMPORTANT : In order to search the Dictionary more quickly, you are advised to download the files to your computer and to search them there withAdobe™ Acrobat Reader (version 5 or greater). You are advised to check regularly that you have the latest version of the files as mistakes are corrected continually.

DANGOSEIRIAU, RHANNAU YMADRODD,
CYFYSTYRON SAESNEG, A CHROESGYFEIRIEADAU /
HEADWORDS, PARTS OF SPEECH, ENGLISH SYNONYMS
AND CROSS-REFERENCES

Ffeil PDF file

(Argraffiad cyntaf yn unig)
(First edition only)
(Rhybudd: ffeiliau hir - tua 3MB yr un)
(Warning: large files - c. 3MB each)
a - baldog  GPC0018-01.pdf
baldordd - crest  GPC0018-02.pdf
cresteniad - difethdod  GPC0018-03.pdf
difethedig - ffrwythog  GPC0018-04.pdf
ffrwythogaf - gwrthladd  GPC0018-05.pdf
gwrthladdaf - llawnfor  GPC0018-06.pdf
llawnfras - mwncieiddiaf  GPC0018-07.pdf
mwnci-siaced - philosophyddiaethol  GPC0018-08.pdf
philosophyddiaf - taenedlafn  GPC0018-09.pdf
taenell - Zwinglïaidd  GPC0018-10.pdf

Cynnwys

I frig y tudalen

Contents

To top of page

Prifysgol Cymru / University of Wales

Rhodder gwybod i geiriadur@cymru.ac.uk os ceir trafferth wrth ddefnyddio'r safle hwn.
Diweddarwyd: 7 Ionawr 2014  © HawlfraintPrifysgol Cymru, 1997-2014
Please inform us of any difficulties in using this site at dictionary@wales.ac.uk.
Last update: 7 January 2014 © CopyrightUniversity of Wales, 1997-2014


Cynnwys | Cefndir | Enghraifft | Gwaith mewn llaw | Ffigurau | Cyhoeddiadau | Archebion | Staff | Adnoddau i ymchwilwyr | Sut i'n helpu | Cais-e | Cynorthwyydd-e | Slip-e | Holiadur | Llyfryddiaeth | Hanes newidiadau
Brig

Contents | Background | Example page | Work in progress | Statistics | Publications | Orders | Staff | Resources for researchers | How to help us | e-Request | e-Informant | e-Slip | Questionnaire | Bibliography | Revision history
Top