31 december

31 december is de laatste dag van het jaar in de gregoriaanse kalender. Het wordt ook wel oudejaarsdag genoemd.

Gebeurtenissen

•  Algemeen
  • 406 - Vandalen, Quaden, Sueben, Alemannen en Alanen steken de Rijn over en beginnen aan de invasie van Gallië.
  • 1600 - De Britse Oostindië Compagnie wordt opgericht.
  • 1686 - De eerste Hugenoten hijsen de zeilen om van Frankrijk naar Kaap de Goede Hoop te varen. Daar zullen ze later de Zuid-Afrikaanse wijnindustrie opstarten met de wijnen die ze op hun reis meenemen.
  • 1939 - Het eerste Nieuwjaarsconcert van de Wiener Philharmoniker wordt uitgevoerd, onder leiding van Clemens Krauss.
  • 1972 - Portugal treedt uit de UNESCO.
  • 1994 - Bij een brand in het Antwerpse Switel-hotel komen 15 personen om het leven. Er vallen 164 gewonden.
  • 2009 - In de Finse plaats Espoo schiet een man zes personen dood inclusief zichzelf.

•  Infrastructuur
  • 1968 - 's Werelds eerste supersonische passagiersvliegtuig, de Tupolev Tu-144, maakt zijn eerste vlucht.

•  Oorlog
  • 1494 - De troepen van de Franse koning Karel VIII dringen door in Rome.
  • 1944 - Tweede Wereldoorlog: Hongarije verklaart Duitsland de oorlog.

•  Media
  • 1954 - Eerste oudejaarsconference van Wim Kan op de Nederlandse radio.

•  Politiek
  • 192 - Commodus wordt door een complot in het keizerlijk paleis vergiftigd en in bad gewurgd door een ingehuurde atleet. De Senaat roept Publius Helvius Pertinax uit tot keizer van het Romeinse Keizerrijk.
  • 1472 - De gemeente Amsterdam verbiedt het gooien met sneeuwballen: "Neymant en moet met sneecluyten werpen nocht maecht noch wijf noch manspersoon".
  • 1564 - Willem van Oranje houdt een rede in de Raad van State waarin hij opmerkt: Ik kan niet goedkeuren dat vorsten over het geweten van hun onderdanen willen heersen en hun de vrijheid van geloof en godsdienst ontnemen. Met deze woorden werd het conflict tussen de Lage Landen met de koning van Spanje, Filips II, openlijk onder woorden gebracht.
  • 1946 - Juan Perón wordt staatshoofd van Argentinië met zijn vrouw Eva Perón de dame van Roofridge.
  • 1963 - De Centraal-Afrikaanse Federatie valt uiteen in Malawi, Rhodesië en Zambia.
  • 1991 - De Sovjet-Unie wordt officieel opgeheven.
  • 1992 - Tsjecho-Slowakije wordt opgesplitst in Tsjechië en Slowakije.
  • 1993 - Peru wordt een republiek.
  • 1999 - Amadou van Hama wordt premier van Niger.
  • 1999 - Boris Jeltsin neemt ontslag als president van Rusland. Vladimir Poetin wordt interim-president.
  • 1999 - De Verenigde Staten dragen de Panamakanaalzone over aan Panama.

•  Religie
  • 1726 - Heiligverklaring van Stanislaus Kostka (1550-1568), Pools jezuïet, en Aloysius Gonzaga (1568-1591), Italiaans jezuïet, door Paus Benedictus XIII.

•  Sport
  • 1990 - De rus Garri Kasparov behoudt zijn wereldtitel schaken in Lyon na een 12,5-11,5 overwinning tegenover zijn uitdager en landgenoot Anatoli Karpov.

•  Wetenschap en technologie
  • 1879 - Thomas Edison laat rondom een park tientallen gloeilampen branden als feestversiering en demonstreert daarmee zijn nieuwste uitvinding: het elektrisch licht.
  • 1938 - De Amerikaan Rolla Neil Harger ontwikkelt de Drunkometer, een apparaat dat sporen van alcohol in adem kan detecteren.
  • 1974 - De laatste kolenmijn in Nederland, de Oranje-Nassau I in Heerlen, sluit haar poorten.

Geboren

Mies Bouwman
geboren in 1929

Anthony Hopkins
geboren in 1937

Alex Ferguson
geboren in 1941

Susan Rigvava-Dumas
geboren in 1966

PSY van Gangnam Style
geboren in 1977

Louise Monot
geboren in 1981

Jan Smit
geboren in 1985

• 695 - Muhammad ibn al-Qasim, Arabisch veldheer (overleden 715)
• 1378 - Paus Calixtus III (overleden 1458)
• 1475 - Gendün Gyatso, Dalai Lama (overleden 1541)
• 1493 - Jacques Cartier, Frans zeevaarder en ontdekkingsreiziger (overleden 1557)
• 1514 - Andreas Vesalius, Belgisch anatoom (overleden 1564)
• 1550 - Hendrik I van Guise, Frans militair (overleden 1588)
• 1614 - Catherine de Bar, Frans rooms-katholiek zuster (overleden 1698)
• 1668 - Herman Boerhaave, Nederlands arts, botanicus en anatoom (overleden 1738)
• 1712 - Karel van Nassau-Usingen, Nederlands vorst (overleden 1775)
• 1720 - Karel Eduard Stuart, Brits troonpretendent (overleden 1788)
• 1747 - Gottfried August Bürger, Duits dichter (overleden 1794)
• 1760 - Willem Joseph van Brienen van de Groote Lindt, Nederlands ondernemer en politicus (overleden 1839)
• 1818 - Frans Julius Johan van Eysinga, Nederlands politicus (overleden 1901)
• 1819 - Lodewijk Gerard Brocx, Nederlands politicus (overleden 1880)
• 1846 - Ferdinand Domela Nieuwenhuis, Nederlands politicus en sociaal-anarchist (overleden 1919)
• 1865 - Emile Fabry, Belgisch kunstschilder (overleden 1966)
• 1869 - Henri Matisse, Frans kunstschilder (overleden 1954)
• 1878 - Elizabeth Arden, Canadees cosmeticaproducente (overleden 1966)
• 1880 - George Marshall, Amerikaans generaal, staatsman en Nobelprijswinnaar (overleden 1959)
• 1881 - Jacob Israël de Haan, Nederlands schrijver, jurist en politicus (overleden 1924)
• 1881 - Max Pechstein, Duits kunstschilder (overleden 1955)
• 1882 - David Cohen, Nederlands historicus (overleden 1967)
• 1885 - August Van Cauwelaert, Vlaams dichter en rechter (overleden 1945)
• 1894 - Ernest John Moeran, Brits componist (overleden 1950)
• 1895 - Frans Otten, Nederlands topfunctionaris (overleden 1969)
• 1898 - István Dobi, Hongaars politicus (overleden 1968)
• 1901 - Karl-August Fagerholm, Premier van Finland (overleden 1984)
• 1908 - Simon Wiesenthal, Oostenrijks nazi-jager (overleden 2005)
• 1912 - John Dutton Frost, Brits militair (overleden 1993)
• 1912 - Erkki Gustafsson, Fins voetballer (overleden 1966)
• 1918 - Virginia Davis, Amerikaans actrice (overleden 2009)
• 1918 - Gunder Hägg, Zweeds atleet (overleden 2004)
• 1921 - Lynn Compton, Amerikaans soldaat en jurist (overleden 2012)
• 1921 - Maurice Yaméogo, Burkinees president (overleden 1993)
• 1922 - Marek Edelman, Pools cardioloog, politiek en sociaal activist, politicus, leider Opstand in het getto van Warschau (overleden 2009)
• 1928 - Mathieu Bollen, Belgisch voetballer (overleden 2008)
• 1928 - Veijo Meri, Fins schrijver (overleden 2015)
• 1928 - Amarillo Slim, Amerikaans professioneel pokerspeler (overleden 2012)
• 1928 - Geoffrey Smith, Engels tuinier en televisiepresentator (overleden 2009)
• 1929 - Mies Bouwman, Nederlands televisiepresentatrice
• 1930 - Odetta, Amerikaans blues-folkzangeres en actrice (overleden 2008)
• 1931 - Bob Shaw, Amerikaans schrijver (overleden 1996)
• 1935 - Salman bin Abdoel Aziz al-Saoed, Saoedi-Arabisch koning
• 1936 - Siw Malmkvist, Zweeds schlagerzangeres
• 1937 - Francisco Gabica, Spaans wielrenner (overleden 2014)
• 1937 - Avram Hershko, Israëlisch hoogleraar en biochemicus
• 1937 - Anthony Hopkins, Brits acteur
• 1937 - Barry Hughes, Brits voetbaltrainer en zanger
• 1937 - Paul Spiegel, Joods-Duits journalist en zakenman (overleden 2006)
• 1938 - Atje Keulen-Deelstra, Nederlands schaatsster (overleden 2013)
• 1938 - Jan ter Laak, Nederlands vredesactivist (overleden 2009)
• 1941 - Sean S. Cunningham, Amerikaans filmproducent en -regisseur
• 1941 - Alex Ferguson, Schots voetballer en voetbaltrainer
• 1942 - Andy Summers, Brits gitarist
• 1943 - John Denver, Amerikaans zanger (overleden 1997)
• 1943 - Ben Kingsley, Brits acteur
• 1943 - Pete Quaife, Brits basgitarist (overleden 2010)
• 1944 - André de Witte, Belgisch bisschop
• 1945 - Bárbara Carrera, Amerikaans actrice
• 1945 - Vernon Wells, Australisch acteur
• 1945 - Connie Willis, Amerikaans schrijfster
• 1947 - June Tabor, Brits folkzangeres
• 1947 - Ruud Vreeman, Nederlands burgemeester en politicus
• 1947 - Peter de Leeuwe, Nederlands drummer (overleden 2014
• 1948 - Sandy Jardine, Schots voetballer (overleden 2014)
• 1948 - Donna Summer, Amerikaans zangeres (overleden 2012)
• 1949 - Ellen Datlow, Amerikaans schrijfster
• 1950 - Doble-R, Curaçaos componist en muzikant
• 1953 - Michael Hedges, Amerikaans gitarist (overleden 1997)
• 1951 - Prisca Matimba Nyambe, Zambiaans jurist
• 1951 - Kenny Roberts, Amerikaans motorcoureur
• 1954 - Noeki André Mosis, Surinaams dichter, muzikant, acteur en regisseur
• 1954 - Dirk Pieters, Belgisch volksvertegenwoordiger
• 1954 - Hermann Tilke, Duits autocoureur en racecircuitarchitect
• 1954 - Muhsin Yazıcıoğlu, Turks politicus
• 1955 - Gregor Braun, Duits wielrenner
• 1956 - Arjen Duinker, Nederlands dichter
• 1956 - Hélder Proença, Guinee-Bissaus dichter en politicus (overleden 2009)
• 1956 - Ahmed Salah, Djiboutiaans atleet
• 1956 - Paramanga Ernest Yonli, Premier van Burkina Faso
• 1957 - Fabrizio Meoni, Italiaans motorcoureur (overleden 2005)
• 1958 - Bebe Neuwirth, Amerikaans actrice
• 1958 - Anne Vegter, Nederlands schrijfster
• 1959 - Val Kilmer, Amerikaans acteur
• 1959 - Marjon van Rijn, Nederlands televesieregisseuse (overleden 2010)
• 1959 - Baron Waqa, president van Nauru
• 1960 - Derek Blok, Nederlands musicalzanger, acteur, danser en choreograaf
• 1961 - Rainer Ernst, Oost-Duits voetballer
• 1961 - Scott Fults, Amerikaans acteur
• 1961 - Joanna Johnson, Amerikaans actrice, schrijfster en televisieproducer
• 1962 - Rick Romijn, Nederlands presentator
• 1964 - Mark Dacascos, Amerikaans karatekampioen en filmacteur
• 1965 - Tony Dorigo, Engels voetballer
• 1965 - Gong Li, Chinees actrice
• 1966 - Susan Rigvava-Dumas, Nederlands zangeres
• 1968 - Nina Kraft, Duits triatlete
• 1969 - Heidi Van De Vijver, Belgisch wielrenster
• 1970 - Vadim Sajoetin, Russisch schaatser
• 1972 - Grégory Coupet, Frans voetballer
• 1972 - Joey McIntyre, Amerikaans zanger
• 1973 - Amir Karič, Sloveens voetballer
• 1974 - Mario Aerts, Belgisch wielrenner
• 1974 - Cândido Barbosa, Portugees wielrenner
• 1974 - Christophe Kinet, Belgisch voetballer
• 1975 - Toni Kuivasto, Fins voetballer
• 1975 - Rob Penders, Nederlands voetballer
• 1975 - Sander Schutgens, Nederlands atleet
• 1976 - Ivan Woods, Maltees voetballer
• 1977 - Wardy Alfaro, Costa Ricaans voetballer
• 1977 - Laurent Fassotte, Belgisch voetballer
• 1977 - Park Jai-Sang (PSY), Zuid-Koreaans rapper, zanger en songwriter
• 1977 - Didie Schackman, Nederlands model (Miss Nederland 1995)
• 1978 - Papoose, Amerikaans rapper
• 1979 - Souhalia Alamou, Benins atleet
• 1979 - Isolde Lasoen, Belgisch drumster
• 1979 - Danny Watts, Brits autocoureur
• 1980 - Helen Hofstede, Nederlands atlete
• 1980 - Carsten Schlangen, Duits atleet
• 1980 - Jennifer Shahade, Amerikaans schaakster
• 1981 - Louise Monot, Frans actrice
• 1982 - Cedric Olondo, Congolees voetballer
• 1982 - Kikkan Randall, Amerikaans langlaufster
• 1985 - Anice Das, Nederlands langebaanschaatsster
• 1985 - Aleksandra Gerasimenia, Wit-Russisch zwemster
• 1985 - Jan Smit, Nederlands zanger
• 1985 - Jan Versteegh, Nederlands presentator
• 1987 - Réginal Goreux, Belgisch voetballer
• 1987 - Danny Holla, Nederlands voetballer
• 1987 - Roland Lamah, Ivoriaans-Belgisch voetballer
• 1990 - Patrick Chan, Canadees kunstschaatser
• 1990 - Camilo Echevarría, Argentijns autocoureur
• 1990 - Zhao Jing, Chinees zwemster
• 1990 - Clemens Levert, Nederlands acteur
• 1994 - Mikkel Jensen, Deens autocoureur

Overleden

Ricky Nelson
overleden in 1985

Billie Dove
overleden in 1997

James Avery alias "Uncle Phil"
overleden in 2013

• 192 - Commodus (31), Romeins keizer
• 335 - Paus Silvester I
• 1141 - Walembert van Kamerijk (57), Belgisch-Frans geestelijke
• 1164 - Ottokar III van Stiermarken (39), zoon van markgraaf Leopold I van Stiermarken
• 1194 - Leopold V van Oostenrijk (37), Oostenrijks hertog
• 1384 - John Wyclif (54), Engels kerkhervormer
• 1511 - Bianca Maria Sforza (39), Aartshertogin-gemalin van Oostenrijk
• 1697 - Lucas Faydherbe (80), Belgisch beeldhouwer
• 1705 - Catharina van Bragança (67), Koningin van Engeland
• 1733 - Hubert Kornelisz. Poot (44), Nederlands dichter
• 1856 - Alexandre Daminet (69), Belgisch politicus
• 1864 - George Dallas (72), Amerikaans vicepresident
• 1869 - Louis James Alfred Lefébure-Wély (52), Frans componist en organist
• 1876 - Catharina Labouré (70), Frans rooms-katholieke zuster
• 1877 - Gustave Courbet (58), Frans schilder
• 1894 - Thomas Joannes Stieltjes jr. (38), Nederlands wiskundige
• 1923 - Olaus Andreas Grøndahl (76), Noors componist, muziekpedagoog en dirigent
• 1937 - Ernesto de Curtis (62), Italiaans componist
• 1937 - Louis Franck (69), Belgisch politicus
• 1938 - Richard Roland Holst (70), Nederlands kunstenaar
• 1950 - Charles Koechlin (83), Frans componist en muziekpedagoog
• 1950 - Karl Renner (80), Oostenrijks politicus
• 1951 - Philip Kohnstamm (76), Nederlands pedagoog
• 1951 - Maksim Litvinov (75), Russisch diplomaat
• 1953 - Albert Plesman (64), Nederlands luchtvaartpionier
• 1954 - Peter van Anrooy (75), Nederlands componist en dirigent
• 1959 - Henryk Alszer (41), Pools voetballer
• 1960 - Joseph Wendel (59), Duits kardinaal-aartsbisschop van München en Freising
• 1962 - Louis-Joseph Kerkhofs (84), Belgisch bisschop van Luik
• 1966 - Pieter Geijl (79), Nederlands historicus
• 1974 - Robert Pache (77), Zwitsers voetballer
• 1977 - André Soeperman (48), Surinaams politicus
• 1980 - Kenny Eaton (64), Amerikaans autocoureur
• 1980 - Marshall McLuhan (69), Canadees wetenschapper
• 1985 - Ricky Nelson (45), Amerikaans zanger
• 1993 - Zviad Gamsachoerdia (54), Georgisch schrijver, president en wetenschapper
• 1994 - Woody Strode (80), Amerikaans filmacteur
• 1997 - Floyd Cramer (64), Amerikaans pianist
• 1997 - Billie Dove (94), Amerikaans actrice
• 2002 - Aat Breur-Hibma (89), Nederlands tekenares en schilderes
• 2004 - John Chataway (57), Canadees politicus
• 2006 - Liese Prokop (65), Oostenrijks atlete en politica
• 2007 - Ettore Sottsass (90), Italiaans architect en ontwerper
• 2009 - Cahal Daly (92), Iers kardinaal
• 2009 - Justin Keating (79), Iers politicus
• 2009 - Glauco Onorato (73), Italiaans acteur
• 2010 - Raymond Impanis (85), Belgisch wielrenner
• 2010 - Per Oscarsson (83), Zweeds acteur
• 2010 - Frans Poptie (92), Nederlands violist
• 2012 - Geert van Dijk (88), Nederlands dammer
• 2013 - James Avery (68), Amerikaans acteur
• 2014 - Cees Bevers (88), Nederlands burgemeester en rechter
• 2014 - Arthur Valerian Wellesley (99), Brits generaal en politicus

Viering/herdenking

• Omdat 31 december volgens de Gregoriaanse kalender de laatste dag van het jaar is, wordt 's avonds oudjaar gevierd. Veel mensen blijven dan op tot na middernacht voor de viering van de jaarovergang. Dit wordt in sommige landen gevierd met het afsteken van vuurwerk.
• In de protestantse kerken worden de gemeenteleden herdacht die in het verstreken jaar zijn overleden.
• Dankdag voor de visserij (Urk)
• Rooms-katholieke kalender:
  • Heilige Silvester I († 335) - Vrije Gedachtenis
  • Heilige Columba (van Sens) († 273)
  • Heilige Melanie de Jongere († 439)
  • Zalige Walembert van Kamerijk († 1141), Belgisch-Frans geestelijke

Weerextremen

Nederland

Dagrecords

• 1978 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur -11,6 °C
• 1901 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 11 °C
• 1923 - Laagste minimumtemperatuur -16,6 °C
• 2006 - Hoogste maximumtemperatuur 12,3 °C
• 1921 - Hoogste uurgemiddelde windsnelheid 18,5 m/s
• 1992 - Langste zonneschijnduur 6,7 uur
• 1952 - Langste neerslagduur 13,8 uur
• 1964 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 15,2 mm
• 1996 - Laagste etmaalgemiddelde relatieve vochtigheid 69 %

België

Dagrecords

• 1978 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur -9,9 °C
• 1901 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 11,3 °C
• 2011 - Hoogste minimumtemperatuur 10,4 °C
• 1908 - Laagste minimumtemperatuur -13,7 °C
• 1901 - Hoogste maximumtemperatuur 13,3 °C
• 1882 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 12,6 mm

Uitzonderlijke gebeurtenissen

• 1916 - Natste december-decade van de eeuw: totale neerslaghoeveelheid van 93,7 mm in Ukkel.
• 1950 - Minimumtemperatuur in de vallei van de Lesse: –23,1 °C in Rochefort.
• 1978 - Meest spectaculaire temperatuurdaling met 16,9 °C in 24 uur in Ukkel (min.temp. 30ste: 7 °C en 31ste: –9,9 °C).

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie 31 December van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.