Gibraltar
|
|||||
|
|||||
| Dewiza: (łac.) Nulli Expugnabilis Hosti (Niezdobyty przez żadnych wrogów) |
|||||
| Hymn: Gibraltar Anthem (Hymn Gibraltaru) |
|||||
 |
|||||
| Język urzędowy | angielski | ||||
| Status terytorium | terytorium zamorskie | ||||
| Zależne od | Wielkiej Brytanii | ||||
| Głowa terytorium | królowa Elżbieta II | ||||
| Gubernator | gubernator James Benjamin Dutton | ||||
| Szef rządu | szef ministrów Fabian Picardo | ||||
| Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
6,55 km² 0 |
||||
| Liczba ludności (2015) • całkowita • gęstość zaludnienia |
29 258[1] 4490 osób/km² |
||||
| PKB (2013) • całkowite • na osobę |
1,887 mld USD[2] 64 478 USD[2] |
||||
| Jednostka monetarna | funt gibraltarski (GIP) | ||||
| Rok utworzenia | zajęcie fragmentu terytorium Hiszpanii 1713 |
||||
| Strefa czasowa | UTC +1 – zima UTC +2 – lato |
||||
| Kod ISO 3166 | 3166-2:GI | ||||
| Domena internetowa | .gi | ||||
| Kod samochodowy | GBZ | ||||
| Kod samolotowy | VR-G | ||||
| Kod telefoniczny | +350 | ||||
 |
|||||
Gibraltar (zniekształcone arab. جبل طارق – Dżabal al-Tarik, „góra Tarika”)[3] – brytyjskie terytorium zamorskie na południowym wybrzeżu Półwyspu Iberyjskiego, u wyjścia Morza Śródziemnego na Ocean Atlantycki; zajmuje powierzchnię 6,55 km²[4], od północy graniczy z hiszpańską prowincją Kadyks. Charakterystycznym obiektem górującym nad terytorium jest Skała Gibraltarska. W przeszłości ważna baza Royal Navy, obecnie ekonomia terytorium bazuje głównie na turystyce, handlu, usługach finansowych, sektorze żeglugi morskiej oraz podatku od zakładów bukmacherskich[5].
Spis treści
Historia[edytuj]
W 711 roku Gibraltar był miejscem lądowania berberyjskiego generała Tarika ibn Zijada, który rozpoczął w tym miejscu arabski podbój Półwyspu Iberyjskiego[6].
W 1462 roku miasto zostało ostatecznie zdobyte podczas rekonkwisty przez wojska chrześcijańskie[7].
Sprzymierzone wojska angielskie i holenderskie zajęły Gibraltar w czasie wojny o sukcesję hiszpańską w 1704 roku[8][9]. Na mocy traktatu pokojowego w Utrechcie w 1713 roku, Gibraltar został przekazany Wielkiej Brytanii „na wieczność”[10].
Mieszkańcy Gibraltaru dwukrotnie odrzucili w referendach z 1967 i 2002 roku możliwość przejścia terytorium pod hiszpańską jurysdykcję[11][12]. W 2006 roku Gibraltar otrzymał nową konstytucję, rozszerzającą autonomię wewnętrzną[13].
Geografia[edytuj]
Po wschodniej stronie Gibraltaru (East Side) leżą zatoki Sandy Bay oraz Catalan Bay, a zachodnia część (West Side) jest zamieszkana przez większość populacji miasta. Na północy półwyspu znajduje się przejście graniczne, port lotniczy, niektóre obiekty wojskowe oraz cmentarz wojenny. W północno-zachodniej części znajduje się marina i przystań promowa. Bardziej na południe zlokalizowane jest nabrzeże portu wojskowego i dzielnicy przemysłowej, gdzie umiejscowione są suche doki. Centrum turystycznym jest Main Street i okoliczne place i ulice, częściowo dostępne tylko dla pieszych.
Ponieważ Gibraltar nie ma naturalnych zasobów słodkiej wody, w przeszłości pozyskiwano ją z opadów deszczu i gromadzono w potężnych wykutych w Skale Gibraltarskiej zbiornikach. Część słodkiej wody importowano również z Wielkiej Brytanii oraz Holandii i Maroka. Ze względów politycznych Gibraltar nie jest podłączony do hiszpańskiej sieci wodociągowej. Obecnie 90% słodkiej wody pochodzi z odsalania wód morskich[14].
Klimat[edytuj]
Gibraltar znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego[15][16] typu śródziemnomorskiego[17], z bardzo łagodnymi zimami i długimi ciepłymi, miejscami gorącymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi ponad 22 °C w dzień i 15 °C w nocy.
W najzimniejszym miesiącu roku – styczniu, średnia temperatura wynosi około 16 °C w dzień, 10 °C w nocy a średnia temperatura morza wynosi 16 °C[18][19]. Opady śniegu, jak i mróz generalnie nie występują. W najcieplejszym miesiącu roku – sierpniu, średnia temperatura wynosi około 29 °C w dzień, 21 °C w nocy a średnia temperatura morza wynosi około 23 °C[18][19].
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 16 | 17 | 18 | 20 | 23 | 25 | 28 | 29 | 26 | 23 | 20 | 17 | 22 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 13 | 14 | 15 | 17 | 19 | 22 | 24 | 25 | 23 | 20 | 17 | 14 | 18 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 10 | 11 | 12 | 13 | 15 | 18 | 20 | 21 | 19 | 17 | 14 | 11 | 15 |
| Opady [mm] | 152 | 98 | 106 | 59 | 25 | 4 | 1 | 3 | 23 | 55 | 114 | 127 | 767 |
| Średnia liczba dni z opadami | 10 | 7 | 10 | 6 | 4 | 1 | 1 | 1 | 2 | 5 | 7 | 10 | 64 |
| Średnie nasłonecznienie (w godzinach) | 170 | 171 | 192 | 246 | 301 | 330 | 347 | 326 | 264 | 216 | 150 | 143 | 2854 |
| Źródło: climatemps.com[20] | |||||||||||||
Demografia[edytuj]
Gibraltar jest jednym z najgęściej zaludnionych regionów świata. Na 6,55 km² zamieszkuje 29 185 osób, co daje średnią 4490 osób/km². Rosnące zapotrzebowanie na wolną powierzchnię rozwiązuje się poprzez meliorację. Takie ziemie zajmują obecnie ok. 10% powierzchni terytorium. Według danych ze spisu powszechnego z 2001 roku, w siedmiu wyodrębnionych dzielnicach miasta zamieszkiwało:
| Lp. | Dzielnica | Mieszkańców | % |
|---|---|---|---|
| 1 | East Side | 429 | 1,54% |
| 2 | North District | 4116 | 14,97% |
| 3 | Reclamation Areas | 9599 | 34,91% |
| 4 | Sandpits Area | 2207 | 8,03% |
| 5 | South District | 4257 | 15,48% |
| 6 | Town Area | 3588 | 13,05% |
| 7 | Upper Town | 2805 | 10,20% |
| Gibraltar | 27 495 | 98,18% |
W ciągu ostatnich kilku lat, począwszy od 2002 roku, populację Gibraltaru cechuje przewaga liczby mężczyzn nad liczbą kobiet[21]. W 2008 roku wskaźnik maskulinizacji wyniósł 101,13 mężczyzn na 100 kobiet. W ciągu ostatniego 30-lecia w Gibraltarze notuje się spadkową tendencję liczby narodzin. W 1992 roku urodziło się 569 dzieci, natomiast 7 lat później odnotowano tylko 381 narodzin. W 2008 roku urodziło się 400 dzieci. Zdecydowana większość matek jest w wieku 20-34 lat. Co szósta z nich ma 35 lat i więcej, natomiast 5,5% matek rodzi swe dziecko w wieku 19 i mniej lat[21]. Dla porównania liczba zgonów w ciągu ostatnich 30 lat oscylowała od 200 do 300 (w 2008 roku odnotowano 227 zgonów).
Ludność Gibraltaru powoli rośnie. W grudniu 2008 roku liczba mieszkańców wyniosła 29 286. W latach 2005-2008 wskaźnik wzrostu wyniósł +1,76%[21]. Wskaźnik urodzeń w ostatnich kilku latach wynosił od 12 do 15‰ (13,7‰ w 2008 roku). W tym samym okresie wskaźnik zgonów wahał się w przedziale od 6 do 9‰ (7,8‰ w 2008 roku). Dzięki temu Gibraltar od kilku lat notuje dodatni wskaźnik przyrostu naturalnego (+5,9‰ w 2008 roku). Liczba zawartych małżeństw w ciągu ostatnich 35 lat wykazuje stałą tendencję rosnącą. W 1984 roku było ich 398, a w 2008 roku – po raz pierwszy – liczba małżeństw zawartych przekroczyła 1000 (było ich 1062)[21]. Oznacza to 2,7-krotny wzrost na przestrzeni ćwierćwiecza. Ciekawostką jest fakt, że większość tych małżeństw jest zawieranych przez osoby niebędące stałymi mieszkańcami Gibraltaru.
Rejon Zatoki Gibraltaru zwanej także Zatoką Algeciras to zespół miejski, na który składa się Gibraltar oraz hiszpańska comarca Campo de Gibraltar. Zgodnie z danymi Europejskiej Sieci Obserwacyjnej Rozwoju Terytorialnego i Spójności Terytorialnej, funkcjonalny zespół miejski (ang. Functional Urban Area, FUA) ma 206 000 mieszkańców[22]. Według danych hiszpańskiego Ministerstwa Rozwoju tzw. Wielki Zespół Miejski Zatoki Algeciras (hiszp. Grande Área Urbana) ma 235 572 mieszkańców na powierzchni 583 km², w latach 2001-2011 nastąpił wzrost ludności o 33 494 osób, co stanowi wzrost o 16,6%[23].
Grupy etniczne[edytuj]
Obecni Gibraltarczycy są mieszanką rasową i kulturową. W 1704 roku po zajęciu Gibraltaru przez Brytyjczyków, prawie cała hiszpańska ludność opuściła terytorium i założyła miasto San Roque[6]. Przez ponad 300 lat na Skałę przybywali migranci zarobkowi. Większość nazwisk noszonych przez obecnych jego mieszkańców ma typowo śródziemnomorskie pochodzenie.
| Miejsce | Pochodzenie | Procentowy udział nazwisk w rejestrze wyborczym z 1995 roku[24] |
|---|---|---|
| 1 | Brytyjskie | 27% |
| 2 | Hiszpańskie (bez Minorkan) | 24% |
| 3 | Włoskie | 19% |
| 4 | Portugalskie | 11% |
| 5 | Maltańskie | 8% |
| 6 | Żydowskie | 3% |
| 7 | Minorkańskie | 2% |
| 8 | Inne | 4% |
| 9 | Nie sklasyfikowane | 2% |
Spis powszechny z 2001 roku odnotował następujący podział narodowości na Gibraltarze: 83,22% gibraltarska, 9,56% „inna brytyjska”, 3,50% marokańska, 1,19% hiszpańska i 1,00% „inna UE”[25].
Język[edytuj]
Językiem urzędowym na półwyspie jest angielski, który używany jest m.in. przez władze, administrację i sądownictwo. Wielu mieszkańców jest wielojęzyczna i biegle posługuje się też hiszpańskim. Społeczność marokańska posługuje się językami berberyjskimi i arabskim, podobnie jak hinduska hindi i sindhi. W użyciu są też maltański i hebrajski.
Na półwyspie spotyka się również ludzi posługujących się llanito, wernakularnym językiem Gibraltaru, będącym mieszanką dialektu andaluzyjskiego języka hiszpańskiego i brytyjskiego angielskiego z naleciałościami maltańskimi, portugalskimi, genueńskimi i haketia. Często Gibraltarczycy nazywają siebie Llanitos[26].
Religia[edytuj]
Struktura wyznaniowa wszystkich mieszkańców Gibraltaru (według danych ze spisu powszechnego w 2001)[21] przedstawia się następująco: katolicyzm – 78,09%, anglikanizm – 6,98%; metodyści, Kościół Szkocji, zielonoświątkowcy i pozostałe wyznania chrześcijańskie – 3,21%; islam – 4,01%; judaizm – 2,12%; hinduizm – 1,79%; inne i nieokreślone – 0.94% ; nie wyznaje żadnej religii – 2,9%.
Wśród rodowitych Gibraltarczyków zdecydowanie przeważają wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego, jest ich 88,05%. Wierni kościoła anglikańskiego stanowią 4,22%; a co 50 Gibraltarczyk jest wyznania mojżeszowego. Nieco inaczej przedstawia się struktura wyznaniowa brytyjskich mieszkańców Gibraltaru – wyznawcy kościoła anglikańskiego i rzymskokatolickiego znajdują się w równowadze (stanowią odpowiednio: 35,48% i 31,82%). Do wiary w hinduizm przyznaje się co 19 Brytyjczyk zamieszkujący Gibraltar. Wśród pozostałych narodowości najwięcej wyznawców ma islam i katolicyzm (50,20% i 24,52%).
Gospodarka[edytuj]
Gospodarka Gibraltaru oparta jest głównie na sektorze usług. Jako członek Unii Europejskiej, Gibraltar posiada niezależne przepisy prawne i fiskalne, jednocześnie pozostając brytyjskim terytorium zamorskim[27]. W przeszłości budżet opierał się na dotacjach na utrzymanie bazy wojskowej - British Forces Gibraltar, z brytyjskiego Ministerstwa Obrony, a obecnie większość wpływów pochodzi z sektora żeglugi morskiej, turystyki, handlu, usług finansowych, podatku od zakładów bukmacherskich.
W swojej mowie budżetowej z czerwca 2009 roku, szef ministrów Peter Caruana określił gospodarkę terytorium jako będącą w dobrej kondycji pomimo światowego kryzysu finansowego[28].
Od początku XXI wieku Gibraltar stał się siedzibą wielu firm bukmacherskich oraz z sektora gier online, ze względu na niski podatek dochodowy od osób prawnych. W styczniu 2011 roku zmieniono zasady opodatkowania przedsiębiorstw prowadzonych przez nierezydentów Gibraltaru i ustalono stawkę podatku CIT na poziomie 10%.[27] Gibraltar wyłączony jest ze wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (VAT)[29].
W roku budżetowym 2012/2013 produkt krajowy brutto zanotował wzrost o 7,8% w porównaniu do roku poprzedniego. Nadwyżka budżetowa wyniosła 37,17 mln GBP. PKB per capita w 2012 roku wyniósł 41 138 GBP (64 478 USD) i według MFW dało to Gibraltarowi awans z 9 na 4 miejsce na świecie. Dług publiczny zmalał z 518 mln GBP do 376 mln GBP.[2] W roku budżetowym 2013/2014 rząd planuje przychód rzędu 487,4 mln GBP a wydatki wyniosą 470,3 mln GBP.[30]
Walutą obiegową jest funt gibraltarski emitowany przez rząd Gibraltaru, na mocy Currency Notes Act z 1934 roku[31]. Nieoficjalnie większość placówek handlowych na terytorium przyjmuje walutę euro na równych zasadach z funtem gibraltarskim, lecz niektóre automaty telefoniczne oraz poczta nie[32].
Transport[edytuj]
Telekomunikacja[edytuj]
Gibraltar ma cyfrową centralę telefoniczną obsługiwaną przez infrastrukturę światłowodową i miedzianą. Największym operatorem telekomunikacyjnym na Gibraltarze jest Gibtelecom, obsługujący również telefonię komórkową. Krajową domeną najwyższego poziomu używaną na terytorium jest .gi
Opieka zdrowotna[edytuj]
Wszyscy Gibraltarczycy mają dostęp do darmowej opieki zdrowotnej w publicznych oddziałach centrum zdrowia i szpitalach. Wszyscy inni obywatele brytyjscy są również objęci darmowym leczeniem w czasie pobytów do 30 dni, pod warunkiem okazania ważnego paszportu brytyjskiego. Inni obywatele Unii Europejskiej mają takie samo prawo do leczenia, po okazaniu ważnej Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego. Gibraltarscy studenci i emeryci mają zagwarantowane darmowe leczenie stomatologiczne i bezpłatny dostęp do przepisanych leków[33]. Pierwsza pomoc medyczna jest oferowana przez szpital św. Bernarda i centrum zdrowia, opieka psychiatryczna dostępna w szpitalu króla Jerzego V.[34]
Edukacja[edytuj]
System edukacji w Gibraltarze oparty jest w większości na modelu brytyjskim. Gibraltar posiada piętnaście szkół publicznych, jedną szkołę prowadzoną przez ministerstwo obrony i jedną szkołę prywatną[35]. Szkolnictwo wyższe na terytorium nie funkcjonuje i aby kontynuować edukację, przyszli studenci muszą wyjeżdżać do Wielkiej Brytanii. Rząd Gibraltaru w pełni opłaca studentom z terytorium pożyczki studenckie zaciągnięte na kontynuowanie edukacji. W 2005 roku poza Gibraltarem edukację wyższą pobierało 135 studentów, a w 2012 roku – 229.[36]
Kultura[edytuj]
_(2).jpg)
Kultura Gibraltaru odzwierciedla różnorodne pochodzenie jego mieszkańców. Na półwyspie najsilniejsze są wpływy brytyjskie, ponieważ Gibraltar jest terytorium zamorskim Wielkiej Brytanii, oraz hiszpańskie ze względu na bliskość tego kraju.
Rocznica referendum z 1967 roku corocznie obchodzona jest w Gibraltarze jako święto państwowe – 'Gibraltar National Day’. Tego dnia większość Gibraltarczyków ubiera się w barwy narodowe i świętuje na ulicach. 4 sierpnia 2004 roku w 300 rocznicę zdobycia Gibraltaru przez Brytyjczyków, mieszkańcy utworzyli ludzki łańcuch wokół Skały Gibraltarskiej. 4 czerwca 2012 roku na wodach Zatoki Gibraltarskiej miała miejsce parada łodzi, upamiętniająca 60 rocznicę panowania Elżbiety II[37].
Za nadawanie sygnału radiowego i telewizyjnego odpowiada publiczny nadawca Gibraltar Broadcasting Corporation. Dodatkowo wojskowy nadawca British Forces Broadcasting Service dostarcza w ograniczonym zakresie drogą kablową swój własny program telewizyjny dla wojskowych. Największą i najstarszą gazetą codzienną jest „Gibraltar Chronicle”, wychodząca 6 dni w tygodniu[38].
Pierwszą książką napisaną przez rodowitego Gibraltarczyka była wydana w 1929 roku Barbarita Héctora Licudi[39]. W latach 40. i 50. XX wieku opublikowano kilka antologii poezji miejscowych poetów. Sam Benady oraz Mary Chiappe napisali serię powieści detektywistycznych opisujących losy fikcyjnego detektywa Bresciano, umiejscowionych w XIX-wiecznym Gibraltarze[40].
Co roku odbywa się tu Gibraltar Music Festival.
Głównym ogrodem botanicznym jest Gibraltar Botanic Gardens.
Sport[edytuj]
Sport odgrywa dużą rolę w życiu Gibraltarczyków, a zakres uprawianych na półwyspie dyscyplin jest bardzo szeroki. Rząd Gibraltaru jest zobowiązany do finansowego wspierania lokalnych stowarzyszeń sportowych. Gibraltar bierze udział w różnych wydarzeniach sportowych, w 1995 roku był gospodarzem Island Games[41].
Ze strony rządowej osobą odpowiedzialną za sprawy sportu jest Minister Kultury, Sportu, Dziedzictwa i Młodzieży[42]. Rząd dostrzega korzyści płynące z udziału Gibraltarczyków w zajęciach sportowych i rekreacyjnych, dlatego szczególną wagę przywiązuje się do możliwie szerokiego dostępu do obiektów do uprawiania tych sportów, a także ich bezpłatnego udostępniania. Głównym obiektem sportowym jest wielofunkcyjny Victoria Stadium. W 2016 roku planowane jest otwarcie nowego stadionu piłkarskiego Europa Point Stadium[43]. Gibraltar posiada swoją reprezentację w piłce nożnej. Na terytorium Gibraltaru prowadzone są rozgrywki ligowe w tej dyscyplinie. Wszystkie mecze odbywają się na Victoria Stadium. Gibraltarską piłką zarządza Gibraltarski Związek Piłki Nożnej, członek UEFA od 2013 oraz FIFA od 2016 roku[44][45]. Podlegają mu także drużyny futsalowe.
Podobną popularnością cieszy się krykiet. W latach 2000 i 2002 reprezentacja zdobyła Mistrzostwo Europy drugiej dywizji[46]. Poza tym terytorium ma swoje reprezentacje m.in. w rugby, darcie, koszykówce mężczyzn, koszykówce kobiet, piłce siatkowej kobiet i piłce siatkowej mężczyzn.
Policja[edytuj]
Królewska Policja Gibraltaru (Royal Gibraltar Police) została powołana do życia 25 czerwca 1830 roku, w dniu w którym Gibraltar stał się kolonią królewską. Zaraz po policji londyńskiej, jest najstarszą ciągle istniejącą formacją policyjną w byłym Imperium Brytyjskim. 12 czerwca 1992 roku królowa Elżbieta II nadała jednostce prefiks Królewska. Jednostka zatrudnia obecnie około 220 funkcjonariuszy[47].
Umundurowanie konstabli i sierżantów biorących udział w pieszych patrolach jest identyczne z tym, które jest używane w całej Wielkiej Brytanii. Również wozy policyjne mają tę samą kolorystykę, ale z uwagi na obowiązujący na Gibraltarze ruch prawostronny, kierownica w aucie umieszczona jest po lewej stronie.
Miasta partnerskie[edytuj]
Zobacz też[edytuj]
- granica gibraltarsko-hiszpańska
- ustrój polityczny Gibraltaru
- Cieśnina Gibraltarska
- katastrofa lotnicza 4 lipca 1943 w Gibraltarze
- Cmentarz Trafalgarski
- Gibraltar Chess Festival
- Royal Gibraltar Post Office
Przypisy
- ↑ The World Factbook (ang.). cia.gov. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ a b c Summary of economic performance as announced by the chief minister (ang.). chronicle.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Radosław Stryjewski, Anna Parzymies (red.): Na granicy kultur. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2003, s. 236-237. ISBN 83-88938-44-4.
- ↑ Gibraltar’s Surface Area Calculated (ang.). geoportal.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Gibraltar’s Economic Problems and the UK’s Role in Solving Them (ang.). le.ac.uk. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ a b George Hills: Rock of Contention: A History of Gibraltar. Robert Hale & Company, 1974. ISBN 0-7091-4352-4.
- ↑ Frederick Sayer: The history of Gibraltar and of its political relation to events in Europe, from the commencement of the Moorish dynasty in Spain to the last Morocco war ; with original and unpublislhed letters from the Prince of Hesse, Sir George Eliott, the Duc de Crillon, Collingwood, and Lord Nelson, And an account of the fourteen sieges the Rock has sustained since it became a fortress. 1862. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ William G.F. Jackson: The Rock of the Gibraltarians. Cranbury: NJ: Associated University Presses. ISBN 0-8386-3237-8.
- ↑ Tadeusz Miłkowski, Paweł Machcewicz: Historia Hiszpanii. Wyd. I. Wrocław: Ossolineum, 1998, s. 202. ISBN 83-04-04403-X.
- ↑ David Abulafia: The Great Sea: A Human History of the Mediterranean. Londyn: Allen Lane, 2011. ISBN 978-0-7139-9934-1.
- ↑ Poltical Development (ang.). gibraltar.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Gibraltar Rejects Power-Sharing Between Britain and Spain (ang.). nytimes.com. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Gibraltar – jakie ma miejsce w Zjednoczonym Królestwie? (pol.). centruminicjatyw.org. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Edward Rose: Geology and Warfare: Examples of the Influence of Terrain and Geologists on Military Operations. Londyn: Geological Society, 2000. ISBN 9781862390652.
- ↑ Climatic map by Istituto Geografico De Agostini.
- ↑ Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.
- ↑ World Map of Köppen–Geiger Climate Classification.
- ↑ a b Weather2Travel.com: Gibraltar Climate.
- ↑ a b Gibraltar average sea temperature - seatemperature.org
- ↑ climatemps.com: Gibraltar Climate & Temperature.
- ↑ a b c d e Statistics (ang.). gibraltar.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ „Study on Urban Functions” – European Spatial Planning Observation Network, 2007
- ↑ Áreas urbanas +50, Ministerio de Fomento de España (pol. Ministerstwo Rozwoju
- ↑ Edward G. Archer: Gibraltar, Identity and Empire. 2006. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Gibraltar Census History (ang.). gibraltar.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Anja Kellermann: A New New English: Language, Politics, and Identity in Gibraltar. 2001. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ a b Tax and Social Insurance (ang.). gibraltar.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Gibraltar: The Gibraltar Budget 2009 (ang.). mondaq.com. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Wspólny system podatku od wartości dodanej (VAT) („dyrektywa VAT”) (pol.). europa.eu. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Overall Government Revenue 2013/2014 (ang.). gibraltarlaws.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Currency Notes Act (ang.). gibraltarlaws.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ John Noble, Susan Forsyth: Andalucía. Lonely Planet. Paula Hardy; Des Hannigan. 2005. ISBN 978-1-74059-676-3.
- ↑ Gibraltar Health (ang.). travelpuppy.com. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Gibraltar Health Authority – How to find us? (ang.). gha.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Department of Education (ang.). gibraltar.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Abstract of Statistics 2012 (ang.). gibraltar.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Be a part of history in the Gibraltar diamond jubilee flotilla (ang.). homeandlifestyle.es. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ The Gibraltar Chronicle (ang.). costasur.com. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ José Juan Yborra Aznar. Gibraltar en la obra de Héctor Licudi. „Eúphoros”, s. 317-326, 2004 (hiszp.). [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Sam Benady And Mary Chiappe At The Literary Festival (ang.). yourgibraltartv.com. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Sport – Participation in International Events (ang.). gibraltar.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Minister for Sports Culture, Heritage and Youth (ang.). gibraltar.gov.gi. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Europa Point Stadium (ang.). europapointstadium.com. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Gibraltar given full Uefa membership at London Congress (ang.). bbc.com. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Kosowo i Gibraltar przyjęte na członków FIFA (pol.). polskieradio.pl. [dostęp 13.05.2016].
- ↑ ICC Members – Gibraltar (ang.). icc-cricket.com. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Judiciary & Law – Police (ang.). gibraltar.gov. [dostęp 2014-09-02].
Linki zewnętrzne[edytuj]
|
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||
|
||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
