جنبش هیپ هاپ ایران اتفاق نسل ماست؛ در گفتگویی با بهرام!

این گفتگو در سال نود خورشیدی انجام شده است. سال نود سال پُر باری برای رپ فارس بود. چرا که موسیقی هیپ هاپ زیرزمینی ایران فرم هدفمندتری را در موازات با جریانات مردم پسند بخود گرفت. این جریان پویای فرهنگی و موسیقائی را هنرمندان متعددی سال ها با تجربه اندوزی ها و نوپردازی های خود طراحی کرده اند. یکی از این هنرمندان بهرام است. او از پیشگامان هیپ هاپ آگاه و هیپ هاپ زیرزمینی ایران است. در اینجا گفتگوی من را با بهرام می خوانید. گفتگوئی اگر چه قدیمی اما بسیار آموزنده است.

بهرام عزیز، سپاسگزارم از اینکه بعد از سال ها سکوت دعوت من و سایت بشکن رو برای یک گفتگوی اختصاصی پذیرفتی. حرف و سوال زیاده، سال ها در قلب تهران در مرکز جنبش هیپ هاپ ایران، اون هم هیپ هاپ آگاه و زیرزمینی ایران فعال و همیشه تاثیر گذار بودی. اخیراً هم از ایران خارج شدی و تن به مهاجرت سپردی. سوال اولم رو اینطور شروع می کنم؛ یکی از جذابیت های آلبوم “سکوت” نامش بود! تو و آتور یک آلبومی رو منتشر کرده بودید که پُر از حرف و بقول خودت دلنوشته بود. اما اسمش سکوت بود. این تناقض یک خالئی رو ایجاد کرده بود که فکر برانگیز و توهم ساز هم بود. این سکوت می شد خیلی معنا ها بده که نمی خوام من واردش بشم. می خوام خودت ایده ای که پشت این عنوان خوابیده رو برای ما تشریح کنی.

عنوان این مجموعه که توسط آتور به زیبایی انتخاب شده، در ابتدا شکافته می شه. وقتی که شما چند خطی از زنده یاد احمد شاملو رو می شنوین. در انتها هم ما دوباره از صدای ایشون استفاده کردیم و محتوای مجموعه اینجوری مشخص میشه که در این سکوت حقیقت ما نهفته ست. ما در این مجموعه سعی کردیم که مخاطب، سکوت رو بشنوه! چون فکر می کنم درون سکوت، بیشتر از فریاد حرف هست و بیشتر می تونه مخاطب رو به فکر کردن وادار کنه و این چیزیه که همیشه برای ما اولویت داشته. البته همونطور که شما هم گفتی خیلی معنا ها در این سکوت نهفته ست که من هم بیش از این واردش نمیشم و بهتره اجازه بدیم که همه برداشت خودشون رو داشته باشن.

ممنون، چند ماه پیش در تاریخ ۲۶ مای ۲۰۱۱ در صفحه خودت در فیس بووک در یکی از مطالبی که گه گاهی شخصاً منتشر می کردی در مورد “فرهنگ هیپ هاپ” جمله ای رو نوشته بودی که می خوام از طریق اون به عمق دیدگاه هات بریم. این جمله این بود: وقتی هویت این موسیقی را درک کنیم، میتوانیم آن را به نسل های بعدی هم معرفی کنیم. این باعث خواهد شد که هیپ
هاپ در ایران از بین نرود. چون از حالت ُمد خارج شده و به سمت اندیشه اش حرکت می کند و اندیشه پایدار است و مد از بین رفتنی.
حاال سوال اینجاست؛ هویت موسیقی هیپ هاپ و اون اندیشه ای که تو بهش اشاره کردی چیست؟

بزرگترین هدف من از کارم به ثمر نشوندن جنبش فرهنگی-هنری هیپ هاپ ایران هست و تمام انرژی و تمرکز من در کل زندگیم روی این قضیه معطوف شده و من فکر می کنم برای به ثمر نشوندن این جنبش ما نیاز داریم که به هویتش اهمیت بیشتری بدیم. پس بحث ما فقط موسیقی هیپ هاپ نیست. بحث ما کلیت هیپ هاپ در ایران هست و موسیقی فقط یک المان از اون به شمار میاد.
برای فهمیدن این که هیپ هاپ در ایران چیست باید به عناصر هنریش رجوع کنید .عالوه بر اینکه باید موسیقیش رو گوش کنید، باید گرافیتی هیپ هاپ رو هم ببینید. باید رقص هیپ هاپ رو هم درک کنید. بنابراین من فکر می کنم بهترین راه برای فهم هیپ هاپ ایران فهم المان های هنریش هست. چرا که این عناصر هنری هیپ هاپ هستن که هویتش رو منعکس می کنن و بهترین راه برای فهم این عناصر هنری، درک کردن هنرمندان این جریان هست. بنابراین شما باید با این هنرمندها آشنا بشین. اون وقت تمام دریافت هاتون رو کنار هم قرار بدین تا بفهمین اون فرهنگی که پشتوانه این سبکهای هنری هست چیه. شما هم متوجه خواهید شد که همه ما داریم یک حرف رو با زبون های متفاوت میزنیم. جنبش هیپ هاپ ایران هرچند کم سن و ساله اما مسئله کوچیکی نیست. این اتفاق نسل ماست… و برای ماهایی که از سنین
کم خودمون رو تو این جنبش شناختیم واقعا جدیه. خوشبختانه تمام عناصر هنری هیپ هاپ در ایران حضور فعال دارن و با شروع دهه نود، درگیری و تعامل این عناصر با هم دیگه بیشتر هم شده و همچنین ما شاهد حضور نسل دوم هیپ هاپ در ایران هستیم. همه اینها حاکی از آینده روشنی هست که در انتظار هیپ هاپ ایرانه.

یعنی تو معتقدی که این پدیدهای تشکیل دهنده خرده فرهنگ هیپ هاپ که در بالا توضیح دادی و قبال بطور پراکنده وجود داشتند اینروزها بنوعی به هم رسیدند و بیانگر یک خرده فرهنگ منسجم در شهرهای ایران هستند؟

بله، دقیقا. من کامال به هم جهت بودن این عناصر هنری معتقدم.
هیپ هاپ ایران دغدغه ها و تعارضات نسل ما رو با نسل های قبلی بیان می کنه .چرا که این جنبش با این عناصر هنری، جسارت این رو به ما داد که سبک تفکرات و رفتارمون رو ابراز کنیم و تفاوت هامون رو فریاد بزنیم و این جهت گیری دربین تمام عناصر هنری هیپ هاپ در ایران مشخص هست. بنابراین اهالی هیپ هاپ در ایران دارن فرهنگ متفاوت زندگی خودشون رو بیان می کنن. و بچه های نسل ما، اینگونه خودشون رو در هیپ هاپ ایران پیدا می کنن. اما از نظر تکنیکی هم نقاط مشترک زیادی بین عناصر هنری هیپ هاپ وجود داره .چرا که هیپ هاپ در ابتدا با جمع شدن هنرمندان این عناصر هنری کنار همدیگه شروع شده. این باعث شده که از نظر تکنیکی هم روی همدیگه تاثیر داشته باشن . اتفاقا چندی پیش با “تنها” یکی از بزرگان گرافیتی ایران صحبت می کردم و درباره تشابهات تکنیکی گرافیتی و رپ با هم صحبت می کردیم و ایشون به “استایل” در گرافیتی اشاره کرد که معادلش در موسیقی رپ هم وجود داره. البته این مسائل یه مقداری تخصصی میشه که من دیگه بازش نمی کنم اما در مجموع فکر می کنم با تاثیرگذاری بیشتر این عناصر هنری روی همدیگه، هیپ هاپ ایران منسجم تر و پخته تر خواهد شد.

تمام صحبت هائی که تا اینجا گفتی بیانگر دیدگاه و تعریف جنبش فرهنگی هست که با عرف جامعه سنتی مذهبی ایران همخوان نیست، چرا که حاوی یک جهانبینی مدرن و شهریه. حال این خرد فرهنگ مدرن شهری؛ هیپ هاپ، که تمام شاخه هاش عناصر هنرشهری مدرن هستند چطور در جامعه ای که اینگونه به سنت ها و باورهای کهنه اش چسبیده و سرجاش ایستاده و حتی حاضر نیست یک قدم جلوتر بره؛ می خواد ادامه بقا داشته باشه؟

این دقیقا مشکل حال حاضر ایرانه. یعنی یک شکاف بزرگ بین نسل جدید و قدیم .اما به نظر من این مشکل برای نسل سنتی و قاب شده ایرانه نه برای نسل یاغی و گستاخ ما. جامعه پویای ایران، نسل جوانش هستن. آینده ایران به دست ما رقم خواهد خورد چرا که این ما هستیم که داریم حرکت می کنیم و سر جامون هم اصال نچسبیدیم. کسایی که سرجاشون چسبیدن باید نگران باشن. هیپ هاپ ایران مانعی سر راهش نمی بینه. اآلن ما در مرحله نو آوری در هیپ هاپ هستیم. یعنی این جنبش شکل گرفته و پیشگامانش به فکر ساختن فضاهای هنری جدید هستن. هر چند برای بعضی ها تلخه ولی باید بگم که هیچ قدرتی نمی تونه جلوی جریان هیپ هاپ ایران رو بگیره. کی می تونه این جریان رو کنترل کنه؟ یه موقعی بود که این جریان در ایران نوپا بود و تازه داشت شکل می گرفت. اون موقع شاید می شد یه جهتی بهش داد. اما اآلن دیگه خیلی دیر شده. شما حتما می دونین که موضعی که بر ضد ما گرفته شده، قبال در مقابل  موسیقی راک هم گرفته شده. ولی این هنرمندها هنوز زنده هستند و دارن کارشون رو می کنن. عالوه بر این ما از نظر فرهنگی هم با این جنبش مشکلی نخواهیم داشت. مدت هاست که بعضی ها به این مسئله اعتقاد دارن که این جریان از نظر فرهنگی با جامعه ایران سنخیتی نداره چون یک مقوله وارداتی محسوب میشه و اونها فکر میکنن که ما فقط از هیپ هاپ آمریکایی تقلید کورکورانه می کنیم. ولی اآلن هیپ هاپ در کل دنیا هست. در اروپا فرانسه و آلمان مهد هیپ هاپ هستن .لهستان، دانمارک، سوئد و…
در آسیا اعراب ، ترکیه، روسیه و … و در شرق دور کره و ژاپن. چرا ایران نداشته باشه؟
این مسئله نشون میده که هیپ هاپ خودش رو با شرایط فرهنگی جامعه می سازه هر چند که ایده ش وارداتی باشه. همون اتفاقی که در طول این ده سال در ایران افتاد. بنابراین بقا یا از بین رفتن این جنبش فقط در دستان خود ماست نه کس دیگه .ما باید نسبت به گذشته بسیار سنجیده تر عمل کنیم. توصیه من این هست که بیشتر به اندیشه این جنبش اهمیت بدیم چون همونطور که گفتم اندیشه ماست که ما رو پایدار نگه می داره و نگاه کردن به این جریان صرفا به صورت یک ُمد، مسلما به هیپ هاپ ایران ضربه میزنه.

حالا می خوام به مقولە ی هنر زیرزمینی بپردازیم .موضوعی که خیلی دستمالی شده و هر کسی که مجوز نداره و یا بهش مجوز ندادند و یا فکر می کنه توجه بیشتری رو می تونه جلب کنه، خودش و موسیقیش رو زیرزمینی خطاب کرده.
سوال اینجاست؛ چگونه می توان یک حرکت و یا موسیقی بواقع زیرزمینی رو از میان این همه آواهای متنوع با هر گرایشی تشخیص داد؟

مجاز یا غیر مجاز بودن یک اثر هنری معیار صحیحی برای مرزبندی ما نیست. زیرزمینی درواقع یک گرایش هنریه که با صفاتی مشخص میشه. هنرزیرزمینی انقالبی، خودجوش و غیرمتعارفه. هنرزیرزمینی هنجارشکنه. هنرزیرزمینی از کلیشه ها و تابوها دوره و هنرمند زیرزمینی چیزی بیش از عرف جامعه داره که بهشون ارائه کنه و به همین دلیل هست که زیرزمینی ها باعث تزریق جریانهای هنری یا فرهنگی نو در جامعه میشن و قالب های هنری جدیدی رو خلق می کنن .نکته دیگه راجع به زیرزمینی ها، ریسک پذیر بودنشون هست. چون بیش از اینکه به مقبولیت عمومی فکر کنن به خالقیت فکر می کنن. بنابراین هنرمند زیرزمینی میگه “هنر برای هنره.” اینها صفاتی هستن که در یک اثر زیرزمینی میشه بهشون رسید و در نتیجه هنرمندی که غیرمتعارف کار می کنه و با عرف جامعه کاری نداره، نمیشه ازش استفاده تجاری کرد. بنابراین میشه هنرمند مستقل یا زیرزمینی. اما در مقابل همیشه هنرمندانی هستن که به “هنر برای مردم” اعتقاد دارن .یعنی “مردمی بودن” براشون ارزشه و هدفشون برآورده کردن انتظارات مردمه. پس نه دنبال انقالب هنری هستن، نه غیر متعارف کار می کنن. چرا که میخوان قشر بیشتری از جامعه رو پوشش بدن. بنابراین از هر جریانی که در جامعه مورد توجه قرار بگیره استفاده می کنن و در واقع در جهت عرف جامعه حرکت می کنن .انگیزه هاشون هم می تونه متفاوت باشه. مسلما هر دوی این گرایشات برای جامعه ما نیاز هستن. درواقع این دو گرایش فکری در کنار هم معنا پیدا می کنن و کشمکش ها و تعامالت این دو باعث رشد فرهنگی و هنری جامعه میشه. اجازه بدین مثالی بزنم که مفهوم زیرزمینی بودن رو بهتر درک کنیم.
برای مثال همین موسیقی رپ فارسی در ابتدای امر یک حرکت زیرزمینی به شمار میاد. حدودا سال ۷۹ ،۸۰ ایده این موسیقی از خارج از ایران به بچه های هم سن و سال من وارد شد و اونها شروع کردن به کار کردن. در اوایل همه این موسیقی رو مسخره می کردن. مثال می گفتن شما دارین روزنامه می خونین. دارین حرف می زنین. این موسیقی نیست و از این قبیل. چون که این یه جریان کامال جدید بود و فرهنگ و فضای هنری جدیدی رو معرفی می کرد. درسته که هنرمندانی مثل حسن شماعی زاده و یا سندی و … کارهایی کرده بودن ولی چون اندیشه زیرزمینی نداشتن نتونستن فرهنگ متفاوتی رو با کارشون معرفی کنن. بنابراین رپ فارسی از سال ۸۰ ،در یک بازه زمانی چهار ساله متولد شد و مخاطب خاص خودش رو پیدا کرد و کم کم رشد کرد و به جایی رسید که اآلن می بینین. شد موسیقی نسل ما و در حدود سال ۸۴ تا ۸۷ به طرز شگفت انگیزی همه گیر شد. هنرمندانش بت شدن و دقیقا از همون زمان بود که جریانات ُمدگرا بهش اضافه شدن. چون خیلی مورد توجه قرار می گرفت. بعد از سال ۸۸ تا ۹۰ ما شاهد یک رکود نسبی هستیم. چرا که حرکات زیرزمینی به حداقل رسید و همون حرفهای قبلی با همون شکل و قالب همیشگی تکرار می شدن. تا اینکه با شروع دهه نود دوباره نوآوری ها آغاز شده و نسل جدید این موسیقی هم وارد کار شدن.

توضیحاتت بسیار جامع و آموزنده هستند، متشکرم. ُخب حاال من می خوام به پدیدۀ اعتراض در موسیقی هیپ هاپ بپردازیم و نظر تو رو بپرسم. مفهوم اعتراض برداشت های مختلفی رو داره. اغلب با اعتراض سیاسی قاطی می کنند. البته اعتراض سیاسی بخش و جریانی از اون می تونه باشه اما تعریف کامل اون نیست. در ۲۶ ماه می سال ۲۰۱۱ میالدی در مقاله ای که در صفحۀ رسمی خودت در فیس بووک به نام “اعتراض هیپ هاپ” منتشر کردی و به نکات جالبی اشاره کرده بودی. خیلی دلم می خواد بطور خالصه کل دیدگاهت رو نسبت به اعتراض در موسیقی و فرهنگ هیپ هاپ برای ما توضیح بدی.

ببینید اعتراض مفهوم خیلی وسیعی داره و من موافق نیستم که بگیم اعتراض سیاسی. اعتراض واقعی در فرهنگ هیپ هاپ ایران، بیان تعارض هاست .همونطورکه در باال هم اشاره کردم هیپ هاپ ایران داره تعارضات نسل خودش رو با فرهنگ عرف جامعه بیان می کنه و دنبال تغییره در جامعه ای که خیلی راکد شده. این اعتراض واقعی هیپ هاپه. هدف من از نوشتن اون مقاله هم همین بود که اعتراض رو فقط در معنای سطحی کلمه نبینیم. چون فقط در کالم نیست. در رقص هم هست. در نقاشی هم هست. در تمام گرایشات هنری هست و به شکل های متفاوت .بنابراین این اصال درست نیست که ما در هر موسیقی ای فقط دنبال کنایات سیاسی بی پرده باشیم که با استناد به اون بگیم موسیقی معترضی رو داریم می شنویم . اینکه شما در یک جامعه مثل ایران، که برای زندگی شخصی آدمها هم استاندارد تعیین کرده، شعری بنویسی که تفاوت فرهنگ زندگی خودت رو با عرف نشون میده، این اوج اعتراضه. اینکه تفاوت تفکرت رو با بقیه فریاد بزنی، این اوج اعتراضه. اعتراض واقعی یعنی بیان تعارض در جامعه ای که تعارضات رو نمی پذیره و این فقط به حکومت برنمی گرده. به باورهای نهادینه شده در کل جامعه بر می گرده. به کسانی بر میگرده که فکر می کنن موسیقی فقط ساز و آوازه. به بت هایی برمیگرده که کسی جرات شکستنشون رو نداشته. به کسانی برمیگرده که عادت کردن از هر آدم معمولی یک قدیس بسازن و این فقط به موسیقی هیپ هاپ محدود نمیشه. با هر موسیقی ای میشه اعتراض کرد.

حالا به یک پدیدۀ دیگه در هیپ هاپ ایران می پردازیم که بنوعی به همون اعتراض و یا بیان تعارضاتیکه تو مطرح کردی مربوط می شه. در دوران میانی جنبش هیپ هاپ ایران که بر می گرده به حدود سال های ۱۳۸۵ خورشیدی، ما شاهد یک گستاخی و بیان آزاد عجیب و غریبی در رپ فارسی بودیم که بیشتر بیان بی بند و باری های روزمره قشری از جوانان بود. یک نوع ُرک گویی و روایت زندگی در شکلی گزارشگونه و بسیار واقعگرایانه و بی پرده اما بی هدف بود. بنظر می یاد امروز هیپ هاپ ایران با تمام اینکه آگاه تر و هدفمندترشده اما کمی محافظه کار هم شده و می ترسه از اینکه هیپ هاپ در برابر عام مردم غیراخالقی تلقی بشه. این وحشت باعث شده بخش بزرگی از هیپ هاپ ایران به یک موسیقی هنجارپذیر تبدیل بشه. البته این نکته ای رو که مطرح می کنم در مورد عموم هنرمندان این جنبش نیست اما بنظر من بخش بزرگی رو در بر گرفته.
نظر تو چی هست؟

اولا که ما باید به این نتیجه برسیم که فحش، مواد مخدر و … در جامعه ما هست و در این شکی نیست. پس آدمهایی همیشه هستن که با این مسائل درگیرن و اونها هم حق دارن که خودشون رو جوری که هستن نشون بدن. در مورد مخاطبش هم مشکل با درج یه عالمت ساده حل میشه. برای مثال در آمریکا از عالمتAdvisory Parental استفاده میکنن یا +۱۸ که مخاطب خودش انتخاب کنه که میخواد همچین چیزی گوش کنه یا نه و یا اینکه با کنترل خانواده باشه. اما در اون زمانی که این اشعار به وفور وجود داشت، هیپ هاپ ایران هنوز جا نیافتاده بود. بنابراین من این مضامین رو به نوعی تقلیدی از هیپ هاپ آمریکا می دونم و شاید یک جریان زودگذر، و با شناختی که از این آدمها دارم باید به شما بگم که اینها اکثرا بچه های بزرگ شده در محیط خانواده هستن و با اون سیاه پوستی که توی شرایط سخت دهه هفتاد یا هشتاد آمریکا بزرگ شده و برای امرار معاش مجبور به خرید و فروش اسلحه و مواد مخدر بوده، خیلی فاصله دارن .البته خود من هم از این دسته خارج نیستم. بنابراین شاید این جریان تقلیدی بود یا انعکاسی از درون مشوش پسربچه هایی که در سن بلوغ هستن. یا حتی شاید به خاطر این بود که فحاشی کردن در یک آهنگ مورد توجه قرار میگرفت. البته اآلن هم این مسائل کامال از بین نرفته. درواقع به تعادل رسیده. چون به هرحال موسیقی ما موسیقی شهری هست. پس خیابون به عنوان نماد شهر، به هیچ وجه از موسیقی هیپ هاپ پاک نخواهد شد و ما نمی تونیم این مسئله رو نادیده بگیریم که فحش یه بخشی از فرهنگ خیابون های ما هست. ولی زیاده روی در این مسئله رو مناسب نمی دونم. اما اینکه موسیقی رپ فارسی به صرف اینکه اون جریانات درش کمرنگ تر شده، دیگه هنجارشکن نیست، نتیجه گیری
درستی نمی تونه باشه. یک زمانی فحاشی خیلی مد شده بود و همه فکر می کردن هر چی بیشتر فحش بدن هیپ هاپ ترن و بیشتر مورد توجه قرار می گیرن. این روزها هم خوندن از سوژه های سیاسی مد شده. چون این بیشتر مورد توجهه. به هر حال به نظر من در حالت تعادل همه این مضامین میتونن مفید باشن. اما چیزی که در این موسیقی محوریت داره فحاشی، اعتراض سیاسی، معضالت اجتماعی و … نیست. بلکه برداشت های آدمها از دنیای اطرافشون هست و بیان تاثیراتی که از محیط گرفتن. ماها به مخاطبانمون اجازه میدیم که ما رو بشناسن همونطوری که خودمون خودمون رو شناختیم. این چیزیه که محوریت داره و در هر شکلی که باشه بی معنا و بی هدف نخواهد بود. به شرطی که مبتنی بر واقعیت باشه و در حالت تعادل.

بهرام جان بنظرم گفتگوی ما بدور مبحث هیپ هاپ ایران و دیدگاه های تو کمی طوالنی شده و بهتره کم کم بحث رو ببندیم و در گفتگوهای بعدی ادامه بدیم. اما در این چند سوال آخر می خوام به سوال های شخصی تری در مورد زندگی و فعالیت هات بپردازیم. دلم می خواد بدونم بعد از انتشار آلبوم “سکوت” چه شد که احساس کردی که دیگه نمی تونی به زندگی هنری در ایران ادامه بدی و تصمیم گرفتی از ایران خارج بشی؟

من به جایی رسیدم که دیدم حتی پشت تلفن هم نمی تونم راحت حرف بزنم !جایی که دیدم مغزم پر شده از چیزهایی که فقط یک فضایی از من رو اشغال کردن تا جا برای مسائل مهمتر کم بیاد. سه سال تو این شرایط و زیر فشار امنیتی زندگی کردم تا اینکه تصمیم گرفتم از ایران خارج بشم. بهترین راه برای اینکه حال و روز من رو در این مدت درک کنید، شنیدن آلبوم “سکوت” هست و از این جهت این مجموعه، مفهوم زیادی برای خود من داره.

فکر می کنی مهاجرت چه تاثیری روی آثارت بگذاره؟

خب وصل شدن به جامعه بین المللی می تونه خیلی کمک بکنه به من و کارم. آدم به دیدگاه واقعی تری می رسه و می فهمه که جایگاهش واقعا کجاست .از طرف دیگه هم اینجا محیط خوبی داره واسه کار هنری و الزم نیست مخفیانه کار کنی. به حرفه ات و برنامه هات فکر می کنی جای اینکه به بازداشت و بازجویی فکر کنی! البته طبیعیه که یه سری چیزهایی به دست میاری و در مقابل چیزهایی رو هم از دست میدی. من حدود ده سال از عمرم رو در تهران صرف شکل دادن به موسیقیم کردم و سعی کردم سبک خودم رو داشته باشم. امیدوارم که با تاثیر گرفتن از فضای اینجا بتونم بُعد جدیدی به کارم اضافه کنم.

آیا آلبومی در دست تهیه داری؟

بله، در حال کار کردن روی یه مجموعه جدید هستم. اما بیشتر از این اطالعاتی نمی دم. فکر کنم بهتر باشه صبر کنین و نتیجه ش رو ببینین.

این سوال شاید برای خیلی ها از جمله خود من مهم باشه که بدونم آیا تو هنوز عضوی از تشکل دیوار بحساب می یای؟

نه، همونطور که در بیانیه تشکل دیوار هم ذکر شده. اما همیشه برای اعضای این تشکل آرزوی موفقیت دارم. من کار حرفه ای رو همراه دیوار شروع کردم و خیلی چیزها در کنارشون یاد گرفتم.

یه سوال خیلی مهم دیگه! حاال که از ایران اومدی بیرون، آیا اجرای زنده هم خواهی داشت؟

حتما بهش فکر می کنم. اما فعال نیازدارم که یه مقداری اینجا جا بیافتم و چیزهای مهمتری هست که باید بهشون فکر کنم.

در آخر چه پیامی برای مخاطبانت و هیپ هاپ ایران داری؟

پیام من به مخاطب هام در شعر منه. اما به هنرمندان هیپ هاپ ایران میگم که نوآوری رو در اولویت قرار بدن. ما نیاز داریم که فضاهای جدید خلق کنیم و این جریان رو توسعه بدیم. یک قدم بزرگ بهتر از صد قدم کوچیکه. باید در کارهامون به جزئیات بیشتری دقت کنیم. ما نیاز داریم که آگاهیمون رو باال ببریم نسبت به اندیشه این جنبش و فراموش نکنیم که چه نفوذی توی جامعه حال حاضر ایران داریم و آگاه باشیم نسبت به مسئولیتی که روی دوشمونه.

بهرام جان، بی نهایت سپاسگزارم از اینکه دعوت من رو برای یک گفتگوی سازنده بعد از سال ها سکوت در سایت بشکن قبول کردی. برات از صمیم قلب آرزوی موفقیت دارم و همینجا ازت تقاضا می کنم که در آیندۀ نزدیک باز هم به این گونه گفتگوها باهم ادامه بدیم تا کمکی باشیم در پیشرفت فرهنگ اجتماعی روز ایران و همچنین هیپ هاپ ایران.

منم امیدوارم که شما همونطور که در طول این سالها همراه جنبش هیپ هاپ ایران بودی، از این به بعد هم با نوشته هات این جریان رو تحلیل کنی و روند خوب گذشته رو همچنان ادامه بدی. مخلصیــــــم.

مصاحیه گر : نصیر مشکوری
سال ۹۰