وجه تسمیه کاشان
نظرات در مورد وجه تسمیه کاشان مختلف است برخی آن را تغییریافته کاهفشان ، و افراد دیگر تغییر یافته کاس رود ، کاسیان ، قاسان و... می‌دانند. البته در برخی کتب تاریخی از کاشان با نام کاسان که از کاسو ( نام قومی به همین نام در قدیم که در منطقه آران ( قفقاز فعلی ) گرفته شده نیز نام برده می‌شود. هنوز هم مردم این دیار شهر خود را کاشو یا کاشون که در واقع تغییریافته کاسو می‌باشد معرفی می‌کنند.
تاریخ باستان
کاشان یکی از اولین مراکز تشکیل تمدن انسانی بوده است. طبق حفاری های باستان‌شناسی در تپه‌های سیلک کاشان، سابقه حضور بشر در این منطقه به هفت هزار سال پیش می رسد.
تاریخ پس از اسلام
کاشان در زمان سلجوقیان رو به رونق نهاد و در زمان قره‌قویونلوها بیشتر ترقی کرد. تا جایی که محل توجه دانشمندان شد. در نیمه دوم سده نهم و نیمه اول سده دهم این شهر، شهرت بسیاری داشت و یک شهر پرجمعیت به شمار می‌رفت. در سده ۱۱ و دردوره صفویه برای دومین بار به همان درجه از ترقی نائل شد و مانند اصفهان با شهرتی بسیار همراه گردید، اما با بروز زلزله‌ای بسیار شدید در سال ۱۱۹۲هجری قمری دوبارهویران شد. بعد از زلزله‌ای که در زمان قاجار رخ داد کاشان دستخوش نابسامانی و منازعات محلی شد و از این جهت زیانهای فراوان دید.
درباره کاشان
کاشان دارای جمعیتی بالغ برسیصد صد هزار نفر بوده که در بین دامنه کوه کرکس و دشت کویر آران سکنی دارند در رده یازدهمین شهر صنعتی ایران قرار می گیرد که دلیل آن وجود کارخانجات فرش ماشینی (بیش از یکصد کارخانه)، کارخانه تولید ورق گالوانیزه و کارخانجات تولید قطعات خودرو و مونتاژ است. قدمت صنایع نساجی در این شهر به تولیدات شعربافی شامل مخمل بافی، زربافی و حریربافی برمیگردد که هم اکنون بیش از چند هزار نفر در کارخانجات نساجی مشغول به کار می باشند. شهرت این شهر بیشتربه واسطه گلاب و فرش دستباف آن است. از محصولات کشاورزی آن می توان به انواع غلات ومیوه های فصلی اشاره نمود. غذای غالب، در بین مردم این شهر آبگوشت و بالاخص گوشت و لوبیا می باشد. آثار تاریخی و دیدنی فراوانی در این شهر وجود دارد که از آن میان میتوان به باغ فین، مسجد و مدرسه آقابزرگ، خانه عامری ها، خانه عباسی ها، خانه طباطبایی، خانه بروجردی، حمام سلطان امیراحمد اشاره نمود.
مشاهیر کاشان
-
شهید آیتالله یثربی(رضوان الله علیه(
-
ملا محسن فیض کاشانی
-
آیت الله العظمی میر سید علی یثربی
-
فاضلین نراقیین (ملا احمد و ملا مهدی نراقی(
-
ملا حبیب الله شریف کاشانی
-
غیاث الدین جمشید کاشانی
-
قطب راوندی
-
محتشم کاشانی
در مورد وجه تسمیه کاشان سخن بسیار است. لیکن با در نظر گرفتن معنی واژه های کاس، کاسه و کاس آب و موقعیت کاشان در قدیم این واژه می تواند گرفته شده از کاس باشد که در اصل کاشان و به مرور زمان به کاشان تغییر شکل یافته است.
زبان شناسان بر این باورند که نام کاشان به معنی خانه های تابستانی است، که با چوب و نی ساخته می شده است. ولی برخی دیگر نام کاشان را ماخوذ از کلماتی چون کاسیان، کاشیان، کی آشیان و کاه فشان، کاسو یا کاشو می دانند.
در کل در مورد وجه تسمیه کاشان و نام اولیه آن از طرف مورخین و باستان شناسان عقاید گوناگونی ابراز شده که به چند مورد آن اشاره می شود:
1ـ از آنجا که این شهر در قرون متمادی مرکز ساخت بهترین کاشی ها بوده آنرا کاشیان و کاشان نامیده اند.
2ـ گروهی از باستان شناسان پس ازحفاری های باستان شناسی در تپه های سیلک به این نتیجه رسیده اند که نام کاشان مشتق از کلمه کاشو یا کاسو است و آن نام قومی کهن بوده که در بین النهرین می زیسته اند وسپس به این سامان نقل مکان کرده و نام محل اسکان آنها کاسیان یا کاشیان خوانده شده است.
3ـ ملک الشعراء بهار در دیوان خود وجه تسمیه کاشان را معبد و جایگاه جشن ودل آسایی دانسته است.
4ـ مولف کتاب فرهنگ واژه های فارسی در زبان عربی مینویسد: کاشان به خانه های تابستانی اطلاق می شود که با چوب و نی ساخته می شد.
5 ـ مولف کتاب آثار تاریخی کاشان و نطنز می نویسد: چون اولین جایگاه آبادانی در این ناحیه به امر پادشاهان اساطیری در کنار چشمه فین ساخته شده آن را کی آشیان یعنی جایگاه حکام گفته اند.