Permacultuurgilden, wat zijn ze en waarom zijn ze er?

Permacultuur en gilden

Ze lijken wel bij elkaar te horen.

Permacultuur gaat over het zoeken van gunstige verbindingen tussen natuurlijke elementen. Er zouden planten zijn die elkaar ondersteunen. Gaaf! 

Dit klinkt meteen al een beetje mysterieus en zweverig. Daarom, een perma-logische uitleg van wat ik ervan hebt begrepen:

Alles in de (natuurlijke) wereld gaat over eten, beschutting en voortplanting, toch? Alles is onderdeel van een voedselweb – eten en/of gegeten worden. En alles verandert zijn omgeving om een ‘huisje’ te bouwen. In het geval van de planten: ze vliegen in op een plek die geschikt is voor hun behoeften.

 

 

 

Permacultuurgilden

Een gilde is een groep organismen die bewust bij elkaar gezet is zodat deze:

• allemaal de geschikte beschutting / standplaats hebben
• elkaar (gedeeltelijk) van eten/nutriënten kunnen voorzien
• zich kunnen voortplanten.

Planten kunnen we bewust bij elkaar neerzetten. Gewenste dieren kunnen we aanmoedigen door schuilplekken voor ze te bouwen (nestkastjes en bijenhotels), schuilplekken aan te planten (struiken/heggen enz.). En door bewust niet te netjes te zijn!
Eten hebben ze ook allemaal nodig. Deel je ruimte door dat voor ze te verbouwen.

Centraal organisme

Een gilde heeft vaak een centraal organisme waarvoor we dit systeem opzetten. Een fruitboom, of een dier. Uiteindelijke zijn wij zelf het centrale punt van alle gilden die we ontwerpen. 

Ik heb twee duidelijk te onderscheiden gildesystemen in mijn achtertuin. De ene is rondom het centrale organisme ‘konijn’ gebouwd. Daarover kun je hier meer lezen.

De tweede is rondom de behoeften van de appelboom gebouwd. Deze twee gilden overlappen elkaar, dezelfde planten en elementen ondersteunen de appelboom en ook de konijnen. Dat gaat vanzelf.

Een gilde bouwen

Stel: Je wilt een fruitboom kiezen als middelpunt van je gilde. Wat moet je eerst doen?

> Onderzoeken wat verschillende fruitbomen nodig hebben en of jouw tuin geschikt is. 

Je hebt ontdekt dat een appelboom in je tuin mogelijk is.

Nu wil je planten kiezen om de boom te ‘ondersteunen’.  Maar wat betekent dat? Ondersteunen?

Ondersteunen kan door:

• de concurrentie te verminderen
• nutriënten op te halen en de bodem te verbeteren
• plagen te beheren / voorkomen – door nuttige insecten een dieren aan te trekken
• bestuiving te stimuleren
• de waterhuishouding te reguleren.

Nutriënten en de bodem

Een appelboom heeft mineralen nodig. 

Bepaalde planten zouden sommige mineralen makkelijker beschikbaar kunnen maken. Ze heten mineraalpompen, of dynamische accumulatoren. Of ze dit echt doen is onderwerp voor meerdere onderzoektrajecten en discussies op de permacultuur-fora. 

Punt is: als je het permacultuurprincipe ‘meervoudige functies’ in je achterhoofd houdt, maakt de exacte functie van de planten op dit gebied weinig uit. De smeerwortel is een plant die meer kalium beschikbaar zou maken. Hij heeft een lange penwortel die uit de diepere bodemlagen voedingstoffen kan ophalen.

Wat die ook doet is:

• vroeg bloeien – handig voor de bijen
• veel biomassa maken waarmee je kunt mulchen
• de bodem verbeteren door organisch materiaal toe te voegen met zijn dikke wortel
• het bodemleven ondersteunen.

… Dus, hij heeft zijn plek dik verdiend. En zo is het ook met stikstofbinders. Zorg ervoor dat je een soort kiest die goed voor de biodiversiteit is en ook iets anders voor jou oplevert. Dan kun je moeilijk de mist in gaan.

Plagen beheren

Wie snoept er allemaal van jouw appelboom?  Meestal zijn dat luizen, rupsen e.d. Wie eet luizen en rupsen? De jongen van bepaalde wespen, vogels, zweefvliegen en lieveheersbeestjes.
Planten kunnen deze aantrekken. Een bekend voorbeeld is het gebruiken van schermbloemigen, zoals dille en venkel. Deze trekken zweefvliegen aan. Toevallig hebben ze ook een penwortel, dus dat komt goed uit i.v.m. de eerder genoemde functie.

Vogels helpen ook. Mezen hebben bijvoorbeeld elke lente duizenden rupsen nodig om hun jongen groot te brengen.
Bindt ze aan je tuin zodat ze er zijn als je ze nodig hebt. Twaalf maanden van het jaar onderdak en voedsel is wat ze nodig hebben. Een bloesemboog met geschikte bloemen, bessen/zaden voor het hele jaar en genoeg schuilplekken zijn essentieel. Meer over het vogelvriendelijke van je tuin kun je hier lezen. En over insecten en bijen hier. Vaak is er sprake van een win-win situatie. Aalbessen bijvoorbeeld zijn een welkom vroege nectarbron voor bijen én een lekkernij voor ons.

Waterhuishouding en bestuiving

Permacultuur is op natuurlijke patronen gebaseerd. Een van die patronen is het feit dat organismen altijd meerdere functies hebben. Een andere dat plantengemeenschappen vaak in lagen groeien.

Breng gelaagdheid in de beplanting (bodembedekkers, kruidlaag, struiken enz.) en de waterhuishouding is vanzelf geregeld.

Met genoeg bloei van maart tot en met oktober en genoeg schuilplekken voor wilde bijen zal de bestuiving ook vanzelf gaan.

Het uitsluiten van concurrentie doe je door je planten

• genoeg ruimte te geven
• de goede standplaats te geven
• planten met verschillende wortelstructuren door elkaar te zetten
• de bodem te voeden.

Daarom is het onderzoeken van de omstandigheden in je tuin voordat je je planten kiest zo belangrijk!

Concurrentie met jezelf

Als je je boom wilt verzorgen en wilt oogst moet je erbij kunnen. Leg paden aan die groot genoeg zijn om te voorkomen dat je met je gilde gaat concurreren voor de ruimte.