Çağdaş Tuva Yazılı Edebiyatının Gelişimi
Yıl 2019, Cilt 25, Sayı 99, 567 - 576, 01.08.2019Öz
Çağdaş Tuva yazılı edebiyatının oluşmasına şifahi halk anlatıları başta olmak
üzere folklor ürünleri öncülük etmiştir. İlk Tuva yazılı anıtlar Moğol yazı
geleneği etkisiyle Eski Moğol dilinde yapılmıştır. Yeni dönem sürecinde doğan
Tuva yazılı edebiyatı 1920’li yılların ikinci yarısında oluşturulmuş ve Tuva Halk
Cumhuriyetinde yaşanan Sovyet rejiminin getirdiği kültürel ve sosyal devrim ile
ilgilidir. 1930 yılından itibaren Tuva yazı dilinin oluşturulmasıyla Latin alfabesi
esasında ilk Tuva dilindeki kitaplar yayınlanmıştır. 1930-1940 yılları arasındaki
dönem yeni sosyalist Tuva edebi sanatın ilk oluşmaya başladığı dönem olarak
kabul edilir. Bu dönemde yayımlanan edebi eserler ağırlıklı olarak Rus klasik
edebiyatının önde gelen eserlerinin Tuva Türkçesine yapılan tercümeler ve Sovyet
ideolojisi propagandasını içeren kitaplar olduğu görülmektedir. Bu dönemde
Tuvaca yazılan eserler Çağdaş Tuva yazılı edebiyatının temelini oluşturmaktadır.
Daha sonraki dönemlerde birçok Tuvalı yazar tarafından yerli halkın dünya görüşü,
milli değerleri ve örf-âdet ve gelenekleri, inançları yanı sıra sosyal sorunları da ele
alınan zengin eserler verilmiştir. Çalışmada Tuva yazılı edebiyatının oluşumunda
önemli rol oynayan nesir, nazım yanı sıra Tuva çocuk edebiyatı ve dram alanında
örnek teşkil eden ilk eserler ve yazarları hakkında bilgi verilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aça, M. (2011). Tuva atasözleri. Karadeniz, Yıl 3, Sayı 2.
- Arıkoğlu E. (1998). Tuva edebiyatı. Türk dünyası el kitabı. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
- Arıkoğlu E. (2003). Tuva Türkçesi sözlüğü. Klara Kuular. Türk Dili Kurumu.
- Arıkoğlu E. (2007). Tuva destanları. Buyan Borbaanay. Türk Dil Kurumu.
- Badı-Monge, E. T. (2004). Natsionalnoye svoyeobraziye hudojesstvennoy detali v tuvinskoy proze. Abakan: Tema dissertatsii i avtoreferata po VAK 10.01.02.
- Evlahova İ. (1970). Pisateli Tuvı. Kızıl: Bibliyografiçeski spravoçnik.
- Hadahane M.A. (1965). Tuvinskiye rasskazı. Sibirskye ogni, N 11.
- Hadahane M. A., (1968). Tuvinskaya proza. Kızıl: Tuvinskoye knijnoye izdatel’stvo.
- Hadahane M.A. (1986). Literaturnaya Tuva. Kızıl: Tuvinskoye knijnoye izdatel’stvo.
- Kalzan A. K. Ed. (1964). Tıva literatura: dopçu töögüzü. Kızıl: Tıvanıŋ nom ündürer çeri.
- Kalzan A. K. (1980). Klassiktig Orus literaturanı tıva dılçe oçuldurup turarı. Amıdıral bolgaş literatura: tıva çogaal dugayında bodaldar, s. 79-10, Kızıl: Tuvinskoye knijnoye izdatel’stvo.
- Kara-Ool E., Oorjak S. (1982). Pisateli tuvı. Kızıl: Tıvanıŋ nom ündürer çeri. Kombu S. S. (2012). Puti razvitiya tuvinskoy literaturı. Tuvinskaya literatura: slovar, Ed. Monguş D. A., Trifonova M. L., Novosibirsk. KİTSL: (Yazar adı belirtilmemiştir) (1975). Kratkaya istoriya tuvinskoy sovetskoy literaturı. Kızıl.
- Kuular D. S. (1970). Tuvinskaya poeziya oçerk istorii. Kızıl: Tuvinskoye Knijnoye izdatel’stvo.
- Ölmez M. (), Tuva atasözlerinden seçmeler, Sibirya incelemeleri, Göttingen - İstanbul. —4.1, 2009: 51-128.
- Ölmez M. (1996).Tuvalar ve Tuvaca. Çağdaş Türk Dili, Sayı 95.
- Tenişev, E. R. ed.(1968). Tuvisko-russkiy slovar’. Moskova: Soveskaya entsiklopediya.
- TLTO: (Yazar adı belirtilmemiştir) (1975). Tıva literaturanın töögüzünün oçerkteri. Kızıl: Tıvanıŋ nom ündürer çer
- İnternet kaynakları
- Dongak, U. A. (2018). Osobennosti Pervıh Perevodnıh Proizvedenii Tuvinskoy Literaturı Tambov:
- Gramota. Erişim adresi: www.gramota.net/materials/2/2018/7-1/6.html (10.12.2018).
- Dongak U. A. (2009). Tuvinskaya Literatura, İstorçeskaya Entsiklopediya Sibiri, Erişim adresi:http:// irkipedia.ru/content/tuvinskaya_literatura_istoricheskaya_enciklopediya_sibiri_2009. (10.12.2018).
- Toburokov N. N. (2016), Peresmotr istorii tuvinskoy literaturı, Novıye İssledovaniya Tuvı, Erişim adresi: http://nit.tuva.asia/nit/article/view/79 (12.12.2018).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Folklor |
| Yayınlanma Tarihi | Yaz |
| Bölüm | Derleme Makaleleri -Compilation Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Ağustos 2019 |
| Yayınlandığı Sayı | Yıl 2019, Cilt 25, Sayı 99 |
Dergi internet sitesi: https://folkloredebiyat.org
Derginin yayım dili Türkçe ve İngilizce’dir, ayrıca Türkçe de olsa tüm basılan makalelerin başlık, öz ve anahtar sözcükleri İngilizce olarak da makalede bulunur. Hakemlerden onay almış Türkçe makaleler için 750-1000 sözcükten oluşan genişletilmiş özet (extended summary) gereklidir.
TR DIZIN 2020 Etik Kriterleri kapsamında, dergimize 2020 yılından itibaren etik kurul izni gerektiren çalışmalar için makalenin yöntem bölümünde ilgili Etik Kurul Onayı ile ilgili bilgilere (kurul-tarih-sayı) yer verilmesi gerekecektir. Bu nedenle dergimize makale gönderecek olan yazarlarımızın ilgili kriteri göz önünde bulundurarak makalelerini düzenlemeleri önemle rica olunur.