1916

1916
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Ans : 1913 1914 1915  1916  1917 1918 1919 Decennis : 1880 1890 1900  1910  1920 1930 1940 Sègles : Sègle XIX  Sègle XX  Sègle XXI Millennis : Millenni I  Millenni II  Millenni III Cronologia mesadièra : Gen - Feb - Mar - Abr - Mai - Junh Julh - Ago - Set - Oct - Nov - Dec Cronologias tematicas : Aeronautica • Arquitectura • Automobila • Benda dessenhada • Camins de fèrre • Cinèma • Drech • Economia • Fotbòl • Literatura • Musica • Santat e medecina • Sciéncia • Sociologia • Espòrt • Teatre Autres calendièrs : Roman • Chinés • Gregorian • Ebrieu • Indó • Musulman • Persan • Republican

Aquesta pagina concernís l'an 1916 del calendièr gregorian.

Eveniments

França

Soudats francés dins la region de Verdun en 1916.

Paisatge lunar dins lo sector dau fòrt de Douaumont après la batalha de Verdun.

Perseguida de la Premiera Guèrra Mondiala sus lei frònts occidentau e mediterranèu :

• sus lo frònt de l'Oèst que mobilizava la màger part dei fòrças francesas, França deguèt faciar l'ataca alemanda còntra la fortalesa de Verdun (21 de febrier - 19 de decembre). Sostenguda per una artilhariá fòrça importanta, son objectiu èra de causar de pèrdas grèvas dins l'armada francesa e d'afeblir son potenciau uman. Pasmens, un avitalhament regular de la region foguèt organizat e de renfòrç importants i foguèron mandats. Aquò entraïnèt una batalha atròça de dètz mes, encara sensa precedent dins l'Istòria, que s'acabèt per una victòria defensiva francesa. L'artilhariá i faguèt un chaple — la màger part dei victimas foguèt tuat per de tirs d'obús e certanei regiments foguèron totalament exterminats per lei tirs — e lei pèrdas foguèron finalament similaras dins lei dos camps (entre 315 000 e 542 000 òmes per lei Francés còntra 281 000 a 434 000 per leis Alemands). Lo generau Philippe Pétain venguèt un eròi nacionau per aver organizat ambé succès la defensa de la vila e la batalha venguèt un mite major de l'Istòria de França. En parallèl de la batalha de Verdun, se debanèt tanben la batalha de Somme (1^èr de julhet - 18 de novembre), ataca comuna francobritanica, que mau capitèt en despiech de la mobilizacion de mejans fòrça importants e entraïnèt la pèrda de 200 000 soudats francés suplementaris (e de 420 000 Britanics e 465 000 Alemands). Pasmens, permetèt de demenir la pression alemanda sus lo frònt de Verdun.
• en Mediterranèa, lei fòrças francesas abandonèron la region dei Dardanèls onte l'ofensiva francobritanica èra totalament blocada per lei Turcs. Lei Francés i avián perdut 27 000 òmes sensa resultat. Après aquela revirada, lei fòrças francesas foguèron desbarcadas sus lo frònt balcanic, especialament a Salonica, onte renforcèron l'Armada d'Orient qu'èra a atacar Bulgaria.

Euròpa

Alemanha

Explosion d'obús alemands a l'entorn dau crosaire leugier HMS Birmingham a la batalha de Jutlàndia.

Soudat alemand en 1916 dins la region de Somme.

Perseguida de la Premiera Guèrra Mondiala sus divèrsei teatres :

• sus lo frònt de l'Oèst, leis Alemands assaièron de rompre lo potenciau uman de l'armada francesa amb una ataca saunosa còntra Verdun (21 de febrier - 19 de decembre). Sostenguda per una artilhariá importanta, leis Alemands i realizèron d'avançadas mai se turtèron a una resisténcia acarnada dei defensors. Puei, l'armada francesa organizèt un avitalhament eficaç dau sector. La batalha s'equilibrèt e s'encalèt dins de combats d'una intensitat e d'una atrocitat encara inedita dins l'Istòria. L'ataca alemanda mau capitèt finalament totalament que lei Francés reconquistèron una partida dau territòri inicialament perdut e subiguèron de pèrdas quasi identicas a l'armada alemanda (entre 315 000 e 542 000 òmes per lei Francés còntra 281 000 a 434 000 per leis Alemands). En parallèl, se debanèt la batalha de Somme (1èr de julhet - 18 de novembre), ataca comuna francobritanica que foguèt arrestada mai qu'entraïnèt pereu de pèrdas grèvas dins lei dos camps (465 000 Alemands còntra 420 000 Britanics e 200 000 Francés).
• sus lo frònt de l'Èst, leis Alemands capitèron d'infligir una desfacha ai Rus dins la region dau Lac Naroch en març-abriu (120 000 soudats rus perduts còntra solament 20 000 Alemands). Pasmens, en junh-octòbre, subiguèron de pèrdas importantas durant l'ofensiva Brussílov que foguèt una suspresa totala per leis Empèris Centraus e que permetèt ai Rus de reconquistar 38 000 km². Leis Alemands i perdiguèron 140 000 combatents mai leis Austrians 640 000 (còntra 1 400 000 per l'armada russa). Fins a la fin de la guèrra, Àustria-Ongria aguèt de dificultats per remplaçar sei pèrdas e Alemanha deguèt ajudar d'un biais fòrça important son aliat en mandant de tropas en Itàlia e dins lei Balcans.
• sus lei mars, la flòta alemanda faguèt una sortida generala en Mar dau Nòrd qu'entraïnèt la batalha de Jutlàndia (31 de mai - 1^èr de junh) còntra la marina britanica. Fòrça confüs, lo combat s'acabèt per una victòria tactica d'Alemanha que capitèt d'infligir de pèrdas importantas ai Britanics e per una victòria estrategica britanica car lei naviris alemands deguèron finalament s'enfugir e demorèron dins sei pòrts fins a 1918. D'ara endavant, Alemanha decidèt de desvolopar la guèrra sosmarina per blocar lei liasons entre leis Illas Britanicas e lo rèsta de l'Empèri Britanic.

Àustria-Ongria

Perseguida de la Premiera Guèrra Mondiala ambé de combats malaisats per leis armadas austrianas e ongresas que subiguèron de pèrdas importantas. D'efèct, lòng de la frontiera italiana, l'intensitat dei combats aumentèt ambé d'ofensivas de mielhs en mielhs organizadas que foguèron arrestadas mai entraïnèron de pèrdas importantas. Puei, sus lo frònt de l'Èst, l'ofensiva russa comandada per lo generau Brussílov (junh-octòbre) causèt de pèrdas importantas au sen dei fòrças deis Empèris Centraus, principalament au sen de l'armada austro-ongresa (640 000 tuats, bleçats, presoniers e dispareguts) qu'aguèt d'ara endavant de dificultats permanentas per remplaçar lei tuats e lei bleçats au sen de seis unitats e deguèt demandar una ajuda renfòrçada d'Alemanha.

Bulgaria

Ataca de l'infantariá bulgara dins la region de Monastir en 1916.

Perseguida de la Premiera Guèrra Mondiala dins lei Balcans e en Romania :

• dins lei Balcans, après la victòria de 1915 còntra Serbia, lei combats se concentrèron dins la region de Salonica ont aviá desbarcat un important còrs expedionari aliat. Lo 27 de mai, lei Bulgars, probablament après d'acòrdis ambé lo rèi grèc, intrèron sus lo territòri de Grècia. En aost, ataquèron leis alas dau dispositiu aliat e ocupèron Florina e Drama. Pasmens, lo 15 de setembre, una còntra-ofensiva aliada acomencèt dins lo sector de Monastir (15 de setembre - novembre). Lei Francés, lei Rus e lei Sèrbes capitèron d'avançar dins la region, de conquistar la vila e d'agantar la Vau de Cerna. Ajudadas per de tropas alemandas, lei Bulgars establiguèron de linhas defensivas sus lei cimas e capitèron d'i estabilizar lo frònt.
• en Romania, l'armada bulgara deguèt inicialament faciar la declaracion de guèrra dau país que chausiguèt de s'aliar ambé l'Entenduda lo 27 d'aost. Gràcias a la manca de preparacion romanesa e a de renfòrç importants venguts d'Alemanha, l'invasion dau territòri bulgar foguèt rapidament arrestada a Turtucaia (2-7 de setembre). Lei Romanés assaièron de se retirar mai lo movement se transformèt rapidament en desastre militar. Bucarèst foguèt conquistat lo 6 de decembre e la màger part de Romania foguèt ocupada per leis Alemands e lei Bulgars.

Itàlia

Perseguida de la Premiera Guèrra Mondiala ambé de temptativas novèlas de l'armada italiana de rompre lo frònt austrian dins leis Aups. Pasmens, coma en 1915, lei posicions austrianas èran tròp ben protegidas per lo relèu de la region e totei leis atacas mau capitèron (9-15 de març, 6-17 d'aost, 14-18 de setembre, 10-12 d'octòbre, 31 d'octòbre - 4 de novembre). Pasmens, l'armada italian faguèt de progrès importants dins lo corrent de l'annada e cada batalha foguèt marcada per de pèrdas equilibradas dins lei dos camps.

Montenegro

Après l'afondrament de Serbia dins lo corrent de l'annada precedenta, Montenegro preparèt sa defensa còntra l'ofensiva austriana. Pasmens, maugrat una resisténcia acarnada e una victòria suspresa a Mojkovac (a 1 còntra 5), lo principat foguèt rapidament conquistat e ocupat entre lo 5 e lo 17 de genier per leis Austrians. Lo rèi de Montenegro e de milièrs de soudats capitèron de s'enfugir vèrs lo sud onte jonhèron lei fòrças sèrbas en cors de reorganizacion per lei Francés.

Empèri Otoman

Litorau dei Dardanèls durant l'evacuacion deis Aliats en 1916.

Perseguida de la Premiera Guèrra Mondiala sus divèrsei frònts :

• dins lei Dardanèls, lei tropas aliadas foguèron obligadas d'abandonar son ofensiva e de retirar sei tropas au començament de 1916. Lo 9 de genier, la totalitat de l'Estrech èra tornarmai tengut per l'armada otomana. Aquela victòria saunosa (aperaquí 250 000 soudats perduts dins lei dos camps) renforcèt lo morau dei soudats otomans e lo prestigi dau generau Mustafa Kemal. Pasmens, aviá pereu entraïnat una gròssa tension sus lei ressorsas economicas de l'Empèri.
• en Caucàs, lei Rus aprofichèron lei dificultats logisticas otomanas per atacar dins lo corrent de l'ivèrn (genier). Lei Turcs foguèron batuts a Koprukoy (10-18 de genier), obligats de se retirar e, lo 16 de febrier, la fortalesa d'Erzurum foguèt abandonada. En abriu, lei Rus contunièron seis atacas en direccion de Trabzon, de Mus e de Bitlis e ganhèron una batalha novèla dins aquela vila. Aquò permetèt ai Rus d'intrar en Anatolia e en Mesopotamia. La situacion turca se melhorèt pas avans julhet e l'acomençament de còntra-ofensivas que permetèron d'estabilizar lo frònt en aost.
• en Mesopotamia, leis Otomans menèron una còntra-ofensiva d'amplor tre lo començament de l'annada que permetèt d'enceuclar de fòrças britanicas importantas a l'entorn de la vila de Kut-el-Amara. Après un sètge lòng (decembre de 1915 - 29 d'abriu de 1916), la ciutat capitulèt. Aquela victòria permetèt ai Turcs de reconquistar una partida de Mesopotamia e lei Britanics deguèron finalament se contentar de mandar de renfòrç sufisents per protegir lo pòrt de Basra.
• en Sinai e en Palestina, lo frònt demorèt relativament estable en despiech de combats desfavorables ai Turcs dins la region de Romani.
• sus lei mars en revènge, l'activitat dei sosmarins britanics e francés dins lo corrent de la batalha dei Dardanèls aviá entraïnat de pèrdas grèvas (un cuirassat, un destroièr, cinc canonieras, 11 naviris de transpòrt de tropa, 44 naviris d'avitalhament e 148 autrei naviris) e la flòta turca demorèt d'ara endavant inactiva fins a la fin de la guèrra.

Portugal

Au començament de l'annada, sota la pression de Londres — aliat tradicionau de Portugal — e après plusors escaramochas frontalieras en Africa, lo govèrn portugués foguèt obligat de sasir lei naviris alemands, austrians e ongrés presents dins sei pòrts (23 de febrier). Lei relacions diplomaticas entre Lisbona e Berlin se desgradèron alora rapidament e l'Empèri Alemand declarèt la guèrra ai Portugués lo 9 de març. Lisbona intrèt alora au sen de l'Entenduda mai prenguèt ges de mesura vertadiera per participar a la guèrra avans junh-julhet e l'intensificacion dei combats còntra lei colonias alemandas africanas. Lo 22 de julhet, acomencèt la creacion d'un còrs expedionari destinat au frònt francés e lo Parlament acceptèt oficialament son principi lo 7 d'aost. En causa de la manca de naviris de transpòrt dins lo camp aliat, aqueu còrs jonhèt solament lo frònt en 1917.

Reiaume Unit

Explosion dau crosaire de batalha HMS Queen Mary a la batalha de Jutlàndia.

Soudat britanic sus lo sector de Somme en julhet de 1916.

Perseguida de la Premiera Guèrra Mondiala sus divèrsei frònts :

• sus lo frònt de l'Oèst, lei Britanics assaièron de sostenir lei Francés, durant atacats a Verdun, en organizant l'ofensiva francobritanica de Somme (julhet-novembre). Pasmens, en despiech de mejans importants, aquel assaut mau capitèt de rompre lei linhas alemandas. En revènge, la batalha foguèt fòrça saunosa (465 000 soudats alemands perduts còntra 420 000 Britanics e 200 000 Francés).
• dins lei Dardanèls, lei tropas aliadas — principalament eissidas dau Reiaume Unit e dau Commonwealth — foguèron obligadas d'abandonar son ofensiva e de retirar sei tropas au començament de 1916. Lo 9 de genier, la totalitat de l'Estrech èra tornarmai tengut per l'armada otomana.
• en Mesopotamia, leis Otomans menèron una còntra-ofensiva d'amplor tre lo començament de l'annada que permetèt d'enceuclar de fòrças britanicas importantas a l'entorn de la vila de Kut-el-Amara. Après un sètge lòng (decembre de 1915 - 29 d'abriu de 1916), la ciutat capitulèt maugrat divèrsei temptativas de còntra-ofensivas. Après aquela desfacha, lei Britanics se retirèron vèrs lo sud d'Iraq onte recebèron de renfòrç importants per protegir la region e preparar una ofensiva novèla per 1917.
• en Sinai e Palestina, lo frònt demorèt estable. Dins lo sector de Romani, una tiera de combats còntra de fòrças turcas assaiant de desorganizar doas divisions britanicas s'acabèron a l'avantatge de l'armada de Londres.
• sus lei mars, la flòta alemanda faguèt una sortida generala en Mar dau Nòrd qu'entraïnèt la batalha de Jutlàndia (31 de mai - 1^èr de junh) còntra la marina britanica cargada de defendra leis Illas Britanicas. Fòrça confüs, lo combat s'acabèt per una victòria tactica d'Alemanha que capitèt d'infligir de pèrdas importantas ai Britanics e per una victòria estrategica britanica car lei naviris alemands deguèron finalament s'enfugir e demorèron dins sei pòrts fins a 1918. D'ara endavant, Alemanha decidèt de desvolopar la guèrra sosmarina per blocar lei liasons entre leis Illas Britanicas e lo rèsta de l'Empèri Britanic. Pasmens, l'amplor dei pèrdas e la capitada de la fugida alemanda entraïnèt un debat viu au sen de la flòta britanica.

Romania

Infantariá romanesa marchant en direccion dau frònt en 1916.

Aprofichant lei victòrias deis Aliats dins lo corrent de l'estiu (resisténcia francesa a Verdun, avançada francobritanica lòng de Somme, ofensiva Brussílov...), Romania decidèt d'intrar en guèrra dins lo camp de l'Entenduda lo 27 d'aost. Ataquèt lèu Transilvània mai l'armada bulgara, mielhs equipada e comandada, arrestèt aquela ataca a Turtucaia (2-7 de setembre). Puei, gràcias a l'arribada de renfòrç alemands importants, leis Empèris Centraus ataquèron dirèctament lo territòri romanés que son armada assaièt de se retirar per protegir Bucarèst. Pasmens, lo movement se transformèt rapidament en desastre militar. Bucarèst foguèt conquistat lo 6 de decembre e la màger part de Romania foguèt ocupada per leis Alemands e lei Bulgars. Lei darriereis unitats romanesas agantèron lei regions dau nòrd de Romania ont una ajuda russa li permetèron de se mantenir.

Russia

Soudats rus ambé de canons turcs capturats en 1916.

Soudats rus dins una trencada a la fin de 1916 ò au començament de 1917.

Perseguida de la Premiera Guèrra Mondiala sus divèrsei frònts :

• en Caucàs, lei Rus aprofichèron lei dificultats logisticas otomanas per atacar dins lo corrent de l'ivèrn (genier). Lei Turcs foguèron batuts a Koprukoy (10-18 de genier), obligats de se retirar e, lo 16 de febrier, la fortalesa d'Erzurum foguèt abandonada. En abriu, lei Rus contunièron seis atacas en direccion de Trabzon, de Mus e de Bitlis e ganhèron una batalha novèla dins aquela vila. Aquò permetèt ai Rus d'intrar en Anatolia e en Mesopotamia. La situacion turca se melhorèt pas avans julhet e l'acomençament de còntra-ofensivas que permetèron d'estabilizar lo frònt en aost.
• sus lo frònt de l'Èst, leis Alemands infligiguèron una desfacha ai Rus dins la region dau Lac Naroch en març-abriu (120 000 soudats rus perduts còntra solament 20 000 Alemands). Pasmens, en junh-octòbre, subiguèron a son torn de pèrdas importantas durant l'ofensiva Brussílov que foguèt una suspresa totala per leis Empèris Centraus e que permetèt ai Rus de reconquistar 38 000 km². Leis Alemands i perdiguèron 140 000 combatents e leis Austrians 640 000 (còntra 1 400 000 per l'armada russa). Après lei pèrdas catastroficas de 1914, aquò èra tròp per Àustria-Ongria qu'aguèt d'ara endavant de dificultats permanentas per remplaçar sei pèrdas e Alemanha deguèt ajudar d'un biais fòrça important son aliat en mandant de tropas en Itàlia e dins lei Balcans. Per l'armada russa, lei pèrdas de l'ofensiva Brussílov foguèron tanben problematicas car lei victimas èran de soudats experimentats e fidèus au tsar, au contrari dei tropas novèlas mobilizadas per lei remplaçar. Ansin, l'armada imperiala russa perdiguèt son eficacitat en 1917.

Serbia

Reorganizacion de l'armada sèrba per lei Francés après l'evacuacion de l'annada precedenta. Puei, lei soudats sèrbes foguèron transferits sus lo frònt de Salonica onte participèron ai combats còntra l'armada bulgara, especialament dins la region de Monastir.

Sciéncias e tecnicas

Armament

Dins l'encastre de la Premiera Guèrra Mondiala e de la recèrca d'armaments novèus, de progrès importants foguèron realizats dins lo corrent de l'annada :

• premiera utilizacion dau carri de combat sus lo prat batalhier per lei Britanics.
• consequéncia de l'aparicion de blindats, leis Alemands desvolopèron la premiera mina terrèstra anticarri (Flachmine 17).

Fisica

Premiera mesura precisa de la carga electrica de l'electron realizada per Robert Andrews Millikan (1868-1953).

Naissenças

• 10 de genièr - Sune Bergström, bioquimista suedés, prèmi Nobel (m. 2004)
• 12 de genièr - Pieter Willem Botha, president d'Africa del Sud (m. 2006)
• 24 de genièr - Rafael Caldera Rodríguez, president de Veneçuèla (m. 2009)
• 15 de febrièr - Dingiri Banda Wijetunga, primièr ministre de Sri Lanka (m. 2008)
• 11 de març - Harold Wilson, primièr ministre del Reialme Unit (m. 1995)
• 26 de març - Christian B. Anfinsen, bioquimista american, prèmi Nobel (m. 1995)
• 5 d'abril - Gregory Peck, actor american (m. 2003)
• 11 d'abril - Alberto Ginastera, compositor argentin (m. 1983)
• 17 d'abril - Sirimavo Bandaranaike, primièra ministra de Sri Lanka (m. 2000)
• 29 d'abril - Lars Korvald, primièr ministre de Norvègia (m. 2006)
• 1 de mai - Glenn Ford, actor american (m. 2006)
• 11 de mai - Camilo José Cela, escrivan espanhòl, prèmi Nobel (m. 2002)
• 11 de mai - Pèire Baudis, consòl màger de Tolosa (m. 1997)
• 16 de mai - Efraim Katzir, president d'Israèl (m. 2009)
• 4 de junh - Robert F. Furchgott, bioquimista american, Prèmi Nobel (m. 2009)
• 6 de junh - Francis Crick, scientific britanic, prèmi Nobel de fisiologia o medecina (m. 2004)
• 15 de junh - Horacio Salgán, pianista e compositor argentin
• 18 de junh - Julio César Turbay Ayala, president de Colómbia (m. 2005)
• 10 d'agost - Coutoucou Hubert Maga, president de Benin (m. 2000)
• 24 d'agost - Léo Ferré, cantaire monegasc (m. 1993)
• 25 d'agost - Frederick Chapman Robbins, mètge e virologista american, prèmi Nobel (m. 2003)
• 28 d'agost - Jack Vance, escrivan american de sciéncia-ficcion
• 23 de setembre - Aldo Moro, òme politic italian, primièr ministre (m. 1978)
• 15 d'octobre - Hassan Gouled Aptidon, president de Djibouti (m. 2006)
• 19 d'octobre - Jean Dausset, biologista francés, Prèmi Nobel (m. 2009)
• 26 d'octobre - François Mitterrand, president de la Republica Francesa (m. 1996)
• 11 de novembre - Mattin Treku, cantaire basc (m. 1981)
• 6 de decembre - Kristján Eldjárn, president d'Islàndia (m. 1982)
• 15 de decembre - Maurice Wilkins, scientific britanic, prèmi Nobel (m. 2004)
• 23 de decembre - Dino Risi, cineasta italian (m. 2008)

Decèsses

• 13 de genièr - Victoriano Huerta, presidente de Mexic (n. 1860)
• 6 de febrièr - Rubén Darío, escrivan nicaragüenc (n. 1867)
• 19 de febrièr - Ernst Mach, fisician austrian (n. 1838)
• 26 d'abril - Mário de Sá-Carneiro, escrivan portugués (n. 1890)
• 27 d'abril - Jules Martelet, personalitat de la Comuna de París (n. 1846)
• 30 de junh - Gaston Maspero, egiptològ francés (n. 1846)
• 23 de julhet - William Ramsay, quimista anglés, Prèmi Nobel (n. 1852)
• 16 de setembre - José Echegaray, escrivan espanhòl, Prèmi Nobel (n. 1832)
• 12 d'octobre - Gabino Ezeiza, musiciana argentin (n. 1858)
• 15 de novembre - Henryk Sienkiewicz, escrivan polonés, Prèmi Nobel (n. 1846)
• 29 de decembre - Grigorii Rasputin, mistic rus (n. 1870)

Prèmi Nobel

• Prèmi Nobel de Fisica :
• Prèmi Nobel de Quimia :
• Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina :
• Prèmi Nobel de Literatura :
• Prèmi Nobel de la Patz :