Mónegue

Principat de Mónegue
Principatu de Múnegu
Principauté de Monaco
Devisa nacionala: Deo Juvante (Emb l'ajuda de Dieu)
Ministre d'Estat :	Michel Roger
Superfícia : - Totala - % aiga	Classat 193^{en ^{1,95 km² negligible}}
Populacion : - Totala (2013) - Densitat	Classat 188^{en ^{36 950^[1] 18 948,72 ab./km²}}
Independéncia :	8 de genoier de 1297
Zòna orària : - d'estiu	(UTC+1) (UTC+2)
Indicatiu telefonic :	+377
¹ La Ròca es lo quartier dont si situa lo palais princier.

Mónegue, oficialament lo Principat de Mónegue (en ligur monegasc Principatu de Múnegu, en francés Principauté de Monaco), es una ciutat-estat sobeirana d'Occitània (forma tanben, virtualament, un parçan d'Occitània). L'estat de Mónegue coïncidisse doncas emb la comuna unica de Mónegue, qu'englòba lo quartier celèbre de Montcarles.

Si situa sus la Còsta d'Azur, en riba de la Mar Mediterranèa, entre li vilas de Niça e Menton. Es enclavat dins lo País Niçard (mas non ne fa partida istoricament) e a de frontieras politiqui solament emb França.

Lo sieu regim es una monarquia constitucionala que lo sieu cap d'Estat ten lo títol de prince.

La sieu populacion es de 36 950^[2] estatjants e la sieu superfícia es d'1,95 km². Es un dei estats pus pichins dau Mond en superfícia mas gaudisse d'un grand prestigi internacionau e d'una economia dinamica.

Lo gentilici es monegasc -a.

Lengas[modificar | modificar la font]

Li doi lengas autoctòni e tradicionali son l'occitan (niçard) e lo nòrd-italian (ligur, nommat localament monegasc), segon li enquistas lingüistiqui de Carles de Tortolon e de Ramon Arveiller.

L'occitan dominava mai que mai dins lo quartier de Montcarles (que si sonava a passat temps Li Espelugas), mentre que lo ligur monegasc dominava au quartier centrau de La Ròca e èra la lenga correnta de la familha princiera.

Despí lo 1976, s'organiza un ensenhament obligatòri dau monegasc dins li escòlas (mas non de l'occitan). Tanben l'estat monegasc a creat una Acadèmia dei Lengas Dialectali que prepaua de collòquis e d'estudis de dialectologia sobre lo monegasc e l'occitan. Totun aquela politica lingüistica es fòrça timida e non autreja un estatut de lenga oficiala ni au monegasc, ni a l'occitan.

Despí lo mitan dau sègle XIX, la sola lenga oficiala e dominanta es lo francés. L'italian foguèt lenga administrativa avans l'adopcion dau francés. Finda, encuei, i a tot plen d'estatjants que parlan anglés e italian.

Divisions administrativas[modificar | modificar la font]

L'estat es divisit dempuèi 1917 en una sola comuna, Mónegue. Dempuèi 2013^[3], es divisit en 8 quartièrs.

Los quartièrs de Mónegue

Lu ancians municipis de Mónegue èran Mónegue (La Ròca, sèti dau palais dei princes), Montcarles e La Condamina.

Istòria[modificar | modificar la font]

Anciana colònia grèga fondada pels grècs de Messalia amb lo nom Monoikos, la vila aviá un temple consacrat a Eracles e jols romans se sonèt Monoeci Portus (Μονοίκου λιμήν) o pus exactament Portus Herculis Monoeci (de còps solament Portus Herculis). Foguèt una basa navala romana de segond òrdre.

Dins las montanhas prèpas s'erigiguèt un monument per commemorar la somission de las tribús liguras, l'inscripcion que ne foguèt conservada per Plini lo Vièlh. Se conservan encara las siás roïnas près de la vila de Turbia derivacion de Tropaea Augusti (Τρόπαια Σεβαστοῦ) o Tropaea Alpium.

Mónegue passèt a èsser governada per la familha Grimaldi en 1297 e a comptar de 1419 la conservan fins als nòstres jorns. Après èsser estat reconegut per França, en 1793, Napoleon I annexionèt lo principat dins l'estat francés entrò 1814, que se restaurèt lo poder de la dinastia dels Grimaldi.

Mónegue en 1848.

En 1848, las comunas de Menton e Ròcabruna se proclaman vilas liuras e se meton jos la proteccion del rei de Sardenha.

En 1861, après l'annexion de la contèa de Niça per França, Mónegue reconeis tanben la de Menton e Ròcabruna.

Mónegue (La Ròca) en 1890.

L'ancian absolutisme foguèt remplaçat per un regim liberal a comptar de la constitucion de 1911. Lo govèrn requè sul Prince, que regís sus un conselh de govèrn, mentre lo poder legislatiu l'exercís un Conselh Nacional de 18 membres.

Vengut un paradís fiscal ont los sieus ciutadans pagan pas d'impòst sus la renda e las entrepresas pagan de taxas fòrça redusidas, Mónegue dintrèt en 1993 a l'ONU e s'adoptèron divèrsas mesuras per lutar contra lo blanquiment d'argent. En 2002, Mónegue adoptèt l'èuro coma moneda unica e en abril d'aquel meteis an se modifiquèt la Constitucion per tal d'assegurar lo continuament al tròn dels Grimaldi davant la manca de descendència de l'eretièr Albèrt (en cas de fin de la dinastia, èra abans previst que seria annexat per França).