Order Orła Białego

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ten artykuł dotyczy orderu polskiego. Zobacz też: inne ordery o tej samej nazwie.
Order Orła Białego
Awers
Awers orderu
Awers
Awers gwiazdy orderowej
Baretka
Baretka (wzór od 1992)
Baretka
Baretka (wzór 1921-1990)
Ustanowiono 1 listopada 1705
Dewiza – pierwotna: PRO FIDE, REGE ET LEGE (Za Wiarę, Króla i Prawo)
– obecna: ZA OJCZYZNĘ I NARÓD
Wielkość 70 × 70 mm (order)
80 × 80 mm (gwiazda)
Powyżej (brak)
Poniżej Order Virtuti Militari
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Łańcuch królewski Orderu Orła Białego, własność króla Augusta II Mocnego przed 1730
August II Mocny z Wielką Wstęgą i Gwiazdą Orderu Orła Białego
Herb Stanisława Augusta Poniatowskiego z łańcuchem Orderu Orła Białego
Dyplom nadania Orderu Orła Białego przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego kasztelanowi nakielskiemu Wacławowi Zakrzewskiemu w 1790 roku

Order Orła Białego – najstarsze i najwyższe odznaczenie państwowe Rzeczypospolitej Polskiej nadawane za znamienite zasługi cywilne i wojskowe dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej, położone zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny. Nie dzieli się na klasy. Nadawany jest najwybitniejszym Polakom oraz najwyższym rangą przedstawicielom państw obcych.

Order Orła Białego noszony jest na wstędze błękitnej przewieszonej przez lewe ramię do prawego boku. Gwiazdę Orderu, niegdyś haftowaną, nosi się na lewej piersi.

Spis treści

Historia[edytuj]

Lata 1705–1795[edytuj]

Order Orła Białego ustanowił król August II Mocny 1 listopada 1705[1] na zamku w Tykocinie, małym mieście na Podlasiu, położonym nad rzeką Narew, gdzie bywali królowie, magnaci i książęta polscy. Otrzymywali go w czasie I Rzeczypospolitej głównie magnaci, którzy wsparli króla w wolnej elekcji: Karol Stanisław Radziwiłł, Hieronim Lubomirski, Michał Kazimierz Ogiński, Ignacy Krasicki, Stanisław Kostka Potocki, Stanisław Małachowski, ale także hetman Iwan Mazepa. W czasach Augusta III stracił nieco renomę, gdyż minister Henryk Brühl masowo go sprzedawał. Za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego Order Orła Białego nadano na rozkaz cesarzowej Katarzyny II wielu Rosjanom, w tym wszystkim jej faworytom z Potiomkinem na czele. Order przestał być nadawany po III rozbiorze Polski.

Lata 1807–1917[edytuj]

Ponownie został ustanowiony w 1807 jako najwyższe odznaczenie Księstwa Warszawskiego i później kongresowego Królestwa Polskiego. Po upadku powstania listopadowego w 1831 wraz z Orderem Świętego Stanisława i Orderem Virtuti Militari został zniesiony jako order Królestwa Polskiego. Ukazem cara został ustanowiony Cesarski i Królewski Order Orła Białego[2] Order ten był nadawany przez carów w latach 1831-1917 (do upadku caratu). Ustanowienie oznaczenia Imperium Rosyjskiego, przejmującego elementy orderu Królestwa Polskiego, było jedną z represji po powstaniu listopadowym, gdy wbrew traktatowi wiedeńskiemu car uznał Królestwo Polskie za terytorium podbite, a nie odrębne państwo, związane jedynie unią personalną z Rosją. Z tego względu nie jest w tej formie i w tym okresie traktowany jako kontynuacja polskiego orderu rycerskiego.

Lata 1921–1939[edytuj]

Został odnowiony przez Sejm Rzeczypospolitej ustawą z dnia 4 lutego 1921 jako najwyższe odznaczenie państwowe[3]. Otrzymał wówczas także nowy wygląd. W okresie międzywojennym nadany został 24 obywatelom polskim i 88 cudzoziemcom (w tym 33 monarchom i prezydentom, 10 premierom, 12 członkom rodzin panujących, 15 ministrom).

Lata 1939–1990[edytuj]

Od wybuchu II wojny światowej order nadawany był rzadko i tylko przez rząd RP na obczyźnie (poza prezydentami RP otrzymującymi go z urzędu, uhonorowano nim 6 Polaków m.in. Tadeusza Tomaszewskiego, Eustachego Sapiehę i Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza oraz 4 cudzoziemców m.in. kard. Carlo Chiarlo), choć oficjalnie w PRL nigdy tego odznaczenia nie zniesiono. Dekret PKWN z 22 grudnia 1944 o orderach, odznaczeniach oraz medalach wymieniał Order Orła Białego jako jedno z odznaczeń państwowych, nadawanych przez Prezydium KRN, lecz nie był on nadawany, a w 1949 jako najwyższe odznaczenie zastąpił go Order Budowniczych Polski Ludowej. Ustawa z 17 lutego 1960 o orderach i odznaczeniach już nie wymieniała Orderu Orła Białego.

Od 1992 roku[edytuj]

23 grudnia 1992 został restytuowany ustawą z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz. U. Nr 90, poz. 450 ze zmianami). Projekt obecnej wersji orderu wykonał wybitny polski rzeźbiarz, medalier, twórca wielu polskich odznaczeń państwowych i wojskowych – Edward Gorol[potrzebny przypis]. Order obecnie nadawany jest przez Prezydenta RP.

Pierwszymi osobami, które otrzymały go po 1989, z rąk prezydenta Lecha Wałęsy w 1993, byli Jan Paweł II (papież odebrał swój order dopiero w czasie pielgrzymki do kraju 22 maja 1995) i król Szwecji Karol XVI Gustaw.

20 maja 2008 Gimnazjum Nr 28 we Wrocławiu dostało imię Kawalerów Orderu Orła Białego. To jedyna szkoła w Polsce nosząca takie imię.

Wygląd insygniów[edytuj]

Początkowo miał formę owalnego medalu czerwonego koloru z jasnobłękitną wstęgą oraz hasłem Pro Fide, Rege et Lege (łac. Za Wiarę, Króla i Prawo). Na oznakach przyznawanych monarchom słowo Rege zmieniano na Grege (łac. trzodę rozumianą jako naród-poddanych). Królowi polskiemu przysługiwał przywilej noszenia insygniów orderowych, którymi był wysadzany szlachetnymi kamieniami krzyż zawieszony na łańcuchu Orderu Orła Białego. Monarchowie z dynastii Wettynów, August II Mocny i jego syn August III Sas mieli poza tym cały zestaw klejnotów, który nazywano garniturem orderowym. W 1709 order dla wszystkich kawalerów otrzymał formę krzyża maltańskiego. Do 1713 noszony był na szyi z dodatkową gwiazdą.

Łańcuch Orderu Orła Białego pochodzący z czasów panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz miecz orderowy jako klejnoty Rzeczypospolitej przechowuje się w kaplicy Zamku Królewskiego w Warszawie.

Lata 1921–1990[edytuj]

Po restytucji orderu w 1921 roku zmieniono jego hasło na Za Ojczyznę i Naród. Na nowy wygląd orderu złożyły się złoty krzyż maltański z białą emaliowaną obwódką i złotymi promieniami między ramionami, dalej biały, emaliowany i ukoronowany orzeł z rozpostartymi skrzydłami z głową skierowaną w prawo (heraldycznie) umieszczony w centrum krzyża. Order noszono na gładkiej, jasno błękitnej szarfie z lewego ramienia na prawy bok.

Gwiazda była ośmioramienna z prostymi ramionami. Na niej osadzono złoty, maltański krzyż emaliowany na czerwono z białą emaliowaną obwódką i złotymi promieniami pomiędzy ramionami. Nowe hasło zostało wypisane na ramionach krzyża. Na centralnym dysku emaliowanym na biało umieszczono monogram RP (Rzeczpospolita Polska) otoczony emaliowanym zielono wieńcem.

Od 1992 roku[edytuj]

Obecnie oznaką Orderu Orła Białego jest krzyż maltański, równoramienny, złocony, o wymiarach 70 × 70 mm, zakończony na rogach ramion kulkami. Ramiona krzyża pokryte są czerwoną emalią z białymi brzegami w złoconym obramowaniu, nałożoną na fakturowane podłoże[a]. Między ramionami krzyża umieszczone są pęki złoconych promieni. W środku krzyża biało emaliowany orzeł według wzoru określonego w ustawie z dnia 1 sierpnia 1919 o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, ze złoconymi żyłkami, koroną, dziobem i szponami. Na odwrotnej stronie ramiona krzyża są złocone z biało emaliowanym obramowaniem i wypukłym napisem: ZA OJCZYZNĘ I NARÓD. W środku krzyża na okrągłej biało emaliowanej tarczy w otoku ze złoconych liści dębowych pokrytych zieloną emalią umieszczony jest złocony monogram: RP. Krzyż zawieszony jest na błękitnej wielkiej wstędze szerokości 100 mm i noszony z lewego ramienia na prawy bok.

Oznaką Orderu jest ponadto gwiazda orderowa srebrzona o średnicy 80 mm z ośmiu pęków promieni. Na gwieździe umieszczony jest złocony krzyż Orderu, o wymiarach 50 × 50 mm, lecz bez orła i bez kulek na rogach ramion. Między ramionami krzyża złociste płomyki, na ramionach krzyża złocony napis: ZA OJCZYZNĘ I NARÓD. W środku krzyża na okrągłej, biało emaliowanej tarczy w otoku ze złoconych liści dębowych pokrytych zieloną emalią umieszczony jest złocony monogram „RP”.

Kapituła Orderu Orła Białego[edytuj]

 Osobny artykuł: Kapituła Orderu Orła Białego.

Statystyki nadań Orderu Orła Białego od 1705 (1703) r.[edytuj]

Lata 1703–1990[edytuj]

Epoka
 Lata
nadań OOB		 Liczba
odznaczonych		 Dane szczegółowe
Polacy Cudzoziemcy
August II Mocny August II Mocny 1703-1733 155 77 78
August III Sas August III Sas 1733-1763 345 232 113
Stanisław August Stanisław August 1764-1795 611 ponad 427 ponad 124
Księstwo Warszawskie Księstwo Warszawskie 1807-1815 12 10 2
Królestwo Polskie Królestwo Polskie 1815-1831 72 26 46
II Rzeczpospolita II Rzeczpospolita 1921-1939 112 24 88
Władze Rzeczypospolitej Polskiej na obczyźnie Władze Rzeczypospolitej Polskiej na obczyźnie 1939-1990 16 12 4
Razem 1323 ponad 808 ponad 455

Źródło: Krzysztof Filipow, Order Orła Białego, Białystok 1995, s. 61; skorygowane według: Marta Męclewska, Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Arx Regia Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7022178-2.

Od 1992 roku[edytuj]

Prezydent
(kawaler Orderu Orła Białego)		 Lata
urzędowania		 Liczba
odznaczonych		 Dane szczegółowe
Polacy Cudzoziemcy Żyjącym Pośmiertnie
Lech Wałęsa Lech Wałęsa 1990–1995 40[4] 32 8 27 13
Aleksander Kwaśniewski Aleksander Kwaśniewski 1995–2005 68[4] 27 41 61 7
Lech Kaczyński Lech Kaczyński 2005–2010 29[5] 22 7 16 13
Bronisław Komorowski Bronisław Komorowski 2010–2015 37[6] 23 14 35 2
Andrzej Duda Andrzej Duda 2015– 9 6 3 9 0
Razem 183 110 73 148 35

Kawalerowie i Damy Orderu Orła Białego – w układzie chronologicznym (lista niepełna)[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Orła Białego.

Daty postanowień o nadaniu, same akty dekoracji mogą być późniejsze

I Rzeczpospolita (lista niepełna)[edytuj]

Kolejność i daty nadań Orderu Orła Białego według pracy: Marta Męclewska, Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Arx Regia Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7022178-2

Odznaczeni w latach 1705–1795 obywatele polscy[edytuj]

Układ chronologiczny, układ alfabetyczny zob. Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (I Rzeczpospolita).

Odznaczeni przez Augusta II Mocnego obywatele polscy (1705-1733)[edytuj]

Lata 1705–1720

Lata 1721–1733
Odznaczeni przez Augusta III Sasa obywatele polscy (1733-1763)[edytuj]

Lata 1733–1740

Lata 1741–1750

Lata 1751–1760

Lata 1761–1763
Odznaczeni przez Stanisława Augusta Poniatowskiego obywatele polscy (1764-1795)[edytuj]

Lata 1764–1770

Lata 1771–1780

Lata 1781–1790

Lata 1791–1795

Odznaczeni w latach 1703–1795 cudzoziemcy[edytuj]

Układ chronologiczny – układ alfabetyczny zob. Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (I Rzeczpospolita)

Odznaczeni przez Augusta II Mocnego cudzoziemcy (1703-1733)[edytuj]
Odznaczeni przez Augusta III Sasa cudzoziemcy (1733-1763)[edytuj]
Odznaczeni przez Stanisława Augusta Poniatowskiego cudzoziemcy (1764-1796)[edytuj]

Księstwo Warszawskie (lista pełna)[edytuj]

Odznaczeni w latach 1807–1815 obywatele polscy, poddani Księstwa Warszawskiego[edytuj]

Układ chronologiczny, układ alfabetyczny zob. Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (Księstwo Warszawskie).

  1. Józef Wybicki, 1807
  2. Ignacy Raczyński, 1809
  3. Stanisław Breza, 1809
  4. Jan Paweł Łuszczewski, 1809
  5. Aleksander Potocki, 1809
  6. Mikołaj Bronikowski, 1809
  7. Tadeusz Matuszewicz, 1812
  8. Stanisław Kostka Zamoyski, 1812
  9. Ignacy Sobolewski, 1812
  10. Michał Kochanowski, 1812

Odznaczeni w latach 1807–1815 cudzoziemcy[edytuj]

Układ chronologiczny – układ alfabetyczny zob. Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (Księstwo Warszawskie).

  1. Pierre Antoine Daru, 1807
  2. Friedrich Senfft von Pilsach, 1812

Królestwo Polskie (lista pełna)[edytuj]

Odznaczeni w latach 1815–1831 obywatele polscy, poddani Królestwa Polskiego (kongresowego)[edytuj]

Układ chronologiczny, układ alfabetyczny zob. Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (Królestwo Kongresowe).

  1. Adam Jerzy Czartoryski, 1815
  2. Jan Henryk Dąbrowski, 1815
  3. Stanisław Mokronowski, 1815
  4. Tadeusz Antoni Mostowski, 1815
  5. Karol Sierakowski, 1815
  6. Józef Wielhorski, 1815
  7. Józef Zajączek, 1815
  8. Antoni Henryk Radziwiłł, 1815 (powtórnie, 1 raz w 1793)
  9. Adam Ożarowski, 1815
  10. Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, 1816
  11. Jan Węgleński 1817
  12. Marcin Badeni, 1818
  13. Stanisław Staszic, 1818
  1. Adam Michał Prażmowski, 1826
  2. Adam Broniec, 1829
  3. Feliks Józef Czarniecki, 1829
  4. Franciszek Grabowski, 1829
  5. Stanisław Grabowski, 1829
  6. Maurycy Hauke, 1829
  7. Wincenty Krasiński, 1829
  8. Aleksander Stanisław Potocki, 1829
  9. Stanisław Potocki, 1829
  10. Aleksander Różniecki, 1829
  11. Jan Paweł Woronicz, 1829
  12. Stefan Grabowski, 1830
  13. Maciej Wodziński, 1830

Odznaczeni w latach 1815–1831 cudzoziemcy[edytuj]

Układ chronologiczny – układ alfabetyczny zob. Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (Królestwo Kongresowe).

  1. Aleksander I, 1815
  2. Konstanty Pawłowicz Romanow, 1815
  3. Joanis Kapodistrias, 1818
  4. Dymitr Kuruta, 1818
  5. Wasyl Łanskoj, 1818
  6. Michał Pawłowicz Romanow, 1818
  7. Mikołaj I Romanow, 1818
  8. Karl Robert Nesselrode, 1818
  9. Nikołaj Nowosilcow, 1818
  10. Piotr Wołkoński, 1818
  11. Dawid Alopeus, 1818
  12. Andrej Italiańskij, 1818
  13. Jurij Gołowkin, 1820
  14. Fryderyk VI Hessen-Homburg, 1820
  15. Christian Günther von Bernstorff, 1825
  16. Tommaso Bernetti, 1826
  17. Antonio Brignole-Sale, 1826
  18. Auguste d'Auvray Frederic, 1827
  19. Jegor Kankrin, 1828
  20. Dmitrij Tatieszczew, 1828
  21. Petre Goess, 1828
  22. Detlev Einsiedel, 1828
  23. Georg Manteuffel, 1828
  1. Wasilij Chanykow, 1829
  2. Aleksander II Romanow, 1829
  3. Aleksandra Fiodorowna, 1829
  4. Fryderyk Wilhelm IV Pruski, 1829
  5. Filip August Hessen-Homburg, 1829
  6. Gabriel de Raimon-Mormoiron Modene, 1829
  7. Piotr Aleksandrowicz Tołstoj 1829
  8. Wilhelm I Hohenzollern, 1829
  9. Adam Wirtemberski, 1829
  10. Ab ul Kassim, 1829
  11. Dost Mohammad Chan, 1829
  12. Rifat Pasza Halil, 1830
  13. Mehmed Pasza Huzrew, 1830
  14. Efendi Mustafa, 1830
  15. Karol Pruski, 1830
  16. Sulejman Neceb Seyyid, 1830
  17. Aleksander von Benckendorff, 1830
  18. Aleksander Czernyszow, 1830
  19. Iwan Dybicz Zabałkański, 1830
  20. Iwan Paskiewicz, 1830
  21. Reinhold Otto Scholer, 1830
  22. Michael Nadsady-Fogaras, 1830
  23. Magnus von Brahe, 1830

II Rzeczpospolita (lista pełna)[edytuj]

Odznaczeni w latach 1921–1939 obywatele polscy[edytuj]

Układ chronologiczny, układ alfabetyczny zob. Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (II Rzeczpospolita).

  1. Józef Piłsudski, 4 lutego 1921 (z urzędu)
  2. Oswald Balzer, 11 lipca 1921[9]
  3. Edmund Dalbor, 11 lipca 1921[9]
  4. Józef Haller, 11 lipca 1921[9]
  5. Zygmunt Łoziński, 11 lipca 1921[9]
  6. Antoni Osuchowski, 11 lipca 1921[9]
  7. Kazimierz Morawski, 11 lipca 1921[9]
  8. Ignacy Jan Paderewski, 11 lipca 1921[9]
  9. Wojciech Trąmpczyński, 11 lipca 1921[9]
  10. Wincenty Witos, 11 lipca 1921[9] (orderu został pozbawiony 13 stycznia 1932, przywrócono go 31 października 1939)
  11. Zygmunt Zieliński, 11 lipca 1921[9]
  12. Gabriel Narutowicz, 9 grudnia 1922 (z urzędu)
  13. Stanisław Wojciechowski, 22 grudnia 1922 (z urzędu)
  14. Władysław Grabski, 12 kwietnia 1924[9]
  15. Aleksander Kakowski, 7 lipca 1925[9]
  16. Ignacy Mościcki, 5 czerwca 1926 (z urzędu)
  17. Kazimierz Bartel, 9 listopada 1932[10]
  18. August Hlond, 9 listopada 1932[10]
  19. Bronisław Pieracki, 17 czerwca 1934 (pośmiertnie)[11]
  20. Walery Sławek, 10 lipca 1935[9]
  21. Edward Śmigły-Rydz, 10 listopada 1936[12]
  22. Adam Stefan Sapieha, 24 listopada 1936[9][13]
  23. Stanisław Car, 20 czerwca 1938 (pośmiertnie)[14]
  24. Józef Beck, 11 października 1938[15]

Odznaczeni w latach 1921–1939 cudzoziemcy (*)[edytuj]

Układ chronologiczny – układ alfabetyczny zob. Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (II Rzeczpospolita)

  1. Louis Barthou, 13 lipca 1921
  2. Alexandre Millerand, 13 lipca 1921
  3. Alexandru Averescu, 13 sierpnia 1921
  4. Take Ionescu, 13 sierpnia 1921
  5. Ferdynand I Rumuński, 31 sierpnia 1921
  6. Albert I Koburg, 23 listopada 1921
  7. Aleksander I Karadziordziewić, 23 listopada 1921
  8. Désiré-Joseph Mercier, 23 listopada 1921
  9. Achille Ratti, 23 listopada 1921
  10. Alfons XIII Hiszpański, 15 marca 1922
  11. Georges Clemenceau, 15 marca 1922
  12. Ferdinand Foch, 15 marca 1922
  13. Joseph Joffre, 15 marca 1922
  14. Philippe Pétain, 15 marca 1922
  15. Raymond Poincaré, 15 marca 1922
  16. Wiktor Emanuel III, 15 marca 1922
  17. Ion Brătianu, 9 maja 1922
  18. Epitácio Lindolfo da Silva Pessoa, 13 czerwca 1922
  19. Henri Le Rond, 14 czerwca 1922
  20. Woodrow Wilson, 31 lipca 1922
  21. Karol II Rumuński, 12 września 1922
  22. Hirohito, 19 października 1922
  23. Mikołaj Rumuński, 19 października 1922
  24. Nikola Pašić, 28 października 1922
  25. Yoshihito, 28 lutego 1923
  26. Chrystian X, 21 kwietnia 1923
  27. Wilhelmina (królowa Holandii), 21 kwietnia 1923
  28. Maria Koburg, 23 czerwca 1923
  29. Ion Duca, 25 czerwca 1923
  30. Benito Mussolini, 20 lipca 1923
  31. Henri Jaspar, 10 listopada 1923
  32. Gaston Doumergue, 1 grudnia 1924
  33. Édouard Herriot, 1 grudnia 1924
  34. Pietro Gasparri, 25 kwietnia 1925
  35. Vincenzo Vannutelli, 25 kwietnia 1925
  36. Tomáš Masaryk, 27 kwietnia 1925
  37. Elżbieta Gabriela Bawarska, 27 listopada 1925
  38. Louis-Ernest Dubois, 22 lutego 1926
  39. Hector André de Panafieu, 27 lutego 1926
  40. Augusto B. Leguía, 3 lipca 1926
  41. Henryk (książę holenderski), 5 listopada 1926
  42. Leopold III Koburg, 5 listopada 1926
  43. Lorenzo Lauri, 10 stycznia 1927
  44. Reza Szah Pahlawi, 1 czerwca 1927
  45. Borys III, 3 grudnia 1927
  46. Amanullah Chan, 28 kwietnia 1928
  47. Gustaw V, 2 czerwca 1928
  48. Miklós Horthy, 10 stycznia 1929
  49. Miguel Primo de Rivera, 5 czerwca 1929
  50. Lauri Relander, 7 czerwca 1929
  51. Miron Cristea, 22 października 1929
  52. Constantin Sărățeanu, 22 października 1929
  53. Humbert II, 17 grudnia 1929
  54. Carlos Ibáñez del Campo, 27 stycznia 1930
  55. Paul Hymans, 29 maja 1930
  56. Dino Grandi, 7 czerwca 1930
  57. Haile Sellasie, 29 października 1930
  58. Takamatsu (książę), 29 października 1930
  59. Haakon VII, 3 grudnia 1930
  60. António Óscar de Fragoso Carmona 20 stycznia 1931
  61. Elefterios Wenizelos 20 stycznia 1931
  62. Vojislav Marinković 5 grudnia 1931
  63. Dimitrie I. Ghica, 13 stycznia 1932
  64. Ludovico Chigi della Rovere Albani, 8 marca 1932
  65. Szarlotta, 18 maja 1932
  66. Albert Lebrun, 20 grudnia 1932
  67. Nicolae Titulescu, 9 października 1933
  68. Konstantin Päts, 21 lipca 1934
  69. Gyula Gömbös, 19 października 1934
  70. Jules Laroche, 26 marca 1935
  71. Constantin Prezan, 10 lipca 1935
  72. Per Svinhufvud, 1 sierpnia 1935
  73. Getúlio Vargas, 30 listopada 1935
  74. Francesco Marmaggi, 31 grudnia 1935
  75. Paul Van Zeeland, 26 kwietnia 1936
  76. Paweł Karadziordziewić, 15 maja 1936
  77. Giuseppe Bastianini, 10 czerwca 1936
  78. Victor Antonescu, 26 listopada 1936
  79. Jerzy II Grecki, 16 kwietnia 1937
  80. Michał I Rumuński, 22 maja 1937
  81. Juliana (królowa Holandii), 22 czerwca 1937
  82. Friedrich Akel, 4 września 1937
  83. Kārlis Ulmanis, 4 września 1937
  84. Yvon Delbos, 1 grudnia 1937
  85. Kálmán Kánya, 4 lutego 1938
  86. Johan Laidoner, 4 lutego 1938
  87. Galeazzo Ciano, 5 marca 1938
  88. Grigore Gafencu, 4 marca 1939

(*) Wg strony Prezydenta RP odznaczono 87 cudzoziemców, m.in.: 33 monarchów i prezydentów, 10 premierów, 12 członków rodzin panujących i 15 ministrów[16]. Stefan Oberleitner w swoim leksykonie wymienia 46 odznaczonych obcokrajowców zaznaczając, że w sumie było ich 88[17], co potwierdza książka pod red. Marty Męclewskiej, gdzie z nazwiska wymieniono 88 odznaczonych cudzoziemców i 24 Polaków wraz z datami nadania orderu[18].

Władze RP na Obczyźnie (1939-1990)[edytuj]

 Osobny artykuł: Odznaczeni Orderem Orła Białego w latach 1939–1990.

III Rzeczpospolita[edytuj]

 Osobny artykuł: Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita).

Żyjący Polacy, Damy oraz Kawalerowie Orderu Orła Białego[edytuj]

Wśród 30 żyjących osób narodowości polskiej odznaczonych Orderem jest 26 mężczyzn i 4 kobiety.

Odznaczeni według daty nadania
  1. Lech Wałęsa, 23 grudnia 1992 (ex officio)
  2. Zbigniew Brzeziński, 1 grudnia 1995
  3. Aleksander Kwaśniewski, 23 grudnia 1995 (ex officio)
  4. Karol Modzelewski, 6 marca 1998
  5. Jerzy Kłoczowski, 11 listopada 2004
  6. Leszek Balcerowicz, 11 listopada 2005
  7. Krzysztof Penderecki, 11 listopada 2005
  8. Andrzej Gwiazda, 3 maja 2006
  9. Bogusław Nizieński, 25 sierpnia 2008
  10. kard. Henryk Gulbinowicz, 17 października 2008
  11. Jan Olszewski, 3 maja 2009
  12. Bronisław Komorowski, 6 sierpnia 2010 (ex officio)
  13. Henryk Samsonowicz, 22 października 2010
  14. Jan Krzysztof Bielecki, 10 listopada 2010
  15. Aleksander Hall, 10 listopada 2010
  16. Adam Michnik, 10 listopada 2010
  17. bp Alojzy Orszulik, 10 listopada 2010
  18. Andrzej Wielowieyski, 10 listopada 2011
  19. Władysław Findeisen, 3 maja 2012
  20. Jerzy Buzek, 11 listopada 2012
  21. Adam Strzembosz, 11 listopada 2012
  22. ks. Michał Heller, 3 maja 2014
  23. Hanna Suchocka, 5 czerwca 2014
  24. Andrzej Duda, 6 sierpnia 2015 (ex officio)
  25. Michał Kleiber, 28 kwietnia 2016
  26. Michał Lorenc, 28 kwietnia 2016
  27. Wanda Półtawska, 28 kwietnia 2016
  28. Zofia Romaszewska, 28 kwietnia 2016
  29. Irena Szewińska, 28 kwietnia 2016
  30. Bronisław Wildstein, 28 kwietnia 2016

Osoby, które odmówiły przyjęcia Orderu Orła Białego[edytuj]

 Osobny artykuł: Polacy, którzy odmówili przyjęcia lub zwrócili ordery i odznaczenia w III Rzeczypospolitej.

Jedyną dotychczas osobą, która odmówiła przyjęcia Orderu Orła Białego był Jerzy Giedroyc, 1994[19].

Zobacz też[edytuj]

Uwagi

  1. ↑ Zapis o fakturowaniu dodano w 2016 r. (Dz. U. z 2016 r. poz. 1777).

Przypisy

  1. ↑ Pierwszy Order Orła Białego nadał August II Mocny hetmanowi Iwanowi Mazepie już 22 października 1703 roku, order został w 1705 ustanowiony pod pozorem odnowienia. Marta Męclewska, Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Arx Regia Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, Warszawa 2008, s. 137, ISBN 978-83-7022178-2.
  2. ↑ Статут Императорского и Царского ордена Белого Орла.
  3. ↑ Ustawa z dnia 4 lutego 1921 r. o ustanowieniu orderu „Orła Białego”. Dz. U. z 1921 r. Nr 24, poz. 136
  4. ↑ a b Lista osób odznaczonych w latach 1992–2005. prezydent.pl. [dostęp 2012-04-09].
  5. ↑ Lista osób odznaczonych przez Lecha Kaczyńskiego. prezydent.pl. [dostęp 2012-04-09].
  6. ↑ Wykaz odznaczonych Orderem Orła Białego przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. prezydent.pl. [dostęp 2015-10-18].
  7. ↑ Praca M. Męclewskiej OOB nie notuje.
  8. ↑ Ewa Danowska: Stadnicki Ignacy. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 41: Stachoń Roman – Stahr Jan. Warszawa – Kraków: Polska Akademia Nauk – Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla, 2002, s. 386–387. ISBN 8388909029.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Krzysztof Filipow: Order Orła Białego. Wyd. Białystok 1995.
  10. ↑ a b M.P. z 1932 r. Nr 259, poz. 294
  11. ↑ M.P. z 1934 r. Nr 138, poz. 185
  12. ↑ M.P. z 1936 r. Nr 262, poz. 463
  13. ↑ M.P. z 1936 r. Nr 274, poz. 485
  14. ↑ M.P. z 1938 r. Nr 141, poz. 248
  15. ↑ M.P. z 1938 r. Nr 233, poz. 512
  16. ↑ Order Orła Białego. prezydent.pl. [dostęp 2016-03-26].
  17. ↑ Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705-1990. T. 1. Zielona Góra: Wyd. Kanion, 1992, s. 112-113. ISBN 83-85571-00-7
  18. ↑ Marta Męclewska (red.): Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Arx Regia Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, Warszawa 2008, s. 131, 294-306. ISBN 978-83-7022178-2
  19. ↑ Marek Henzler: Orła cień. 2005-11-02. [dostęp 2 listopada 2005].

Bibliografia[edytuj]

  • Za Ojczyznę i Naród. 300 lat Orderu Orła Białego, ARX Regia Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego w Warszawie, Warszawa 2005, ISBN 83-7022-151-3.
  • Wanda Bigoszewska, Polskie ordery i odznaczenia, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, ISBN 83-223-2287-9.
  • Stefan Oberleitner, Polskie ordery odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705-1990, Wydawnictwo „Kanion”, Zielona Góra 1992, ISBN 83-85571-00-7.
  • Zbigniew Puchalski, Dzieje polskich znaków zaszczytnych, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998, ISBN 83-7059-388-7.
  • Zbigniew Puchalski, Ireneusz J. Wojciechowski, Ordery i odznaczenia polskie i ich kawalerowie, Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, Warszawa 1987, ISBN 83-03-02143-5.

Linki zewnętrzne[edytuj]

p • d • e
Falerystyka
Rodzaj odznaczenia Order Podwiązki (1348)
Elementy insygniów
Formy zredukowane
Cywilna: miniaturka orderowa • mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w
Lista baretek w
Prawo
p • d • e
Ordery i odznaczenia państwowe III RP
 
System orderowo-odznaczeniowy według starszeństwa
Ordery
Godło Rzeczypospolitej Polskiej
Odznaczenia
Zobacz też: III Rzeczpospolita • Polacy, którzy odmówili przyjęcia lub zwrócili ordery i odznaczenia w III Rzeczypospolitej
(*) Ordery i odznaczenia nadawane w czasie wojny i do pięciu lat po niej, obecnie wstrzymane
(**) Odznaczenia nadawane do 16 października 1992, obecnie nadawanie zakończono
(***) Odznaczenia nadawane do 8 maja 1999, obecnie nadawanie zakończono
p • d • e
Ordery i odznaczenia państwowe II RP i emigracyjne
Ordery
Godło II Rzeczypospolitej
Odznaczenia
Ustanowione przez
Rząd RP na uchodźstwie
Zobacz też: II Rzeczpospolita • Rząd II RP na obczyźnie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Order_Orła_Białego&oldid=47977236”